Σε προηγούμενα κείμενα της στήλης «Γρίφος» και «Γρίφου συνέχεια», αναπτύχθηκε ένας προβληματισμός για την περίπτωση της σύγχρονης ελληνικής μουσικής σκηνής που παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχει φτάσει σε ιδιαιτέρως υψηλά επίπεδα, δεν έχει καταφέρει να κάνει αισθητή την παρουσία της στο ευρύτερο κοινό και κατ’ επέκταση να αναπτυχθεί.
Και αυτό παρά την πληθώρα των άλμπουμ που κυκλοφορούν (π.χ. μόνο μέσα στο 2017 κυκλοφόρησαν 40 άλμπουμ [!] jazz σχημάτων ) και των ζωντανών εμφανίσεων, που στην Αθήνα τουλάχιστον κατακλύζουν την πόλη.
Η υπερπαραγωγή αυτή δημιουργεί ένα «θόρυβο» ο οποίος δεν διευκολύνει καθόλου το κοινό να αντιληφθεί την σημασία και την αξία αυτού που συμβαίνει με αποτέλεσμα να κυκλοφορούν συχνά άλμπουμ τα οποία γίνονται αντιληπτά μόνο από μια ελάχιστη μερίδα κοινού, ενώ και τα live (που έτειναν να αναδειχθούν σε σταθερή αξία πριν από λίγες μόλις σεζόν) πλέον έχουν αρχίσει να χάνουν σημαντικό κομμάτι από την δυναμική τους καθώς το αν θα «πάει» ένα live ή όχι είναι συχνά … συμπτωματικό.
Είναι γεγονός ότι είναι αριθμητικά ελάχιστες οι κυρίαρχες δομές – με μεγάλη διείσδυση στην κοινωνία – που είναι σε θέση ή έχουν τη διάθεση να καταγράψουν το τι συμβαίνει στην σύγχρονη ελληνική μουσική σκηνή και να το παρουσιάσουν στο κοινό. Μικρότερης εμβέλειας δομές έχουν αναπτυχθεί ήδη αλλά κατά τα φαινόμενα δεν επαρκούν. Ο όγκος των δεδομένων (των νέων, διαφορετικών και αξιόλογων προτάσεων) είναι πολύ μεγάλος και συνεχώς διογκώνεται. Σε ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν, ιστορικά μιλώντας, το κοινό (πόσο μάλλον το ευρύ κοινό) δεν επέδειξε ποτέ την ικανότητα να υποκαταστήσει τις κυρίαρχες δομές. Και είναι πολύ λογικό αυτό.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ρόλος των δομών είναι να καταγράψει τι συμβαίνει, να φιλτράρει και να παρουσιάσει στο κοινό. Ρόλος του κοινού είναι να φιλτράρει με τη σειρά του αυτά που του παρουσιάζονται και να αναδείξει όποια από όλα ταιριάζουν στις – διαφόρων φύσεων – ανάγκες του.
Εντωμεταξύ – εν μέσω του ελλείμματος δομών και της μη οργανωμένης υπερπροσφοράς – έχει ήδη δημιουργηθεί ένα κλίμα ασφυξίας ανάμεσα στις τάξεις των μουσικών (τόσο των δημιουργών όσο και των εκτελεστών). Τις κουβέντες μας (προφανώς τοποθετώ και τον εαυτό μου σε αυτό το πλαίσιο καθώς η ιδιότητα μου είναι αυτή του μουσικού) τις μονοπωλεί η διαπίστωση της παραπάνω κατάστασης.
Εκτιμώ ότι είναι ώρα την διαπίστωση αυτή να την διαδεχθεί η δράση. Εκτιμώ ότι χρειάζονται να αναπτύξουμε περισσότερες συλλογικότητες από τις ελάχιστες ήδη υπάρχουσες. Εκτιμώ ότι έχει έρθει η ώρα για το «η ισχύς εν τη ενώσει».
Παρά το γεγονός ότι τακτικά γίνονται συνεργασίες μεταξύ μας και παρά το γεγονός ότι κατά κανόνα επικρατεί η άμιλλα και όχι ο ανταγωνισμός, τελικά δουλεύουμε ο καθένας μόνος του.
Και το «ο καθένας μόνος του» δεν «δουλεύει».
Πιστεύω ότι υπάρχει η ανάγκη για συλλογικά projects τα οποία να μπορούν να στήσουν μικρές μεν, ξεκάθαρες δε, δομές. Είναι ένας τρόπος αυτός να ομαδοποιηθεί το κατακερματισμένο τοπίο, ένας τρόπος να διευκολύνουμε τους εν δυνάμει παραλήπτες του μηνύματος μας να λάβουν το μήνυμα.
Τέτοια συλλογικά projects μπορεί να είναι – και τα παρακάτω αναφέρονται μόνο ενδεικτικά – η σειρά συναυλιών μέσα στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου concept (στο οποίο να εναλλάσσονται σχήματα ή/και μεμονωμένοι μουσικοί), οι συνεργασίες με ιδιωτικούς, δημοτικούς ή κρατικούς φορείς για την δημιουργία ευέλικτων φεστιβάλ (τα οποία επίσης μπορούν να έχουν το δικό τους concept), συλλογικά projects σε συνεργασία με καλλιτέχνες από άλλα καλλιτεχνικά πεδία (χορευτές, κινηματογραφιστές, ποιητές, ηθοποιοί, εικαστικοί).
Θα μου πεις… ότι σε ένα βαθμό έχουν γίνει τέτοιες μεμονωμένες προσπάθειες κατά καιρούς. Θα απαντήσω ότι δεν έχουν γίνει πάνω σε συλλογική βάση. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι π.χ. έχω στο νου μια συγκεκριμένη ιδέα για ένα προσωπικό μου project το οποίο για να το φέρω σε πέρας χρειάζεται να συνεργαστώ με έναν ποιητή και ένα κινηματογραφιστή και χρειάζομαι να καλέσω και δυο τραγουδιστές ως guest (τυχαίο το παράδειγμα). Αυτό όμως δεν είναι συλλογικό project. Αυτό είναι ένα προσωπικό project για το οποίο χρειάζεται να συνδράμουν συγκεκριμένοι συντελεστές. Δεν είναι καθόλου το ίδιο. Δεν είναι το ίδιο με το να κάτσουν σε ένα τραπέζι 3-4 άνθρωποι και να δουν τι θα τους ενδιέφερε να κάνουν μαζί.
Ακούω πάλι στο κεφάλι μου μία φωνή (ίσως και περισσότερες ) να υποβάλλουν ένσταση.
«Μα, δεν έχουμε το χρόνο!»
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να «φτιάξουμε» επιπλέον χρόνο. Εξ άλλου η μέρα έχει 24 ώρες και ότι και να κάνουμε δεν θα γίνουν 25.
Νομίζω ότι χρειάζεται να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας και να αρχίσουμε να λειτουργούμε σε ένα πλαίσιο διαφορετικό από την οργάνωση και προετοιμασία για την επόμενη προσωπική συναυλία μας ή το επόμενο προσωπικό άλμπουμ μας.
Δεν θα χρειαστεί να δουλέψουμε περισσότερο. Ήδη δουλεύουμε πάρα πολύ. Θα χρειαστεί να σκεφτούμε και να δουλέψουμε με διαφορετικό τρόπο.
Εκτιμώ ότι και δημιουργικό θα είναι, και ευκρινέστερο αποτύπωμα θα αφήσει, και το κατακερματισμένο τοπίο θα οργανώσει και το μήνυμα σε κοινό θα περάσει.
Διαφορετικά, πολύ φοβάμαι πως σύντομα θα φτάσουμε στο … ακόμη ένα σχήμα, ακόμη ένα τραγούδι. Μέσα στα τόσα. Και μικρή σημασία θα έχει αν είναι πάρα πολύ καλό.
Photo credit: veeterzy from Pexels
