Κατ’ Οίκον Περιορισμός: Η νέα ταινία του Αλεξέι Γκέρμαν Τζούνιορ

Η τραγικά επίκαιρη καφκική σάτιρα ενάντια στο καθεστώς που επικρατεί χρόνια στη Ρωσία του Πούτιν είναι μια ανεξάρτητη παραγωγή που παρουσιάστηκε στο τελευταίο Φεστιβάλ Καννών στο επίσημο πρόγραμμα Un Certain Regard και στη συνέχεια προβλήθηκε στο Φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι, στο Φεστιβάλ της Βιέννης (Viennale), στο Φεστιβάλ του Μπουσάν, κέρδισε το Βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας στα Asia Pacific Screen Awards, που συμπεριλαμβάνουν ταινίες από όλη την Ασία και την Ωκεανία.

Η ταινία Κατ’ Οίκον Περιορισμός αποτελεί την έκτη μεγάλου μήκους του Ρώσου σκηνοθέτη, γιου του μεγάλου Αλεξέι Γκέρμαν, ο οποίος έχει κερδίσει στο παρελθόν την Αργυρή Άρκτο Καλλιτεχνικής Επίτευξης για τις ταινίες του Εξόριστος Συγγραφέας και Under Electric Clouds στο Φεστιβάλ Βερολίνου, ενώ με την ταινία του Paper Soldier είχε κερδίσει νωρίτερα τον Αργυρό Λέοντα στο Φεστιβάλ Βενετίας.

Στον πρωταγωνιστικό ρόλο συναντάμε τον σπουδαίο ηθοποιό Μεράμπ Νινίτζε (Merab Ninidze), με καταγωγή από το Τμπιλίζι (Τιφλίδα) της Γεωργίας, πρόσφατα συμπρωταγωνιστή του Benedict Cumberbatch στην ταινία Ο Κατάσκοπος του Ψυχρού Πολέμου (The Courier), ανάμεσα σε πολλές άλλες ταινίες, όπως Η Γέφυρα των Κατασκόπων και Το Φεγγάρι του Δία.

Ένας καθηγητής πανεπιστημίου κριτικάρει τη δημοτική αρχή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όμως, αντί να προκαλέσει έρευνα ενάντια στον διεφθαρμένο Δήμαρχο, βρίσκεται να κατηγορείται ο ίδιος για διασπάθιση δημόσιου χρήματος και σε κατ’ οίκον περιορισμό. Παρά την ενοχλητική αστυνομική επιτήρηση και τους εκβιασμούς, την προδοσία γνωστών του και το αυξανόμενο ενδιαφέρον των ΜΜΕ, εκείνος παραμένει σταθερός στις απόψεις του και αρνείται να ζητήσει συγνώμη. Καθώς η ημερομηνία της δίκης του πλησιάζει, έχει άραγε πιθανότητες να κερδίσει σε αυτή τη μάχη μεταξύ Δαυίδ και Γολιάθ;

Ο Γκέρμαν χτίζει μεθοδικά μια καφκική, μαύρη σάτιρα γύρω από τις επιλογές των σκεπτόμενων ανθρώπων που βρίσκονται παγιδευμένοι στα δίχτυα ενός παντοδύναμου ανελεύθερου καθεστώτος, απηχώντας σε ένα μεγάλο βαθμό τη δική του θέση καθώς και την τραγική μοίρα του σπουδαίου πατέρα του Αλεξέι Γκέρμαν το έργο του οποίου λογοκρίθηκε βάναυσα από το Σοβιετικό καθεστώς, μια ιστορία που φαίνεται να επαναλαμβάνεται πανομοιότυπα και με τον πιο απάνθρωπο τρόπο στο σημερινό απολυταρχικό καθεστώς.

