Κώστας Τσώλης: Οι χίλιες λέξεις της εικόνας για Λίγο Παράδεισο Ακόμη

Λίγος Παράδεισος Ακόμη δεν έβλαψε -ίσως- ποτέ κανέναν.. Ειδικά, αν κάποιος έχει, όπως ο Κώστας Τσώλης, το σθένος να τον αντιμετωπίσει με ειλικρίνεια μέσα από τη μνήμη και την ιστορία, τα σύμβολα και τους μύθους. Σύμφωνα με το δελτίο τύπου ο καλλιτέχνης «θέτει μια σειρά από κοινωνικά και πολιτικά, υπαρξιακά και οντολογικά ζητήματα, οδηγούμενος σε μια πρωτότυπη σύλληψη και αφήγηση, μια πολυεπίπεδη κατάθεση και μορφοποίηση προτάσσοντας μια διαφορετική αντίληψη θέασης και ερμηνείας της παραστατικής εικόνας».

Η έκθεση, που διαρκεί ως τις 24 Ιουλίου, περιλαμβάνει μια ενότητα έργων που παρουσιάζονται για πρώτη φορά και αποτελούν μέρος της δουλειάς του εικαστικού τα τελευταία δέκα χρόνια: ζωγραφικές συνθέσεις, κολλάζ, βιβλία, γλυπτικά αντικείμενα, επιζωγραφισμένα τυπώματα, βίντεο.

-Η ατομική σου έκθεση Λίγος Παράδεισος Ακόμη.. αποτελεί μικρή συνέχεια της έκθεσης σου Άλλη μια μέρα στον Παράδεισο/Another Day in Paradise που πραγματοποιήθηκε στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Μονή Λαζαριστών στη Θεσσαλονίκη το 2018. Τί είδους είναι αυτός ο Παράδεισος και πώς τον πραγματεύονται τα έργα αυτών των χρόνων;

Ένας ”ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ” τίτλος ειρωνικός για τον παράδεισο που εμείς δημιουργήσαμε-ουμε. Τα έργα είναι κυρίως ζωγραφική, γλυπτικές κατασκευές και επιτοίχια κολλάζ και μέσα σε βιβλία οικονομικού περιεχομένου. Χρησιμοποιώντας υλικό δημοσιευμένων εικόνων από γεγονότα της ιστορίας και της καθημερινότητας του εικοστού αιώνα μέχρι σήμερα.

-Για την δημιουργία ενός μεγάλου μέρους των έργων οικειοποιείσαι και επεξεργάζεσαι εικόνες από την ιστορία του περασμένου αιώνα, αλλά και του παρόντος, προερχόμενες από το διαδίκτυο, εφημερίδες, περιοδικά, αφίσες, ντοκυμαντέρ και κινηματογραφικά έργα. Ποιά είναι κάποια από τα κριτήρια για την επιλογή των συγκεκριμένων εικόνων;

Η σημαντικότητα-ιστορικότητα του γεγονότος, η αισθητική της εικόνας, το κοινωνικοπολιτικό περιεχόμενο -τη βιωματική αναφορά-σχέση, το μύθο που περιέχει, για τη φράση που μπορώ να δημιουργήσω με τη χρησιμοποίηση των εικόνων.

-Μια σταθερή πρακτική σου τα τελευταία είκοσι χρόνια είναι η διαγράμμιση, το ‘σβήσιμο’, η επικάλυψη εικόνων συνήθως με κάθετες ή οριζόντιες γραμμές που αναδεικνύει μια ενδιαφέρουσα αντίθεση ανάμεσα σε ένα ‘αναγνωρίσιμο’ φόντο και μια αφαιρετική ‘επιφάνεια’. Ποιός είναι ο στόχος εδώ σε ένα εννοιολογικό και/ή αισθητικό επίπεδο;

Ξεκίνησε διαγράφοντας εικόνες με αρνητικότητα για μένα, το χωρικό παιχνίδι και η προσθετική αφαίρεση στην εικόνα είναι πράγματα που με κινητοποιούν για έναν άλλο διαχειρισμό μιας παραστατικής εικόνας. Η ανακάλυψη της από τον παρατηρητή. Στη συνέχεια η επιλογή και ο συνδυασμός των εικόνων που με έκαναν να μιλώ όχι μόνο για σβήσιμο -καταστροφή της εικόνας, αλλά και για προστασία του μύθου που κουβαλούσαν κάποιες από αυτές. Η αίσθηση που αφήνει ο διαχειρισμός είναι διαφορετικός όσο ίδιος και αν φαίνεται και έχει να κάνει με την σχέση που δημιουργώ με την εικόνα όπως και την επιλογή για κάθετη-οριζόντια διαγράμμιση. Η έκθεση της και η συνδυαστική σχέση με τις υπόλοιπες εικόνες-έργα αρθρώνουν τη φράση και την αισθητική του δικού μου ιδεολογήματος.

