Η Μικρή Πόρτα, η ιστορική παιδική σκηνή κλείνει τα 40 της χρόνια και το γιορτάζει με μια εξίσου ιστορική παράσταση, τον Οδυσσεβάχ, με συντελεστές που αποτελούνται μόνο από νέους και ταλαντούχος καλλιτέχνες. Η Ξένια Καλογεροπούλου μιλάει στο Culturenow για τα σαράντα χρόνια της Μικρής Πόρτας, αλλά και την παράσταση ορόσημο στη ιστορία της.
Συνέντευξη στη Μαρία Κωφίδου
CultureNow: Φέτος το Θέατρο Μικρή Πόρτα κλείνει 40 χρόνια λειτουργίας. Ποια συναισθήματα σας γεννά το γεγονός αυτό;
Ξένια Καλογεροπούλου: Το γεγονός ότι ο θίασός μας κλείνει τα 40 χρόνια του μου φαίνεται σχεδόν απίστευτο. Το πιο σημαντικό όμως μ’ εμάς στην Μικρή Πόρτα είναι ότι ενώ μεγαλώνουμε στα χρόνια, όλο και γινόμαστε νεότεροι. Και μ’ αυτό δεν εννοώ ότι «ξανανιώνουμε», όπως λέμε καμιά φορά για τους ανθρώπους. Είναι ότι κάθε τόσο ανακαλύπτουμε και καινούριους τρόπους να γινόμαστε καινούριοι και αλλιώτικοι. Ποιος θα μας έλεγε στο ξεκίνημά μας ότι θα ‘ρχόταν η στιγμή που θα κουβαλούσαμε από την Ιταλία ένα μικρό θεατράκι για να το βάζουμε μέσα στο μεγάλο; Ή ότι θα δίναμε παραστάσεις και σε νησάκια των 100 κατοίκων; Ή ότι θα φτιάχναμε θεάματα για βρέφη; Ή ότι τη σαρακοστή χρονιά θα μπαίναμε όλοι κάτω από την μπαγκέτα ενός σκηνοθέτη 24 ετών.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η κούραση που είναι φυσικό να νιώθουμε καμιά φορά λες και μας κάνει πιο περίεργους και πιο ανοιχτούς. Και όσο περνάει ο καιρός τόσο χρειαζόμαστε κάποιες νέες εκπλήξεις και καινούριες ιδέες.
C. N.: Πως γεννήθηκε το όραμα της δημιουργίας του θεάτρου και ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε;
Ξ. Κ.: Όταν ανεβάσαμε για πρώτη φορά παράσταση για παιδιά είχαμε δικτατορία και βασίλευε μια γενική κατήφεια. Είχα, λοιπόν, ανάγκη να κάνω κάτι φρέσκο και καινούριο. Δεν είχα ξαναδεί ποτέ μου παιδικό θέατρο και είχα απλώς μια περιέργεια να δω «πώς θα είναι». Μαζευτήκαμε μερικοί φίλοι, μια εξαιρετική παρέα, η Λήδα Πρωτοψάλτη, ο Μηνάς Χατζησάββας, ο Σταμάτης Φασουλής, η Υβόννη Μαλτέζου, ο Μίμης Χρυσομάλλης, ο Κώστας Αρζόγλου, η Σμαράγδα Σμυρναίου κ.α. και κάναμε μια πρώτη απόπειρα παρουσιάζοντας μια διασκευή του Πινόκιο. Η επιτυχία ήταν θεαματική και η συγκίνηση μεγάλη. Κι έτσι συνέχισα.
Οι δυσκολίες βέβαια ήταν τεράστιες. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε σχεδόν κανένας θίασος που να παίζει για παιδιά και υπήρχε και ένας νόμος που απαγόρευε την ομαδική παρακολούθηση θεατρικής παράστασης από μαθητές σχολείου. Δώσαμε μια μόνο στα κρυφά, στην Καισαριανή με τη συνενοχή του προοδευτικού δημάρχου της.
