Κωνσταντίνος Πάτσιος: Η τέχνη είναι μία μεταμόρφωση ενός ευτελούς υλικού σε ένα πνευματικό αγαθό

Ένα αμάλγαμα από σουρεαλιστικά μοτίβα, ντανταϊστικές αναφορές και εικόνες από τον μυστηριακό κόσμο του ασυνείδητου “δομεί” την νέα έκθεση «The Scrambled Papers theory – Η θεωρία των κωδικοποιημένων χαρτιών» του Κωνσταντίνου Πάτσιου, που παρουσιάζεται μέχρι τις 4 Μαΐου στην γκαλερί Alma.

Έχοντας ξεκινήσει να ταξιδεύει από μικρή ηλικία σε Ευρώπη και ΗΠΑ, ο Κωνσταντίνος ήρθε σε επαφή με έργα των ντανταϊστών, αλλά και του κύριου εισηγητή του κινήματος, Marcel Duchamp, ένα γεγονός που έδωσε το στίγμα του στη μετέπειτα δουλειά του. Συνεχίζοντας τις περιηγήσεις του… πρόσφατα ταξίδεψε και “σε χώρες του πρώην κομμουνιστικού μπλοκ”, μία εμπειρία που του έδωσε την έμπνευση για την έκθεση: “Η αρχική ιδέα ξεπήδησε από τα κωδικοποιημένα χαρτιά της επικοινωνίας των πρακτόρων στην εποχή του αυταρχισμού και των απαγορεύσεων”. 

Ο ταλαντούχος καλλιτέχνης μίλησε στο CultureNow.gr και μας απάντησε στα ερωτήματα του αν η Αθήνα είναι μία πόλη φιλική στους εικαστικούς, δηλώνοντας αφοπλιστικά πως “η Αθήνα είναι περιφέρεια, όχι ευρωπαϊκό κέντρο, με ο,τι συνεπάγεται αυτό“,  αλλά και στο πιο έργο ανεκτίμητης αξίας θα ήθελα να έχει στην κατοχή του: “Την “Κραυγή” του Μunch, γιατί είναι ένα βαθύτατα υπαρξιακό έργο…  Πολύ θα ήθελα να ήξερα τι θα σκέφτονταν γι αυτόν ο Καμύ και ο Σαρτρ!”. Όσο για τον κόσμο του πέρα από την εικαστική δημιουργία, ο εικαστικός δηλώνει με μία ίσως νοσταλγική, αλλά και ρομαντική διάθεση: “Κάνω μακρινούς περιπάτους και διαβάζω για επαναστάσεις που ματαιώθηκαν”. 

-Αρχικά, πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με τη ζωγραφική; Τα ερεθίσματα του οικογενειακού σου περίγυρου έπαιξαν ρόλο;

Πέραν της φυσικής κλίσης, μεγάλωσα σε περιβάλλον που μου παρείχε πλούσια πολιτισμικά ερεθίσματα . Οι γονείς μου ήταν φιλότεχνοι και επισκεπτόμασταν εκθέσεις και μουσεία, ενώ ταξιδεύαμε συχνά σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Στο Λύκειο διακρίθηκα σε διαγωνισμούς ζωγραφικής. Ως φοιτητής βρέθηκα στο Πουατιέ, στη Γαλλία με το πρόγραμμα Εrasmus. Τότε είδα στο Beaubourg έργα Duchamp και των ντανταϊστών που με επηρέασαν ιδιαίτερα.

– Η νέα σου έκθεση ονομάζεται «The scrambled papers theory -Η θεωρία των κωδικοποιημένων χαρτιών». Από που προέκυψε αυτός ο ιδιαίτερος τίτλος και τι συμβολίζει;

Από τα πρόσφατα ταξίδια μου σε χώρες του πρώην κομμουνιστικού μπλοκ. Η αρχική ιδέα ξεπήδησε από τα κωδικοποιημένα χαρτιά της επικοινωνίας των πρακτόρων στην εποχή του αυταρχισμού και των απαγορεύσεων. Μου άρεσε ο παραλληλισμός τους με την τέχνη, που έχει κι αυτή κρυμμένους συμβολισμούς.

