Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος παρουσιάζει την παράσταση Και το δικό μου τέλος ας συνοδεύει Μουσική…, στο πλαίσιο του προγράμματος …
του Υπουργείου Πολιτισμού Θεσσαλονίκη Σταυροδρόμι Πολιτισμών.
Πρόκειται για ένα ανοιχτό θέαμα που συγχρωτίζει τις θρηνητικές εμβιώσεις της ελληνικής τραγωδίας με τους αραβικούς θρήνους και βρίσκει τα κοινά σημεία με στόχο την ενοποιό αισθητική που χαρακτηρίζει τις εσχατολογικές εμπειρίες Ελλήνων και Αράβων, το οποίο θα παρουσιαστεί, σε σκηνοθεσία Τζένης Αρσένη, στο Βασιλικό Θέατρο από τις 6 έως τις 8 Σεπτεμβρίου 2011.
Το αρχαίο δράμα και η αραβική παράδοση: κοινές αισθητικές αναφορές με επίκεντρο τον θρήνο. Διατηρώντας τα πολιτισμικά στοιχεία του κάθε λαού ξεχωριστά, παρουσιάζουμε τη σύγκλισή τους σε μια ενιαία δραματουργία. Στον δικό μας μύθο, μία φορά τον χρόνο εκείνοι που έφυγαν από τη ζωή πηγαίνουν στους θνητούς για μοιραστούν μαζί τους τις πιο όμορφες μουσικές με αντάλλαγμα τις ιστορίες τους – γιατί στον κόσμο των νεκρών όλοι παίζουν μουσική.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Και το δικό μου τέλος ας συνοδεύει μουσική, τίποτα άλλο δεν επιθυμώ, αναφωνεί η Άλκηστη καθώς οδεύει προς τον θάνατο. Οι Αιώνιοι Μουσικοί θα ζητήσουν την ιστορία τους και, με την άφιξη του Άδμητου και του Χορού, θα παρακολουθήσουμε τον τελετουργικό θρήνο. Στον απόηχο του θρήνου, μοιρολόγια γυναικών θα μας ταξιδέψουν στις Χίλιες και μια Νύχτες, όπου μία ακόμα γυναίκα του Σεΐχη οδηγείται στην τελευταία της κατοικία. Μέσα από αυτές τις γυναίκες θα ξεπηδήσει η Σεχραζάντ που με το θάρρος της θα μεταστρέψει την τραγική μοίρα όλων των γυναικών. Ο έρωτας, ο θάνατος, η μουσική: κοινή γλώσσα, κοινές αναφορές για τους δύο αυτούς λαούς, για όλους τους λαούς.
Σημείωμα Σκηνοθέτη
Η αναζήτηση κοινής αναφοράς στην έκφραση του θρήνου ανάμεσα στο αρχαίο ελληνικό δράμα και την αραβική παράδοση παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον και συνάμα μία ιδιαίτερη δυσκολία. Καλούμαστε να συγκρίνουμε μία δομημένη μορφή θεάτρου ενός λαού με την καθημερινότητα ενός άλλου. Δεν υπάρχει κοινή παράμετρος, στην οποία μπορούμε να βασιστούμε ώστε να προβούμε σε συγκριτική. Δεν πρόκειται ασφαλώς για αδυναμία στη διατύπωση του θέματος αφού στον αραβικό κόσμο δεν μπορούμε να μιλάμε για θέατρο με τη μορφή που έχει στη Δύση. Τέτοιοι ήταν κάποιοι αρχικοί προβληματισμοί στην έρευνα κατά τη διαμόρφωση του κειμένου για την παράστασή μας. Προτεραιότητα η θεατρική έκφραση, αφού όσο ακαδημαϊκές και αν είναι οι αναζητήσεις, η θεατρική πράξη οφείλει να μην τις κάνει ορατές. Διατηρώντας τα πολιτισμικά στοιχεία καθενός από τους δύο λαούς, παρουσιάζουμε τη σύγκλισή τους σε μια ενιαία δραματουργία.
Από τον αρχαίο κόσμο επιλέγουμε ως σημείο αναφοράς την Άλκηστη του Ευριπίδη, όπου ο τελετουργικός θρήνος έχει μοναδική θέση στο αρχαίο δράμα. Ο τρόπος που τον αντιμετωπίζουμε και μουσικά, με την εναλλαγή τραγουδιού και απαγγελίας, μας παραπέμπει στην παραδοσιακή έκφραση της τραγωδίας, δίνοντας έμφαση στο ρυθμό και στο μέλος. Στον απόηχο του θρήνου, μοιρολόγια γυναικών θα μας ταξιδέψουν στις Χίλιες και μια Νύχτες, όπου μία ακόμα γυναίκα οδηγείται στην τελευταία της κατοικία από τον Σεΐχη. Μέσα από αυτές τις γυναίκες θα ξεπηδήσει η Σεχραζάντ που με τη δύναμη του μυαλού της θα μεταστρέψει την τραγική μοίρα όλων των γυναικών. Με τον μύθο αυτό γινόμαστε κοινωνοί της θρηνητικής συμπεριφοράς, όπως αυτή εκφέρεται μέσα από ήχους και ακούσματα του αραβικού κόσμου.