-Στο έργο σου γενικότερα υπάρχουν αναφορές σε σύμβολα και μύθους και τις κοινωνιολογικές, ψυχολογικές και φιλοσοφικές προεκτάσεις τους. Ποιός είναι, για παράδειγμα, ο συμβολισμός του μεγάλων διαστάσεων έργου με τίτλο Λιοντάρι της MGM ;

Σε κάθε έκθεση υπήρχε μια μυθολογική αναφορά ανεξάρτητα από το μύθο-συμβάν, καταγραφή που περιέχει κάθε εικόνα. Η συνάντηση μου με το καλοχτενισμένο λιοντάρι μπροστά στο μικρόφωνο, οι συμβολιστικές αναφορές του ζώου και η χρησιμοποίηση για σήμα της εταιρίας εμπεριέχουν μια αντιθετικότητα, μια πολυσημία αναφορών που με εξυπηρετεί για το συνδυαστικό διάλογο με τα άλλα έργα και την ανοικτή ανάγνωση με τον κάθε παρατηρητή και τους συνειρμούς που δημιουργούνται από τη συνολική εικόνα της έκθεσης.

-Ποια ήταν η πρώτη σου επαφή με τη ζωγραφική και πώς διαμορφώθηκε και παγιώθηκε το ενδιαφέρον σου για αυτήν;

Από παιδί, και χρόνο με το χρόνο, έγινε η ζωγραφική να είναι ο δικός μου τρόπος να ζω με το μεράκι μου, να αυτογιατρεύομαι και να φανερώνομαι μέσα από τις εικόνες μου.

-Ποια έχουν υπάρξει κάποια μορφολογικά στοιχεία της εικαστικής δημιουργίας σου που σε έχουν απασχολήσει επανειλλημένα στην πορεία σου στην τέχνη και με ποιούςτρόπους έχεις βρει λύσεις/ανα-προσαρμογές για να ικανοποιήθουν καλύτερα οι εκάστοτε εικαστικές σου επιδιώξεις;

Κάθε ενότητα είχε τα δικά της ζητούμενα, μια πολυσημία πληροφοριών, τη βιωματική σχέση και εμπειρία με το περιβάλλον που ζούμε, στην εκφραστική κατάθεση του σήμερα. Οι τρόποι αρκετοί και διαφορετικοί, από την επίπεδη επιφάνεια στο χώρο, η χρήση άλλων εξωζωγραφικών υλικών και μέσων συνθέτουν το προσωπικό πλαστικό γλωσσάρι στη χρησιμοποίηση κατάθεσης της ιδέας για την δημιουργία πιο συμπυκνωμένης φράσης με λιτότητα. Κάποιες φορές η αξιοποίηση τυχαιοτήτων εξυπηρετούν και δίνουν λύσεις και μετακινούν τα πράγματα με την ωριμότητα των χρονών.

-Αναρωτιέμαι πώς η μακρόχρονη καταβύθιση σου στην Ιστορία μέσα και από την επεξεργασία εικόνων που είτε την κατέγραψαν, είτε την δημιούργησαν οι ίδιες, έχει επηρεάσει την αντίληψη του χρόνου στη ζωή σου. Τα αυτοσχέδια βιβλία σου με φωτογραφίες από ιστορικές στιγμές του 20ου αιώνα μοιάζουν να ‘συμπυκνώνουν’ το χρόνο σε κάποιες σελίδες. Πώς βιώνεις την έννοια του χρόνου ως καλλιτέχνης;

Για εμένα πρέπει να ζούμε το παρόν, με το διάβασμα και τη γνώση της ιστορίας θεωρώ πως μπορούμε να έχουμε ένα άλλο διαχειρισμό για να μην κάνουμε τα ίδια, και να διαφοροποιούμε τα πολιτικοοικονομικά μοντέλα και τους ‘παράδεισους’ που δημιουργούμε.

Στα βιβλία οι εικόνες σε σχέση με το περιεχόμενο σε κάποια σημεία δημιουργούν ταυτίσεις-αντιθέσεις, υπάρχει ένα κύμα πληροφορίων-γεγονότων, ένα χρονικό εμπρός πίσω σε ιστορικές περιόδους που επαναφέρουν στη μνήμη το γεγονός και δημιουργούνται παράλληλες ταυτίσεις με πιο σύγχρονες αναφορές. Αρχικά ξεκίνησε σαν μια αρχειοθέτηση των εικόνων από τις εφημερίδες. Τα γεγονότα την χρονική εκείνη περίοδο από το 2008 έως το 2018 παίζουν το ρόλο τους στο να αρχίσω να δημιουργώ τις δικές μου ιστορικές αφηγήσεις που υπάρχει συμπύκνωση χρόνου, με την επανάληψη του γεγονότος είναι που θέλω να επαναφέρω στον θεατή-αναγνώστη την ενθύμηση και ταυτοποίηση με το σύγχρονο γεγονός.

-Από το 2003 ανήκεις στο ειδικό εργαστηριακό προσωπικό της ΑΣΚΤ, οπότε έχεις καθημερινή επαφή και εμπειρία με τις νεότερες γενιές Ελλήνων εικαστικών. Ποιές ελπίδες τρέφεις για το μέλλον τους και ποιοί είναι οι προβληματισμοί σου;

Υπάρχει ένα πολύ καλό δυναμικό και από την εμπειρία μου στο Ε και τώρα στο Ι Εργαστήριο Ζωγραφικής είμαι πολύ αισιόδοξος πάρα τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, γιατί τα πράγματα είναι διαφορετικά από το 2003, χαίρομαι γιατί επιμένουν, διεκδικούν και παλεύουν την καθημερινότητα τους .

Διαβάστε επίσης:

Κώστας Τσώλης – Λίγος Παράδεισος Ακόμη: Ατομική έκθεση στην έκφραση-γιάννα γραμματοπούλου