Ο νόμος καταργήθηκε πολύ μετά την μεταπολίτευση. Αλλά και πάλι είχαμε να αντιμετωπίσουμε την περιφρόνηση και την συγκατάβαση της Πολιτείας, των εκπαιδευτικών και τον γονιών για το είδος του θεάτρου που εξυπηρετούσαμε. Πέρασα κάποια χρόνια να κυνηγάω τα κίτρινα λεωφορεία για να βρίσκω διάφορα σχολεία όπου και να προσπαθώ να πείσω τους δασκάλους να μας φέρουν τους μαθητές τους. Στην επαρχία έτυχε πολλές φορές να σκαρφαλώνω τα κάγκελα για να μπω σε ένα σχολείο και να μπορέσω να μιλήσω στο διευθυντή. Αρκετές φορές με διώξανε, μια φορά μάλιστα με τη φράση “Ποιος θα προστατέψει τα παιδιά μας από σας”.
C. N.: Οι χαρές ήταν αντάξιες της προσπάθειάς σας;
Ξ. Κ.: Παρά τις τρομερές δυσκολίες αυτά τα χρόνια δε θα τα άλλαζα με τίποτα. Έχω ζήσει στιγμές μεγάλης συγκίνησης αλλά και περηφάνιας. Και συνεχίζω να τις ζω, παρέα με τους υπέροχους συνεργάτες μου.
C. N.: Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με το παιδικό θέατρο; Τι σας οδήγησε σε αυτή την απόφαση; Και τι είναι αυτό που σας συναρπάζει.
Ξ. Κ.: Τα παιδιά είναι συναρπαστικό κοινό. Δεν έχουν καμιά προκατάληψη για το τι πρέπει να είναι το θέατρο. Διαθέτουν μια φαντασία, μια αγνότητα και μια φρεσκάδα που δεν έχουν οι μεγάλοι. Το να κάνεις θέατρο για παιδιά σου δίνει την ελευθερία που χρειάζεσαι για να ζωντανέψει και η δική σου φαντασία και να μπεις σε άλλους κόσμους μαγικούς και συναρπαστικούς.
C. N.: Ας μιλήσουμε για την ιστορία του Οδυσσεβάχ, μια διαχρονική παιδική ιστορία που ανεβαίνει φέτος ξανά σε μία σημαντική στιγμή του θεάτρου Μικρή Πόρτα, από νέους ταλαντούχους καλλιτέχνες.
Ξ. Κ.: Μπορεί η Μικρή Πόρτα να ξεκίνησε πριν 40 χρόνια, το πραγματικό όμως ξεκίνημά της αισθάνομαι ότι έγινε το 1981 όταν ανέβηκε για πρώτη φορά ο Οδυσσεβάχ. Τότε είδαμε ν’ ανοίγεται μπροστά μας ένας καινούριος δρόμος και πήρε μορφή η ιδιαίτερη φυσιογνωμία της Μικρής Πόρτας. Για την ιστορία του Οδυσσεβάχ δανείστηκα στοιχεία από την Οδύσσεια, τις Χίλιες και μία νύχτες και πολλά ακόμη παραμύθια. Η ιστορία του ταξιδιού του λειτουργεί εξαιρετικά με θεατές κάθε ηλικίας. Εχει μεταφραστεί σε 8 γλώσσες κι έχει παρουσιαστεί σε πολλές χώρες. Τώρα ετοιμάζεται το ανέβασμά του στο Καράκας της Βενεζουέλας.
Πάνε αρκετά χρόνια που δεν ξαναείδα τον Οδυσσεβάχ. Δεν ήταν τυχαίο, τον είχα δει τόσες φορές που είχα ανάγκη λίγο να τον ξεχάσω. Τώρα όμως άρχισε να μου λείπει και ένιωσα πολύ έντονα την ανάγκη να τον ξαναδώ. Μόνο που τώρα ήθελα να τον ξαναδώ κάπως αλλιώτικο. Αλλιώτικα αλλιώτικο.