Έχοντας επιλέξει τις δύο συνιστώσες για τη μελέτη και κυρίως για την παραστατική έκφραση του θρηνητικού μέλους, το επόμενο στάδιο της διαδικασίας είναι η διαμόρφωση του τόπου συνάντησής τους. Σε αντίθετη περίπτωση, πρόκειται απλώς για παράθεση ανθρωπολογικών στοιχείων που στερείται θεατρικότητας. Στον δικό μας μύθο, μία φορά τον χρόνο εκείνοι που έφυγαν από τη ζωή πηγαίνουν στους θνητούς για να μοιραστούν μαζί τους τις πιο όμορφες μουσικές με αντάλλαγμα τις ιστορίες τους – αφού στον κόσμο των νεκρών όλοι παίζουν μουσική.
“Και το δικό μου τέλος ας συνοδεύει μουσική, τίποτα άλλο δεν επιθυμώ”, αναφωνεί η Άλκηστη καθώς οδεύει προς τον θάνατο. Το ίδιο λαχταρούν και οι μοιρολογίστρες γυναίκες της Αραβίας. Οι “Αιώνιοι Μουσικοί” θα ζητήσουν τις ιστορίες τους και μέσα από αυτές θα ξετυλιχθούν οι θρηνητικές εμβιώσεις Ελλήνων και Αράβων. Η μουσική: ο κοινός τόπος. Ο μύθος: ο αφηγηματικός τρόπος. Ο έρωτας και ο θάνατος: κοινές αναφορές για τους δύο αυτούς λαούς, για όλους τους λαούς. Η μουσική ενυπάρχει στην παράστασή μας ως «μουσικότητα», από τον ρυθμό του κειμένου έως την αέναη κίνηση των ηθοποιών στη σκηνή. Ο μύθος, ο λόγος, η πλοκή, η σκιαγράφηση των χαρακτήρων ενώνονται σε μία μουσική ατμόσφαιρα αισθήσεων, που δεν ταυτίζεται με τη μουσική σύνθεση, την εμπεριέχει αλλά κυρίως την υπερβαίνει.
Το Σταυροδρόμι Πολιτισμών ένωσε τους δρόμους μας με το δυναμικό του Κρατικού Θεάτρου, με την καλλιτεχνική μου αυτή τη φορά ιδιότητα. Ευχαριστώ από την καρδιά μου όλους τους συνεργάτες της παράστασης που αγκάλιασαν με αγάπη τη διαπολιτισμική αυτή περιπλάνηση μέσα από την ποίηση και τη μουσική.
Τζένη Αρσένη
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία: Τζένη Αρσένη
Δραματουργία: Ιωάννα Καραμάνου – Τζένη Αρσένη
Σκηνικά-κοστούμια: Ηλίας Λόης
Φωτισμοί: Άγγελος Γουναράς
Μουσική: Haig Yajdian
Επιστημονικός Σύμβουλος για τα Αραβικά Θέματα: Γεράσιμος Μακρής
Βοηθοί σκηνοθέτη: Στέλιος Καλλιστράτης – Εβίνα Γεωργίου
Βοηθοί σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Ευτυχία Βαϊμάκη – Πηνελόπη Μαμάλου
Βοηθός φωτιστή: Δημήτρης Μοναχός
Οργάνωση παραγωγής: Χριστίνα Ζαχαροπούλου
Παίζουν:
Κατερίνα Γιαμαλή, Μιχάλης Γούναρης, Θανάσης Δισλής, Παύλος Ελευθεριάδης, Ελένη Θυμιοπούλου, Κώστας Ίτσιος, Άγγελος Καρανικόλας, Νίκος Κολοβός, Αννέτα Κορτσαρίδου, Γιώργος Μπαγιώκης, Ντίνα Νικολαΐδου, Χρήστος Νταρακτσής, Λίλιαν Παλάντζα, Δημήτρης Παπιόπουλος, Σάκης Πετκίδης, Δέσποινα Σαρόγλου, Μιχάλης Σιώνας, Στέλλα Σμουλιώτη, Βιργινία Ταμπαροπούλου, Μαριάννα Τάντου, Στέργιος Τζαφέρης.
Παίζουν μουσική επί σκηνής: Δημήτρης Βασιλειάδης (κανονάκι), Γιάννης Κατσούλης (ούτι), Νίκος Μαγνήσαλης (κρουστά).
Ευχαριστίες στον Θοδωρή Χιώτη και στην Εβίνα Γεωργίου για τη συμβολή τους στη δραματουργία.
Tο πρόγραμμα «Θεσσαλονίκη Σταυροδρόμι Πολιτισμών», πραγματοποιείται με την «οικονομική ενίσχυση της ΟΠΑΠ Α.Ε.».