Το βραβευμένο έργο «Εκτός Ύλης reloaded» του Κώστα Λεϊμονή, μετά τη μεγάλη επιτυχία που σημείωσε στην Αθήνα πριν 8 χρόνια και το θριαμβευτικό φετινό ανέβασμα στη Θεσσαλονίκη, έχει επανέλθει ανανεωμένο και δυναμικότερο, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, σε σκηνοθεσία της Κωνσταντίνας Νικολαΐδη, με τον Γεράσιμο Σκιαδαρέση στο ρόλο του Υπουργού.

***

Το «Εκτός ύλης» γεννήθηκε το 2013, μέσα σε ένα κλίμα χωρίς ελπίδα. Ανήκω στη γενιά που έδωσε πανελλαδικές εξετάσεις το 2004, όταν όλα φάνταζαν τέλεια και στην ίδια γενιά, η οποία άνοιξε τα φτερά της, όταν η Ελλάδα είχε κηρύξει πτώχευση μετά τα μνημόνια. Επέστρεψα από το Βερολίνο το 2012, ύστερα έκανα στρατό και όταν αποφάσισα να κυκλοφορήσω ξανά στις φοιτητικές μου γειτονιές, αντίκρισα τα περισσότερα στέκια κλειστά, αλυσίδες και λουκέτα σωρηδόν στους δρόμους, ανοίκιαστα σπίτια που ζητούσαν απεγνωσμένα ζωή. Όσα παιδιά έμπαιναν αυτά τα χρόνια στο πανεπιστήμιο δεν ήξεραν αν το μέλλον τους θα ήταν πιο ζοφερό από το παρόν τους, είχαν μετατραπεί σε ακροβάτες της ίδιας τους της ζωής. Έτσι, αποφάσισα να ζητήσω συγγραφικά τη συγγνώμη που όλοι περιμέναμε, καθώς στην Ελλάδα κανείς και ποτέ δε φταίει. Έγραψα το διήγημα με τίτλο «Ο μονόλογος ενός καθ’ ομολογία παράλογου» με θέμα έναν υπουργό σε κρίση συνείδησης, που μια μέρα συνειδητοποιεί σε τι είχε συμπράξει τόσα χρόνια και αποφασίζει να αποχωρήσει από την πολιτική ζωή με έναν αλλιώτικο λόγο, έναν λόγο οπλισμένο με αλήθεια, αυτοκριτική, εξομολόγηση, θυμό αλλά και με ελπίδα ότι οι επόμενοι θα γίνουν καλύτεροι από εκείνον.

Προσπάθησα ο λόγος να είναι κομματικά αχρωμάτιστος, γιατί ασχολείται με την πολιτική καθ’ εαυτή, η οποία αποτελεί τον τρόπο απόκτησης εξουσίας από τα πολιτικά κόμματα. Επομένως, το έργο ασχολείται με την πολιτική και αναφέρεται σε γεγονότα που έζησε η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Το ότι η παράσταση έχει ανέβει πολλές φορές και μάλιστα ενώ είχαμε διαφορετικές κυβερνήσεις (2016 – 2017, Μάρτιο και Νοέμβριο 2018, Σεπτέμβριο 2019, 2024-2025) υποδηλώνει ακριβώς την πλήρη απουσία οποιασδήποτε υποβόσκουσας σκοπιμότητας και παράλληλα επιβεβαιώνει τη διαχρονικότητα του κειμένου. Από εκεί και πέρα το τι ερμηνεία θα δώσει ο θεατής στην τέχνη είναι καθαρά υποκειμενικό. Ο πυρήνας του κειμένου είναι κατά το 80% ο ίδιος. Έγιναν κάποιες αφαιρέσεις και προσθήκες λόγω των συμβάντων που μεσολάβησαν από το 2016 ως το 2024. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι με την Κωνσταντίνα Νικολαΐδη, την σκηνοθέτριά μας, και τον Γεράσιμο προσπαθούσαμε με δυσκολία να κάνουμε έναν κατάλογο με όλα όσα μεσολάβησαν αυτό το διάστημα. Όσα γράφω στο νέο κείμενο της παράστασης έχουν την ίδια αιτία και το ίδιο γιατρικό: την παιδεία με την έννοια της διάπλασης, εξέλιξης και καλλιέργειας του ατόμου και κυρίως των παιδιών, πάνω στα οποία βασίζεται το όποιο ευοίωνο μέλλον της χώρας μας.

