Νυχτερινές, σκόρπιες κι ασύνδετες προφορικές σκέψεις.
Ταξίδι στην Άκρη της Νύχτας
Σελίν
Εγώ όμως είχα ήδη μπει σε βάδην.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Βαδίσαμε κάμποσο.
Τέλειωναν και τελειωμό δεν είχαν οι δρόμοι.
Μας πετάγανε άνθη οι πατριώτες.
Ένας σκασμός πατριώτες.
Έπιασε βροχή.
Πήραν να λιγοστεύουν οι πατριώτες.
Η φανφάρα σταμάτησε ξαφνικά.
Δεν έχει πια πλάκα.
Γράψε λάθος, είπα.
Κι έκανα να του δίνω.
Μα ήταν πια αργά.
Οι άμαχοι είχαν κλείσει την πόρτα πίσω τους.
Πιασμένοι στη φάκα.
Σαν τα ποντίκια.
Σαν τα ποντίκια….
Να πως άρχισε,
Σάββατο 7 το απόγευμα.
Πάνω από το «Υπόγειο».
Ξέρεις τον Σελίν; Να διαβάσεις το «Ταξίδι στην άκρη της Νύχτας», στην καταπληκτική μετάφραση της Σεσίλ-Ιγγλέση-Μαργέλλου.
Μου μιλάς για το έργο.
Εικόνες, ρυθμοί, το Παρίσι, η Αφρική, η Αμερική, Πόλεμος, Έρωτας, Ταξίδι… Θέατρο.
Έχω σχεδόν πεισθεί.
Θέλω να το διαβάσω.
Τώρα.
Τα βιβλιοπωλεία κλειστά.
Πρέπει να περιμένω μέχρι τη Δευτέρα.
Αδύνατον.
Λίγες ώρες μετά, νύχτα, περπατάω στη Θεμιστοκλέους.
Στην πλατεία, στ’ αριστερά μου, βλέπω στην άκρη ενός πάγκου με βιβλία, -βιβλία που πουλάει ένας περιπλανώμενος πωλητής- το Ταξίδι στην άκρη της νύχτας, του Φερντινάντ Σελίν.
Μετάφραση Σεσίλ- Ιγγλέση -Μαργέλλου, εκδόσεις Εστία.
Διασκευάζοντας ένα λογοτεχνικό κείμενο ξεκινάς προδοτικά.
Προδοτικά απέναντι στο λογοτεχνικό έργο και στον συγγραφέα.
Υπάρχει βία, κίνδυνος.
Κίνδυνος να χαθεί η ουσία.
Αφαιρείς.
Συμπυκνώνεις.
Συν-δημιουργείς.
Προσαρμόζεις.
Πετυχημένη διασκευή δε μπορεί να υπάρξει, όταν παραβιάζεις τη φύση της λογοτεχνίας.
Τους πρωταρχικούς μηχανισμούς της.
Ο προορισμός του λογοτεχνικού κειμένου είναι αρχικά για να διαβαστεί.
Το θεατρικό έργο όμως για να υπάρξει πλήρως πρέπει να παρασταθεί.
Στο Θέατρο δε μπορείς να γυρίσεις πίσω, να διαβάσεις, να ξαναδιαβάσεις,
να σημειώσεις,
να προσπεράσεις.
Δεν υπάρχει η δυνατότητα εξηγήσεων.
Υπάρχει αυστηρή «οικονομία», συμπύκνωση.
Αφαίρεση.
Αποφυγή του υπερβολικού.
Του υπερβολικού που ψεύδεται γιατί είναι υπερφορτωμένο.
Χώρο-χρονική δομή.
Ένας τουλάχιστον θεατής να παρακολουθεί.
Η λογοτεχνία είναι απαραίτητη για το Θέατρο.
Τα μεγάλα λογοτεχνικά κείμενα πρέπει να τα «κατεβάζεις» προς το κοινό για να τα καταλάβουνε.
Να τα καταλάβουμε.
Διασκευάζοντας;
Η υπέροχη ψευδαίσθηση ότι γίνεσαι κι εσύ ένας σπουδαίος συγγραφέας.
Με τον συν-ταξιδιώτη μου στην διασκευή και πρωταγωνιστή της παράστασης «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας», Γιάννη Χαρτοδιπλωμένο, αποφασίσαμε να μη σκεφτόμαστε ως σκηνοθέτης ή ηθοποιός.
Να μη μας αφορά το τι θα γίνει στην παράσταση.
Ποιο ρόλο θ’ αναλάβει ο καθένας μας.
Αλλά η ουσία της διαδικασίας της διασκευής.
Έχοντας την αίσθηση της αντικειμενικότητας που απαιτεί η «ανάγνωση» ενός έργου, (είτε παίζοντας ένα ρόλο, είτε σκηνοθετώντας, είτε διασκευάζοντας) αφαιρώντας το προσωπικό συμφέρον, την προσωπική ταύτιση.
Δεν ξέρω αν κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί.
Στο βάθος πιστεύω πως όχι.
Είναι μια πλάνη που βοηθάει στο να μη στέκεσαι σ’ αυτά που σου «αρέσουν».
Όλα γίνονται από συμφέρον.
Το ίδιο το έργο έχει συμφέρον.
Οι ήρωες έχουν συμφέρον.
Ο μεγάλος συγγραφέας γράφει από συμφέρον.
Σε οδηγεί να δεις αυτό που θέλει να δεις.
Προς την πεποίθηση του, στην αβεβαιότητα του.
Οι μεγάλοι συγγραφείς ενώ ξέρουν είναι σα να ψάχνουν πάντα.
Μου είναι σχεδόν αδύνατον να μιλήσω για το «Ταξίδι στην Άκρη της Νύχτας», τον τρόπο που «ανέβηκε», τη γραμμή της παράστασης, αδύνατον ν’ αναλύσω.
Να εμβαθύνω θεωρητικά.
Όλα αλλάζουν, όλα μεταβάλλονται, όλα είναι ανοιχτά. Όλα εξελίσσονται μέρα με τη μέρα, παράσταση με την παράσταση, πρόβα με την πρόβα.
Η ίδια η «παρτιτούρα» διαβάζεται, παίζεται κάθε φορά λίγο διαφορετικά.
Με άλλες ανάσες, ρυθμούς, χρωματισμούς, τονισμούς.
Αλλού το crescendo, αλλού το forte, αλλού η σιωπή.
Κάθε νύχτα η παράσταση, ανοιχτή σ’ άλλες πιθανότητες, εκδοχές…
Ιδού το θαύμα του Θεάτρου.
Φτάσαμε λοιπόν, για δεύτερη χρονιά να παίζουμε το «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας», προσωρινός στον Προσωρινό.
Η παράσταση «Ταξίδι στην άκρη της νύχτας» παρουσιάζεται στον χώρο «Προσωρινός» κάθε Τετάρτη και Κυριακή στις 9.00μ.μ. Περισσότερες Πληροφορίες