Κωνσταντίνος Δέμης: Δημιουργικοί περιορισμοί

Στην αγορά σήμερα υπάρχει πληθώρα φθηνών υπολογιστών που έχουν πλέον δυνατότητες πολλαπλάσιες των πιο ακριβών μηχανημάτων που χρησιμοποιούνταν σε μεγάλες παραγωγές μέχρι και μερικά χρόνια πριν.

Επίσης υπάρχουν και αρκετά φθηνά ή και εντελώς δωρεάν προγράμματα animation, εικονογράφησης, δημιουργίας μουσικής και editing με εξίσου μεγάλες δυνατότητες. Θα μπορούσε κάποιος με ένα ποσό των περίπου εξακοσίων περίπου ευρώ (όσο κάνει το πιο φθηνό laptop με το πιο φθηνό digitizer) να έχει στα χέρια του ό,τι χρειάζεται για να κάνει μικρού μήκους ταινίες animation. Το παρόν κείμενο δεν αναφέρεται, φυσικά, σε παραγωγές που σκοπό έχουν την εμπορική επιτυχία στις κινηματογραφικές αίθουσες, ούτε σε μορφές τέχνης όπως τα video installations. Αναφέρομαι στο animation ως μέσο για έναν filmmaker να πει μία ιστορία δημιουργώντας το προσωπικό του όραμα.

Σήμερα που έχουμε τα μέσα είναι πιο εύκολη και πραγματοποιήσιμη μια καθαρή και ρεαλιστική απεικόνιση του θέματος ή επιμέρους στοιχείων του κατά βούληση. Υπάρχουν έτοιμες βιβλιοθήκες με χαρακτήρες, χώρους, υφές ή και φωτισμούς ακόμα. Αυτά όμως τα στοιχεία αν δεν χρησιμοποιηθούν σωστά με συνδετικό κρίκο ένα δυνατό art direction συνήθως δείχνουν παράταιρα και δεν προσφέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η αλήθεια είναι ότι το internet είναι γεμάτο με όχι και τόσο καλόγουστα animations που δημιουργούν χρήστες οι οποίοι έχουν στα χέρια τους αυτές ακριβώς τις δυνατότητες. Κάποιος θα μπορούσε, ίσως, να πει ότι μέσα στο βούρκο πλέον είναι πολύ δύσκολο να βρούμε τα διαμάντια. Ότι όσο αυξάνεται η ποσότητα, μειώνεται η ποιότητα. Όλα αυτά είναι αλήθεια όμως δεν έχουν σημασία καθώς όλο και περισσότερος κόσμος μπορεί πλέον να εκφραστεί και να πει μια ιστορία, έστω άτεχνα ή κακόγουστα.

Αν εστιάσουμε μόνο στους «επαγγελματίες» του χώρου, θα δούμε ότι υπάρχει ένα χάος και ένας συνεχής διάλογος πάνω στο ύφος και στο τι είναι αποδεκτό ως εικόνα και τι όχι. Σκοπός πλέον δεν είναι να αντιγράψουμε την πραγματικότητα ή τις τεχνικές και τις εικαστικές ποιότητες περασμένων παραδοσιακών τεχνικών. Αυτό είναι στιλιζάρισμα και είναι θεμιτό και μπορεί να έχει ένα πολύ δυνατό αποτέλεσμα αν εξυπηρετεί ένα σκοπό και είναι ενταγμένο μέσα σε ένα καλά δομημένο πλαίσιο (context). Εικαστικά όμως πλέον ίσως θα έπρεπε να κοιτάξουμε τις πρωτογενείς ποιότητες του μέσου στο οποίο δημιουργούμε. Πώς όμως ένα τόσο αποστειρωμένο, ψυχρό και άυλο μέσο όπως ένα 3d Animation πρόγραμμα σε ένα ηλεκτρονικό υπολογιστή μπορεί να έχει τέτοιου είδους γνωρίσματα;