-Ποια είναι η βασική πηγή έμπνευσης για την εν λόγω έκθεση;

Τεχνικά, η σειρά αυτή ξεκίνησε από έναν Μαρξ, που ετοίμασα σε καμβά διαστάσεων 1,50×1,50μ για την έκθεση «Σύγχρονοι Έλληνες Εικαστικοί-100 χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση» του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης. Σε αυτή τη νέα σειρά έργων άλλαξα την γκάμα των χρωμάτων μου και έδωσα μια πιο ξεκάθαρη δομή. Οι επιρροές μου από το chiaroscuro του Caravaggio ήταν η αφορμή γι’ αυτή τη χρωματική μετάβαση στο μαύρο.

-Έχεις δηλώσει πως στο σύνολο του έργου σου υπάρχει μία εμμονή με την αυτόματη γραφή. Γιατί σε ελκύει τόσο η έννοια της αυτόματης γραφής;

Ίσως γιατί η αυτόματη γραφή είναι ένα παιχνίδι για ενήλικες. Υπάρχει μια αντιδιαστολή ωστόσο, ένα δίπολο, αυτοματισμός αλλά και έλεγχος. Γραφή αυτόματη που γίνεται ελεγχόμενη. Παιχνίδι με υλικά, αλλά με κανόνες. Ειδάλλως το αποτέλεσμα θα είναι αισθητικά αδιάφορο. Η εικόνα προκύπτει μέσα από την πάλη με τα υλικά, δεν είναι προκάτ. Κι αυτός ο πόλεμος υλικών είναι άλλοτε επώδυνος, άλλοτε φιλήδονος.

-Η αυτόματη γραφή είναι ένα από τα δομικά συστατικά του καλλιτεχνικού κινήματος του σουρεαλισμού, αλλά και του ντανταϊσμού. Θα μπορούσαμε να πούμε πως μία από τις βασικές επιρροές στο έργο σου είναι αυτά τα κινήματα, αλλά και οι ζωγράφοι που τα εκπροσώπησαν;

Πράγματι, ο σουρεαλισμός των Tristan Tzara, André Breton, Marcel Duchamp είχε πάντοτε μια ισχυρότατη επίδραση στη δουλειά μου . Στα έργα μου είναι εμφανής η επιρροή καλλιτεχνών όπως ο Marx Ernst ο Franz West, έχουν όμως εμπλουτιστεί και με άλλες εικαστικές γλώσσες. Τα τελευταία χρόνια έχω συγκεντρωθεί σε μια συγκεκριμένη μορφή δουλειάς με κολάζ , ντεκολάζ και αναλυτικής επιζωγράφισης.

-Στην νέα σου έκθεση παρουσιάζεις κυρίως κολλάζ με μικτές τεχνικές και επιζωγραφίσεις. Πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με την τέχνη του κολλάζ και τι σε γοήτευσε σε αυτήν;

Από παλιά, πριν την εισαγωγή μου στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών έκανα διάφορα πειράματα με υλικά. Οι κατασκευές και ο πειραματισμός με την ύλη ήταν ένα παιχνίδι που έπαιζα από μικρός. Εξάλλου η τέχνη έχει έναν αλχημισμό, ήταν πάντοτε η μεταστοιχείωση του υλικού και του χρώματος σε εικόνα με περιεχόμενο και έννοιες. Ήταν η μεταμόρφωση ενός ευτελούς υλικού σε ένα πνευματικό αγαθό!

Τα κολάζ μου είναι κομμάτια της καθημερινότητας με συνθετική δύναμη. Είναι τα κατακερματισμένα κομμάτια ενός κόσμου αναμνήσεων.

