Το θέατρο του Σαμ Σέπαρντ έρχεται ως επίγονος της παραγωγής των εμβληματικών περιπτώσεων συγγραφέων που φώτισαν την τραγωδία του ατόμου, όπως αυτή εκτυλίσσεται μέσα στις χίμαιρες και τα αδιέξοδα του «αμερικάνικου ονείρου». Η ακτινοσκοπική παρατήρησή του επάνω στις σχέσεις και συγκρούσεις των μελών της οικογένειας ανακαλεί ευθέως εικόνες από τον Γιουτζίν Ο’Νηλ, οι έμπλεοι πάθους εκρήξεις και οι λυρικοί τόνοι του αναπτύσσουν μια ροπή προς το οργιώδες σύμπαν του Ουίλιαμς, η ενδοχώρα των δραμάτων του, η απόλυτη έκφραση της αμερικάνικης ζωής, δανείζεται κάτι από τον Άρθουρ Μίλλερ, ενώ οι παραληρηματικές φαντασιώσεις του με τη μεταφυσική αύρα τους ακουμπούν στις ατμόσφαιρες του Άλμπι.
Σύγχρονες τραγωδίες στο όριο μεταξύ ρεαλισμού και ποιητικότητας, με μια ιδιαίτερη ρυθμική του λόγου, λυρικούς μονολόγους και σύμβολα, τα έργα του Σέπαρντ στοιχειώνονται από την ιδέα της φυγής, τη μνήμη του συναισθήματος, την αποτίναξη του παρελθόντος, την οικογενειακή αρένα. Παιδί της γενιάς του πολέμου του Βιετνάμ και του Μάη του ’68, ο Αμερικανός συγγραφέας αφουγκράζεται τον Μπέκετ, τον Φώκνερ και τον Στάινμπεκ και συμπορεύεται με ομότεχνούς του όπως τον Ντέϊβιντ Μάμετ, τον Λάνφορντ Ουΐλσον, τον Τέρενς ΜακΝάλι, αλλά πάντοτε με τη δική του «ιδιοπροσωπία» γραφής. Στο επίκεντρο των έργων του τίθενται αντιήρωες, θύματα των «πληγών του αμερικάνικου εγκεφάλου» που βυθίζονται μέσα στη μοναξιά, σπαράσσονται από τη βία, κυνηγούν ανέλπιδα ονειρικά περιβάλλοντα, αλλά και μια διαρκώς διαφεύγουσα συναισθηματική ασφάλεια.
Υποσχόμενα δείγματα γραφής τα έργα του «Σικάγο», «Η μητέρα του Ίκαρου» και «Ερυθρός Σταυρός» δίνουν τη σκυτάλη στην περίφημη τριλογία που περιλαμβάνει την «Κατάρα της πεινασμένης τάξης», το «Θαμμένο Παιδί» (Βραβείο Πούλιτζερ) και το «True West».
Στο τελευταίο από αυτά, δημοφιλές και πολυπαιγμένο ανά τον κόσμο, ο Σέπαρντ τοποθετεί τη δράση στην Καλιφόρνια, με τις έρημες εκτάσεις, τα ράντζα, τους κάκτους, τις country μουσικές και τους περιφερόμενους καουμπόϋς να συνθέτουν ένα κάδρο τόσο συναρπαστικά αμερικάνικο όσο και μυστηριώδες για το τι πραγματικά σοβεί στο υπέδαφός του. Δύο αδέλφια, ένας φιλήσυχος συγγραφέας και ένας τυχοδιώκτης, διαγκωνίζονται για μια επικράτηση στο χώρο της πατρικής εστίας-φορέα μιας μνήμης που ζωντανεύει με διαφορετικό τρόπο μέσα τους. Φυγάδες, αμφότεροι, από την πραγματικότητα της ζωής τους αναζητούν μια απάντηση στο ερώτημα τι είναι αληθινό και τι φανταστικό, έως ότου ανταλλάξουν ρόλους και αποκαλυφθεί, εντέλει, το αντεστραμμένο είδωλο μιας πραγματικότητας.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η Έλενα Καρακούλη επένδυσε κατά κόρον στη βραδυφλεγή συρρίκνωση από τη μεγάλη εικόνα ενός τόπου και μιας ανθρωπογεωγραφίας (True West) στο κλειστό πεδίο του True We (πραγματικοί «εμείς»). Υποχρεωμένη να διέλθει από τις συμπληγάδες νευρωτικών διαλόγων και μονολόγων και να μετατρέψει ένα φαινομενικά ρεαλιστικό χώρο μικροαστικών μύθων σε χαοτική συνθήκη η σκηνοθεσία επέδειξε αντοχές και αντανακλαστικά, χωρίς, ωστόσο, να αποφεύγει και αρρυθμίες ή αφαιρέσεις που ενίοτε κράτησαν δέσμια την ποιητική πνοή του έργου. Προσχηματικός, όσο και σημαίνων, ο ρεαλισμός του Σέπαρντ δεν αποκωδικοποιήθηκε επαρκώς, με κόστος να παραμείνει σε δεύτερο πλάνο η σχέση των προσώπων με το ευρύτερο milieu.
Εντούτοις, ένα μέρος του ελλείμματος αυτού φάνηκε να καλύπτεται από τη σκηνογραφική δημιουργία του Κωνσταντίνου Σκουρλέτη που κατέδειξε τους άρρηκτους δεσμούς ανάμεσα στην εξωτερική ερημοποίηση του τοπίου και τους ψυχισμούς των πρωταγωνιστών στο οικογενειακό ρινγκ. Οι φωτισμοί του Νίκου Βλασόπουλου διέχυσαν στη σκηνή όμορφες ριπές φωτός από το ξημέρωμα και τη δύση του ήλιου, που πλαισιώνουν τις τέσσερις ημέρες δράσης, ενώ η μουσική του Θοδωρή Οικονόμου, διακριτικά και ως παράλληλη γλώσσα, προσέδωσε μια διαύγεια στη σκηνική ένταση με χαρακτηριστικούς ήχους που παραπέμπουν στο τοπόσημο.
Ο Νίκος Ψαρράς (Λη) δίνει μια εκ των έσω ερμηνεία της πληγωμένης αρρενωπότητας που έρχεται ως προέκταση και αναζήτηση ενός θρυμματισμένου πατρικού προτύπου, ενώ ο Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης (Όστιν) οικοδομεί, σε όλη την κλίμακα, μια φιλήσυχη και εύθραυστη μορφή που προορίζεται να αλωθεί από την έξωθεν εισβολή και να ενωθεί με την αλήθεια. Ο Νέστορας Κοψιδάς (Σολ) λειτουργεί περισσότερο ως εντυπωσιοθηρική περσόνα και λιγότερο ως υποκατάστατο μιας χαμένης προστασίας, ενώ η μητέρα της Αλεξάνδρας Παντελάκη αποδίδει άψογα, ως μια σχεδόν φασματική μορφή, το βέρτιγκο που κρατά αποπροσανατολισμένο το άτομο από τους τόπους, τους χώρους, τα πρόσωπα και τα πράγματα.
Photo Credit: Πάτροκλος Σκαφίδας
Διαβάστε επίσης:
True West, του Σαμ Σέπαρντ σε σκηνοθεσία Έλενας Καρακούλη στο Θέατρο Χώρα