Η αλήθεια είναι πως ένα τέτοιο μέσο δεν επιτρέπει από μόνο του χώρο για ατέλειες οι οποίες θα μπορούσαν να του αποδώσουν αυτομάτως ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Δεν είναι κάτι τόσο άμεσο και δυναμικό όπως μια πινελιά, ή ένα σμίλευμα. Αντίθετα χρειάζεται προετοιμασία και σκέψη κάτι που κοστίζει σε προσωπική εργασία και χρόνο πριν οδηγηθεί σε μια πρώτη ολοκλήρωση. Αυτός ο ενδιάμεσος χρόνος είναι επικίνδυνος καθώς μπορεί να καμφθεί η θέληση του δημιουργού ή να χαθεί το όραμα ή και να αλλάξουν οι συνθήκες, αφήνοντας ένα ακόμα έργο ανολοκλήρωτο.

Εδώ έρχεται και η πρόταση πολλών σύγχρονων δημιουργών. Πρέπει να εφευρίσκονται τεχνικές, ανάλογα με το υπόβαθρό μας και τις εικαστικές μας προτιμήσεις, που να μας επιτρέπουν σε μικρό χρονικό διάστημα να πραγματοποιούμε το όραμά μας ή και απλώς να ολοκληρώνουμε τα μικρά μας πειράματα που σκοπό έχουν να μας προχωρήσουν σαν καλλιτέχνες. Τεχνικές που ανακαλύπτουν filmmakers, με εικαστικό background, για να μπορέσουν να δημιουργήσουν και να εκφραστούν με τα δικά τους μέσα. Αυτό μπορεί να γίνει αισθητική και εικαστική υπογραφή.

Παραδείγματα για έναν τέτοιο τρόπο σκέψης υπάρχουν αρκετά. Θα αναφέρω εδώ τους: David O’Reilly, Cyriaκ, superbrothers. Και οι τρεις έχουν δημιουργήσει το δικό τους ξεχωριστό ύφος. Ως παραδείγματα, διαφέρουν οι «γραφές» που έχουν αναπτύξει και καλύπτουν μεγάλο εύρος τεχνικών. Παρόλα αυτά βλέπουμε ότι έχουν ιδιαιτέρως ενδιαφέρων τρόπο να αναδεικνύουν το μέσο με το οποίο έχουν δημιουργηθεί, που είναι ο ηλεκτρονικός υπολογιστής. Στην περίπτωση του Cyriaκ μάλιστα έντονο γνώρισμα είναι το πρωτογενές του υλικό καθώς πρόκειται για found footage χωρίς προσπάθεια να ομογενοποιηθεί με κάποιο τρόπο.

Υπάρχουν άπειροι τρόποι να δημιουργήσει κανείς νέες εικαστικές προσεγγίσεις που να εκτείνονται στα χρονικά περιθώρια μίας ταινίας μικρού μήκους και πολλές από αυτές είναι εφικτές με τα μέσα που έχουμε ήδη. Οι τεχνικοί ή και καλλιτεχνικοί περιορισμοί που τίθεται εκ των συνθηκών ή θέτουμε μόνοι μας μπορεί να ανοίξουν νέες πόρτες στην δημιουργικότητά μας.

Info:

Ο Κωνσταντίνος Δέμης αποτελεί μέλος της These που ιδρύθηκε το 2008 με σκοπό την αναζήτηση νέων ιδεών και ύφους στον ευρύτερο τομέα του film και του video. Πρόκειται για ένα Animation Studio που παρέχει υπηρεσίες concept, design και παραγωγής χρησιμοποιώντας μία ευρύτατη γκάμα τεχνικών και μεθόδων δημιουργίας κινούμενων και στατικών εικόνων. Αποτελούμενη πλέον από 6 δημιουργικούς ανθρώπους με πολυετή πείρα στο χώρο της οπτικής επικοινωνίας έχει την ευχέρεια να αναλαμβάνει projects από την φάση του concept και της προπαραγωγής, μέχρι το design και την υλοποίηση της παραγωγής τους. Δουλειά τους έχει παρουσιαστεί σε κινηματογραφικές ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, διαφημιστικά, εκθέσεις και ημερίδες.