Η πολιτική και ιστορική διαδρομή της Ρωσίας είναι πανταχού παρούσα στους εκπληκτικούς πνευματώδεις διαλόγους ενώ, παράλληλα ο Γκέρμαν διανθίζει καταλυτικά την ταινία με διάσπαρτες, καθοριστικές, εκλεκτικές παραπομπές όπως ένα απόσπασμα από τις αριστουργηματικές «Μύγες» του Ζαν-Πολ Σαρτρ (ένα έργο που κεντρικό θέμα του είναι η ελευθερία της ανθρώπινης βούλησης), την αναφορά στην σπουδαία ποιήτρια Άννα Αχμάτοβα και ακόμη περισσότερο τον καθοριστικό φόρο τιμής στο έργο του, σύγχρονού της, λιγότερου γνωστού, Ρώσου ποιητή Όσιπ Μαντελστάμ, ο οποίος αντιστάθηκε στις επιλογές του Στάλιν και κατέληξε να πεθάνει λησμονημένος σε στρατόπεδο εργασίας κοντά στο Βλαδιβοστόκ.

Σημείωμα του σκηνοθέτη:

«Έγραψα το σενάριο πριν 6 χρόνια. Η ιστορία παρέμεινε η ίδια αν και πρόσθεσα διαλόγους. Βασίζεται σε σκέψεις χρόνων σχετικά με την ηθική μιας κοινωνίας, σκέψεις όμως που ίσως τώρα αποκτούν μια διαφορετική επικαιρότητα. Η ταινία μου παρά τις ομοιότητες δεν είναι φτιαγμένη για τον Κίριλ Σερεμπρένικοφ που πρόσφατα πέρασε μια αντίστοιχη κατάσταση. Το ίδιο συνέβη και σε κάποιους κοντινούς φίλους μου και ήθελα να εκφράσω τις εμπειρίες τους. Η ταινία αφηγείται την ιστορία ενός ιδεαλιστή που ζει σε μια επαρχιακή πόλη όπου εξαιτίας ενός «αστείου», ξεκινάει μια τραγική κατάσταση και ζωές καταστρέφονται. Ταυτόχρονα όμως, απελευθερώνει τον πρωταγωνιστή από ψευδαισθήσεις και τον διαμορφώνει από την αρχή.

Όλοι οι χαρακτήρες έχουν μα διαφορετική άποψη για τη Ρωσία και το μονοπάτι της. Η μητέρα, που έρχεται από μια παλαιότερη γενιά, καταλαβαίνει το πώς έχει συγκροτηθεί το ρωσικό μυαλό, όχι η Ρωσία στο facebook, αλλά η Ρωσία στην ουσία της. Είναι σκεπτική σχετικά με τις ιδέες του γιου της για τη δημοκρατία, την εξουσία και την ανάγκη για τη ανοικοδόμηση μιας νέας ζωής. Πιστεύει ότι αν για αιώνες διαμορφώσαμε συστήματα που μοιάζουν και το ένα χτίστηκε πάνω στο άλλο, η χώρα θα συνεχίσει να πορεύεται με τον ίδιο τρόπο. Δεν πιστεύει στις αλλαγές. Δεν είναι δυνατές με τον τρόπο που τις θέλει ο γιος της. Η θέση της είναι σημαντική και έχει κεντρική θέση στην ταινία. Εκφράζει τις σκέψεις πολλών ανθρώπων στη Ρωσία. Ο Νταβίντ είναι ξεκάθαρα προσανατολισμένος σε ένα δυτικό προοδευτικό τρόπο σκέψης και πιστεύει ότι μια νέα και διαφορετική κατεύθυνση ανάπτυξης είναι απαραίτητη. Έτσι, πρόκειται για μια διαμάχη σχετικά με το αν είναι εφικτή ή όχι μια αλλαγή στη χώρα. Και δεν αφορά μόνο σε ένα χάσμα γενεών. Η θέση του αστυνομικού είναι αυτή ενός εκτελεστικού οργάνου, μια όχι δημοφιλής θέση, που ακολουθεί την κυβερνητική γραμμή. Αν η κυβέρνηση πει ότι ο Νταβίντ είναι ένοχος θα ζητήσει την ομολογία του, αν κριθεί ότι ο δήμαρχος είναι ένοχος, το σύστημα θα προστατέψει τον εκπρόσωπό του. Οτιδήποτε και να αποφασίσει, αυτός ο άνθρωπος είναι παγιδευμένος μέσα στο κρατικό σύστημα που τον ξεπερνά, όπως στον Κάφκα».