1. Τα συμβάντα παράγουν σιωπή.
2. Toν Αύγουστο του 1952 εκτελέστηκε για πρώτη φορά η σύνθεση του John Cage 4’33’’από τον πιανίστα David Tudor. Το έργο αποτελούvταν από τρία μέρη σιωπής συγκεκριμένης διάρκειας των 30’’, 2’23’’ και 1’40’’. Η παρτιτούρα της σύνθεσης είναι λευκή χωρίς νότες με σημειωμένη μόνο τη διάρκεια των μερών προς εκτέλεση. Αυτή είναι και η πρώτη καταγραφή της σιωπής ως μουσική γλώσσα. Όμως πώς διεκδικεί κανείς την πρώτη σιωπή; Ο Cage όρισε τη διάρκειά της και ορίζοντας τη διάρκεια διεκδίκησε την ιστορικότητα της σιωπής. Ο Cage επινόησε τη σιωπή. Πώς όμως μπορείς να επινοήσεις κάτι που ήδη υπάρχει; Και, πώς κάτι τόσο συγκεκριμένο όπως η σιωπή αποκτά τις διαστάσεις μιας αφαίρεσης, ενός αφαιρετικού λόγου, ενός τίποτα, ενός κάτι;
Η σιωπή ως γλώσσα, ως επινόημα τοποθετείται ανάμεσα στα όρια που θέτει ο λόγος, στον ενδιάμεσο χώρο της παύσης. Η σιωπή λοιπόν ανήκει εκεί όπου ο λόγος αποκτά όγκο, στις παύσεις, εκεί στη σιωπή μιας παρατεταμένης εισπνοής, πριν τη κραυγή. Εκεί, κάθε σημασία, κάθε νόημα αποκτά υπόσταση, είναι η υλικότητα της γλώσσας. Σε αυτές τις παύσεις, σε αυτή την εσωτερικότητα, εκεί όπου η γλώσσα υπάρχει ως διάρκεια, υπάρχει ως αφαίρεση. Διεκδικώντας λίγη από αυτή τη σιωπή του Cage ίσως διεκδικήσουμε λίγο από την ιστορία. Και διεκδικώντας τη σιωπή ως συμβάν διεκδικούμε το παρελθόν μας, την καταγωγή μας, τη μοναξιά. Γιατί η διάρκεια είναι που κάνει την παύση σιωπή.
3. Ο Κάφκα στη μικρή ιστορία Η σιωπή των σειρήνων μας μεταφέρει μια άλλη εκδοχή της περιπέτειας του Οδυσσέα και ισχυρίζεται ότι «οι σειρήνες έχουν ένα όπλο πιο φοβερό και από το τραγούδι: τη σιωπή τους. Και πιθανότερο, παρόλο που δεν έτυχε ποτέ, θα ήταν να γλυτώσεις από το τραγούδι τους, παρά από τη σιωπή τους.»
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
4. Γιατί ο θάνατος δεν είναι άλλο παρά μια παρατεταμένη σιωπή, εκεί όπου η φωνή επιστρέφει στον εαυτό της: η σιωπή του απέραντου.
5. Η σιωπή ανάμεσα από δύο κραυγές, από δύο λέξεις κατασκευάζει τη γλώσσα, την ιστορικότητά της, το κοινωνική και πολιτική της ταυτότητα. Η καταγωγή της σιωπής εντοπίζεται στη μοναξιά του πρώτου εγκλεισμού. Ένας άνθρωπος μόνος. Αυτή είναι η πρωτόγονη σιωπή.
6. Μια οριζόντια γραμμή ακολουθεί τη σιωπή.
7. –
8. To 1951 ο Robert Rauschenberg ζωγραφίζει το White Painting και συμπυκνώνει στην απουσία αναπαράστασης, καταργώντας κάθε κανόνα, όλη την ιστορία της ζωγραφικής. Αυτή η σιωπηλή λευκή ζωγραφική που ενσωμάτωσε τον περιβάλλοντα χώρο ήταν και η αφορμή για τα 4’33’’ λεπτά σιωπής του Cage. Η εικόνα του λευκού αντιπροσωπεύει το χώρο της αφαίρεσης, τον ορατό χώρο της σιωπής, την ιδέα της γλώσσας.
9. Σωπαίνω. Δηλαδή, διεκδικώ το λόγο.
Info:
Ο Κώστας Μπασάνος γεννήθηκε στην Ελλάδα. Σπούδασε Καλές Τέχνες στην Μπολόνια (Ιταλία) και στο Winchester School of Art (Μεγ. Βρετανία). Διδάσκει Γλυπτική στο Τμήμα Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης του Παν/μιου Ιωαννίνων. Έχει δείξει τη δουλειά του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. www.bassanos.gr