Για ένα τέτοιο εγχείρημα ήταν όμως απαραίτητο να βρούμε και αλλιώτικους συνεργάτες. Παρθένους σε σχέση με το έργο. Νεότερους, αλλά και προικισμένους με τη φαντασία και την ευαισθησία που του χρειάζονται. Κι έτσι ανέλαβε μια καινούρια ομάδα πολύ νέων καλλιτεχνών να παρουσιάσει στην Πόρτα έναν καινούριο Οδυσσεβάχ. Σίγουρα θα είναι ένα τολμηρό και ασυνήθιστο ανέβασμα. Θαυμάζω ανεπιφύλακτα τη δουλειά όλων των συντελεστών και ιδιαίτερα των ηθοποιών που είναι όλοι εξαιρετικοί.
C. N.: Ποιο στοιχείο είναι αυτό που θεωρείτε απαραίτητο να υπάρχει σε μια παιδική ιστορία ώστε να την κάνει ανεξίτηλη στο χρόνο;
Ξ. Κ.: Πιστεύω ότι μια παράσταση για παιδιά πρέπει να έχει ένα πρώτο επίπεδο πολύ καθαρό που να ενδιαφέρει τα παιδιά από την πρώτη στιγμή. Να έχει όμως και άλλα επίπεδα που να χρειάζεται κάποια προσπάθεια για να τα κατανοήσουν. Και τέλος να έχει πίσω από αυτά τα επίπεδα και κάποια πράγματα που να παραμένουν μυστικά, που τα παιδιά μπορεί να μην τα καταλαβαίνουν αλλά θα διαισθάνονται ότι υπάρχουν. Τότε μόνο θα μαγευτούν οι μικροί θεατές. Και θα πάρουν μαζί τους κάτι που μπορεί να το θυμούνται και για χρόνια.
C. N.: Τα παιδιά είναι πιο δύσκολο κοινό από τους ενήλικες; Πόσο εύκολο είναι για ένα παιδί να αφομοιώσει ένα μύθο ή μια ιστορία μέσα από το θέατρο;
Ξ. Κ.: Τα παιδιά καταλαβαίνουν πάντα πολύ περισσότερα από ό,τι νομίζουμε. Αυτό είναι κάτι που πάντα μας ξαφνιάζει. Κατά τα άλλα, το κακό ή ίσως και το καλό είναι ότι τα παιδιά-θεατές δεν υποκρίνονται και δεν έχουν υπομονή με ό,τι δεν τα ενδιαφέρει.
Αν η παράσταση δεν τα ενδιαφέρει πραγματικά θα αρχίσουν να κινούνται και να θορυβούν. Όταν όμως κάτι να μαγεύει μπορεί να κρατάνε την ανάσα τους για να το παρακολουθήσουν. Τότε ξέρεις ότι η παράσταση είναι πραγματικά καλή.
C. N.: Πιστεύετε ότι το παιδικό θέατρο έχει τη θέση που του αξίζει στη συνείδηση του κοινού αλλά και των συναδέλφων σας;
Ξ. Κ.: Αυτό είναι σχετικό. Εξαρτάται από το είδος του κοινού και από το είδος των συναδέλφων. Υπάρχουν σίγουρα ακόμη καλλιτέχνες, εκπαιδευτικοί, γονείς. ακόμη και υπουργοί που δεν έχουν καταλάβει τη σημασία του θεάτρου για παιδιά. Ή που δεν έχουν μάθει να ξεχωρίζουν το πραγματικά αξιόλογο παιδικό θέατρο από το ευτελές.
C. N.: Κάνοντας τον απολογισμό σας μέχρι στιγμής μέσα σε αυτά τα 40 χρόνια πορείας στο παιδικό θέατρο ποια σκέψη είναι αυτή που αναδύεται αυθόρμητα από την καρδιά σας στο συνειδητό σας;
Ξ. Κ.: Οι σκέψεις εναλλάσσονται. Τα θετικά είναι αυτά που σας είπα στην αρχή της συνέντευξης. Οσο για τα αρνητικά. Υπάρχουν στιγμές που χάνω το κουράγιο μου. Και δυστυχώς ,στις μέρες που περνάμε, αυτές οι σκέψεις έχουν να κάνουν και με μάλλον πεζά προβλήματα. Οικονομικής φύσεως ας πούμε. Και αν κοιτάζω με ικανοποίηση το παρελθόν το μέλλον μου φαίνεται κατάμαυρο. Όχι μόνο για τη Μικρή Πόρτα, αλλά για τα πάντα.