-Σε ένα κολλάζ σου βλέπουμε την εικόνα του Μαρξ, δίπλα ξεπροβάλλει το σύμβολο της Coca – Cola, ενώ λίγο πιο κάτω εμφανίζεται μία εικόνα του Χίτλερ. Πως επιλέγεις τις εικόνες που χρησιμοποιείς, αλλά και τον τρόπο που τις τοποθετείς; Θες να περάσεις ένα συγκεκριμένο κοινωνικοπολιτικό μήνυμα;

Είναι διάφορα μηνύματα που νομίζω πως αναδύονται. Η πολυπλοκότητα στις σχέσεις των πραγμάτων, η απόσταση αλλά και η συγγένεια. Αυτή η μακρινή συγγένεια των πραγμάτων μ´ενδιαφέρει πολύ. Λέγεται ότι ο Στάλιν έπινε πολλή Coca Cola! Δε κάνω δημοσιογραφική έρευνα, με ενδιαφέρει μια πιο πολύπλοκη εικαστική προσέγγιση. Βέβαια, πολλά από τα έργα μου έχουν και μια πολιτική ματιά, κάποια ιστορική ανάμνηση. Ο Μαρξ για μένα συμβολίζει την ουτοπία ενός καλύτερου κόσμου.

-Πιστεύεις πως η Αθήνα είναι μία πόλη φιλική προς τους σύγχρονους εικαστικούς;

Φιλική και συνάμα εχθρική. Η αγορά είναι σε άσχημη κατάσταση αλλά υπάρχουν περιθώρια ελευθερίας γιατί είναι άναρχη πόλη και δημιουργεί ερεθίσματα. Η τέχνη είναι αγαθό πολυτελείας και οι ευκαιρίες είναι λίγες. Επιπλέον, η Αθήνα είναι περιφέρεια, όχι ευρωπαϊκό κέντρο, με ο,τι συνεπάγεται αυτό.

– Αν θα μπορούσες να έχεις στην κατοχή σου ένα έργο τέχνης ανεκτίμητης αξίας… ποιο θα ήταν αυτό και γιατί;

Η «Κραυγή» του Μunch, γιατί είναι ένα βαθύτατα υπαρξιακό έργο. Είναι συγκλονιστικός ο πίνακας όταν ειδωθεί από κοντά. Κραυγάζει κάθε γραμμή του πίνακα. Τα χρώματα συμμετέχουν στην αγωνία του ανθρώπου. Πολύ θα ήθελα να ήξερα τι θα σκέφτονταν γι αυτόν ο Καμύ και ο Σαρτρ!

-Πέρα από τη ζωγραφική, στον ελεύθερο σου χρόνο, με τι άλλο σου αρέσει να καταπιάνεσαι;

Σχεδιάζω μεγάλα ταξίδια. Άλλα θα τα τολμήσω, άλλα όχι. Κάνω μακρινούς περιπάτους και διαβάζω για επαναστάσεις που ματαιώθηκαν.

-Θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας τα όνειρα σου για το μέλλον;

Όπως γράφει και ο Στάινμπεκ, μπροστά μας υπάρχουν άπειρες ζωές που μπορούμε να ζήσουμε , αλλά όταν έρθει η ώρα, θα είναι μόνο μία. Θα ήθελα να είναι γεμάτη από πολλά έργα τέχνης, πολλές εκθέσεις, πολλά ταξίδια και πολλή οικογενειακή ευτυχία.

***

Info:
«The Scrambled Papers theory»: Έκθεση του Κωνσταντίνου Πάτσιου στην γκαλερί Alma 
Alma Contemporary Art Gallery, Υψηλάντου 24, Κολωνάκι
Από τις 28/03 έως τις 4/05
Πληροφορίες: 2114003160

Διαβάστε επίσης:

Τhe scrambled papers theory: ‘Εκθεση του Κωνσταντίνου Πάτσιου στην γκαλερί Alma