Κριτική Θεάτρου | «Αιαυτός» του Δημήτρη Δημητριάδη, σε σκηνοθεσία Χάρη Φραγκούλη, στο Θέατρο Σφενδόνη

Ο μύθος του Αίαντα, όπως αποδίδεται στη σοφόκλεια εκδοχή, ανυψώνει ζητήματα, όπως  η τιμή, το περί δικαίου αίσθημα και η υστεροφημία μέσα σε ένα εξόχως ηρωϊκό τοπίο. Ωστόσο, κάτι έρχεται να διεμβολίσει αυτή τη συνθήκη: η μετάβαση στη σφαίρα της διάνοιας και της διπλωματίας, που εκπροσωπεί ο Οδυσσέας, αν και αυτή ακόμα κρίνεται σαθρή και ύποπτη, καθώς σκιάζεται από σκοπιμότητες και πρακτικές συναλλαγής.

Ο Δημήτρης Δημητριάδης, στη δική του εκδοχή, δημιουργεί μια νέα ισορροπία. Το θεατρικό του έργο «Αιαυτός» τοποθετεί τον Αίαντα στο επίκεντρο μιας βαθιά ανθρωπιστικής θεώρησης, απαλλάσσοντάς τον από φορτία που παραπέμπουν σε κραταιά πολιτισμικά αφηγήματα και αξιακές παρακαταθήκες.

Και εύλογα πλανώνται τα ερωτήματα: Μήπως οι μύθοι, ενώ πορεύονται μέσα στο χρόνο, παραμένουν στον πυρήνα τους αμετακίνητοι; Σφυρηλατούν ψευδεπίγραφες ταυτότητες και γεννούν χίμαιρες ή συνιστούν, σταθερά και αταλάντευτα, οδούς ιστορικής συνέχειας και πηγές άντλησης «αλήθειας» και έμπνευσης;

Ο Δημήτρης Δημητριάδης, σε αντίθεση με τον Σοφοκλή, αποσύρει επί μακρόν από τη σκηνή την κύρια μορφή, τον Αίαντα, αφήνοντας να εννοηθεί ότι μια εσωτερική ζύμωση λαμβάνει χώρα πέρα από τα όρια των οικείων διαστάσεων μιας τραγωδίας. Πρόκειται για μια τελετουργία του εαυτού που διακινείται από την επιθυμία να αποβληθούν τα μυθικά παραπληρώματά του, εντός των οποίων ενδημούν βία, ιδέες μεγαλείου, νόθες συνειδήσεις. Με τον τρόπο αυτό, συστήνει μια άλλη αφετηρία ανάγνωσης της Ιστορίας, αλλά και της παρουσίας του ανθρώπου σε αυτή: μόνο μέσα από την ενδοσκόπηση, την αυτοαποκάλυψη και την οργανική και πλήρη ένωση με τον εαυτό (τον Αιαυτό, στην προκειμένη περίπτωση) μπορεί να παραχθεί μια αληθινή και αδιαμεσολάβητη Ιστορία του ανθρώπου.

Βαθιά ουμανιστική η προσέγγιση του Δημήτρη Δημητριάδη, δεν παραγνωρίζει, εντούτοις, τη δυναστευτική ορμή των ιδεωδών εκείνων που στερούν από τον άνθρωπο το δικαίωμα να καταστεί ο ίδιος -ο πραγματικός εαυτός του- διαμορφωτής της Ιστορίας του. Η Τέκμησσά του σκοτώνει τον Αίαντα αυτοκτονώντας κατόπιν και η ίδια, σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια διαιώνισης των μυθολογιών. Διαγράφει, όμως, ως κατακλείδα, και μια δίοδο διαφυγής μέσα από το πρόσωπο της νέας γενιάς που εκπροσωπεί ο γιος του Αίαντα, Ευρυσάκης.

Η σκηνοθεσία του Χάρη Φραγκούλη στο Θέατρο Σφενδόνη στέκεται με σεβασμό απέναντι σε αυτήν την εμπνευσμένη, όσο και αποκαλυπτήρια, κατάθεση του Δημήτρη Δημητριάδη, ενδύοντάς την με μια αισθητικά άρτια επιτελεστική μυσταγωγία. Ο Ανδρέας Κωνσταντίνου και ο Γιάννης Παπαδόπουλος επωμίζονται με δεξιοτεχνική ευαρμοστία και αίσθηση μέτρου μια εναλλαγή ρόλων που χαρακτηρίζονται από διαφορετικές τονικότητες και εκφραστικές, σε μια εντελή σύνθεση, όπου κείμενο και σκηνή συμπορεύονται αγαστά και αλληλοτροφοδοτούνται. Η απέριττη σκηνογραφική σύλληψη της Ελίνας Λούκου δημιουργεί ένα πεδίο παραφοράς και καθαρμού, η μουσική του Κορνήλιου Σελαμσή λειτουργεί ως κομβικό συγκρατητικό υλικό των «ιστών» του πονήματος,  ενώ τα περιβάλλοντα φωτός που Νίκου Βλασόπουλου «βλέπουν» μέσα από τη διάνοια και τα συναισθήματα των προσώπων.

Photo Credit: Karol Jarek

Διαβάστε επίσης:

Χάρης Φραγκούλης: Η παράσταση «Αιαυτός» & οι αξεδιάλυτοι αρχαίοι ελληνικοί κόμποι
Αιαυτός, του Δημήτρη Δημητριάδη σε σκηνοθεσία Χάρη Φραγκούλη στο Θέατρο Σφενδόνη