Το «Εκτός Ύλης» έγινε ευρέως γνωστό μέσα από τις εκατοντάδες χιλιάδες αναδημοσιεύσεις του από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κυρίως μέσα από τις νέες και τους νέους που μας ζητούσαν κατά καιρούς με μηνύματα να το ανεβάσουμε ξανά. Δεν ήταν εύκολη υπόθεση, καθώς τα προγράμματα όλων μας θα έπρεπε να ευθυγραμμιστούν. Μέχρι που έφτασε η κατάλληλη στιγμή. Νιώθω πως ακριβώς αυτή την εποχή υφίσταται επιτακτικά η ανάγκη να ακουστούν αυτά τα λόγια από έναν από τους σπουδαιότερους ηθοποιούς της Ελλάδας. Ο Γεράσιμος Σκιαδαρέσης ενσωματώνει τα δύο στοιχεία της λέξης ηθοποιός: Ήθος και υποκριτική, τον επαγγελματία και τον άνθρωπο. Έχουμε φτάσει στο σημείο να ζούμε σε καθημερινή βάση το θέατρο παραλόγου του Ιονέσκο και εντούτοις να γυρίζουμε πλευρό, γιατί μας έχουν κάνει να πιστέψουμε ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει. Μπροστά στα μάτια μας εξαφανίζονται βίντεο κακουργημάτων, η δημόσια τηλεόραση παραλείπει να αναφέρει στις κεντρικές ειδήσεις της ένα από τα μεγαλύτερα συλλαλητήρια των τελευταίων 30 ετών, βλέπουμε βουλευτές να σηκώνουν το δάχτυλο και να μαλώνουν, στα όρια της προσβολής, γονείς που έχασαν τα παιδιά τους, κάτω από τον μανδύα της προσωρινής τους υπεροχής, παρατηρούμε δημοσιογράφους να ρωτούν πρωθυπουργούς σε συνεντεύξεις αν τους αρέσουν τα ντολμαδάκια, πρωθυπουργούς να αναφέρουν σε πυρόπληκτους ότι θα σπαταλούσαν εύκολα, ακόμα κι αν είχαν, 2.000 ευρώ. Είναι κρίμα που δεν έχουν κυβερνήσει και άλλα κόμματα, γιατί θα είχαμε ακόμη περισσότερα παραδείγματα να σημειώσουμε στο δυστοπικό μας παρόν.

«Το πρόβλημα ξεκινά από την στιγμή που η αξία του κοστουμιού ξεπερνά την αξία του ανθρώπου που το φορά»

Το έργο, όμως, όπως και η Τέχνη εν γένει, δίνει ελπίδα. Στο ερώτημα αν όλοι οι πολιτικοί έτσι είναι, απαντάμε πως όχι. Ακόμα και την τελευταία στιγμή μια ειλικρινής συγγνώμη σπάει το φιλότιμο του Έλληνα και της Ελληνίδας, αρκεί να την εννοεί το στόμα που τη λέει. Ο συστημικός πλην μετανοημένος υπουργός του έργου έρχεται να μας θυμίσει ότι πάντα υπάρχει ευκαιρία για ηθική επανόρθωση, όχι ότι με μία συγγνώμη παραγράφεται η ιστορία, αλλά έχουμε ανάγκη από τέτοιου είδους κατεβασμένα κεφάλια. Η λύση σε όλα ξεκινά από τις ρίζες και είναι η παιδεία. Αν τα παιδιά μας μεγαλώσουν χωρίς ρατσισμό, αλλά με αλήθεια, αλληλεγγύη και ενσυναίσθηση, μπορούμε να αλλάξουμε. Στο χέρι μας είναι να μάθουμε τα «εκτός ύλης» που κάποιοι δεν θέλουν, γιατί θα χρησιμοποιηθούν εναντίον τους. Μια καλή αρχή θα ’ταν αντί για τα ίδια και τα ίδια παραμύθια, να διαβάζουμε κάθε βράδυ στα παιδιά μας και ένα απόσπασμα από τη φάρμα των ζώων του Όργουελ, το ευαγγέλιο του σκεπτόμενου πολίτη.

Οι αντιδράσεις των θεατών είναι άκρως ενθαρρυντικές και ελπιδοφόρες. Το δεύτερο Σάββατο της παράστασης, για παράδειγμα, διέκοψαν τον Γεράσιμο με χειροκρότημα 5 φορές! Ήταν ανατριχιαστικό. Όπως επίσης, ανατριχιαστικό είναι, όταν η παράσταση το 2018 παρουσιάστηκε σε λίγα γυμνάσια και λύκεια, το πόσο ζεστά απορρόφησαν τα νοήματα του έργου οι μαθητές. Από τις πιο συγκινητικές στιγμές της ζωής μου.

Διαβάστε επίσης:

Εκτός Ύλης reloaded, του Κώστα Λεϊμονή σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνας Νικολαΐδη στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης