Ο σπουδαίος τραγουδοποιός και ερμηνευτής πρόκειται να παρουσιάσει την Τετάρτη 22 Ιουλίου, στον Κήπο του Μεγάρου, ένα μουσικό αφιέρωμα στον Μάνο Ελευθερίου, το οποίο φέρει τον τίτλο Μια τρύπα στον καιρό… κύριε Μάνο, από την ομώνυμη δισκογραφική του δουλειά, στην οποία συμπράττει με τον μεγάλο στιχουργό.
Με αφορμή την επερχόμενη συναυλία στο Μέγαρο, ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας μου παραχώρησε την παρακάτω συνέντευξη, που ήταν μία ιδιαίτερα ευτυχής συγκυρία για μένα. Όταν σήκωσα το ακουστικό για να τον καλέσω είχα αραδιασμένους γύρω μου τους δεκαπέντε πολυπαιγμένους δίσκους του -μου λείπουν κάποιοι- σκεπτόμενη τι να τον ρωτήσω. Τελικά όλα ήρθαν από μόνα τους.
Μακάρι όσα ζούμε να ήταν Μία τρύπα στον καιρό… Δυστυχώς δεν είναι. Εκείνος όμως πιστεύει ότι, «στο τέλος θα τα καταφέρουμε». Μαζί του και με αυτούς τους λίγους που έχουν μείνει από την παρέα των «ρομαντικών», συνεχίζουμε και εμείς να ονειρευόμαστε ένα καλύτερο αύριο!
Συνέντευξη: Ερριέττα Μπελέκου
Culturenow. gr.: Την Τετάρτη 22 Ιουλίου 2015, πρόκειται να παρουσιάσετε ένα μουσικό αφιέρωμα στον σπουδαίο Έλληνα ποιητή, στιχουργό και πεζογράφο, Μάνο Ελευθερίου στον Κήπο του Μεγάρου. Πως προέκυψε η ιδέα γι’ αυτό το αφιέρωμα; Τι αντιπροσωπεύει για σας προσωπικά ο Κύριος Μάνος;
Λαυρέντης Μαχαιρίτσας: Είμαι θαυμαστής του Μάνου από μικρός, από τότε που άκουσα για πρώτη φορά τα Μαλαματένια λόγια, Τα λόγια και τα χρόνια κ.ο.κ. Είναι ένας άνθρωπος από τον οποίο πάντα μαθαίνω. Ένας φίλος μου αγαπημένος με τον οποίο κάνουμε παρέα οικογενειακά και βρισκόμαστε τακτικά. Του έχω απεριόριστη αδυναμία και θαυμασμό.
Με αφορμή την γνωριμία και τη σχέση που έχω με τον Μάνο όλα αυτά τα χρόνια, θα κάνουμε και τη συναυλία που θα κάνουμε. Φυσικά προηγήθηκε και ο δίσκος που κάναμε μαζί, με τον τίτλο: «Μια τρύπα στον καιρό… κύριε Μάνο», τον οποίο και του αφιέρωσα.
Ένας επιπλέον λόγος που μου έδωσε το έναυσμα για τη συναυλία- αφιέρωμα ήταν ότι είδα και το χειμώνα τη βραδιά που έκανε με την Αφροδίτη Μάνου στο Ιανό –είχα δει βέβαια και παλαιότερα αυτή με τον Παναγιώτη Μάργαρη-, όπου ο ίδιος διάβαζε αποσπάσματα από τα ποιήματά του. Μ’ αυτή τη λογική μπήκε και στο δίσκο μου και απαγγέλει τα «Θεατρικά Προγράμματα», ένα αξεπέραστο για μένα ποίημα.
Σκεφτήκαμε λοιπόν να κάνουμε μία συναυλία που θα είναι εφ’ όλης της ύλης, και δική μου και του Μάνου!
Cul. N.: Θα θέλατε να μας δώσετε μία πρόγευση από το πρόγραμμα αυτής της βραδιάς;
Λ. Μ.: Θα ξεκινήσουμε από τότε που άρχισα να κάνω τραγούδια εγώ και από τότε που άρχισε εκείνος και θα φτάσουμε στο σήμερα, παίζοντας τραγούδια δικά μου και δικά του εναλλάξ. Παρουσιάζοντας φυσικά και αποσπάσματα από την τελευταία μας δουλειά.
Βέβαια, για να μπορέσει να γίνει όλο αυτό πιο γοητευτικό, πιο ενδιαφέρον και πιο αντιπροσωπευτικό για τα τραγούδια του Μάνου, σκέφτηκα τρεις ανθρώπους. Πρώτα τον Γιάννη (σ.σ. Κότσιρα), με τον οποίο παίζουμε και μαζί φέτος το καλοκαίρι. Ποιος θα μπορούσε να πει -εφόσον δεν είναι ο Νταλάρας- τα «Παραπονεμένα λόγια» καλύτερα από τον Κότσιρα; (γέλια). Μαζί μας θα είναι η Δήμητρα Παπίου, που είναι καταπληκτική τραγουδίστρια- και η Αφροδίτη Μάνου. Θα βάλουμε κάτω λοιπόν τις δυνάμεις μας, ώστε να πούμε όλα τα αγαπημένα τραγούδια του Μάνου όσο καλύτερα μπορούμε, σε μία βραδιά που πιστεύω ότι ο κόσμος θα τραγουδάει από την αρχή μέχρι το τέλος! Εκτός, από την συναυλία στο Μέγαρο θα κάνουμε και μία δεύτερη, 15 Αυγούστου, στη Σύρο και μάλιστα στο θέατρο «Μάνος Ελευθερίου».
Cul. N.: Να μιλήσουμε λίγο για την τελευταία δισκογραφική σας δουλειά «Μια τρύπα στον καιρό… κύριε Μάνο», στην οποία συνεργάζεστε με τον σπουδαίο στιχουργό;
Λ. Μ.: Φυσικά. Αυτός ο δίσκος χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες. Τέσσερις ενότητες που είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής. Η μία έχει να κάνει με τον Ρεαλισμό και την πραγματικότητα, ένα πράγμα σαν ρεπορτάζ. Και εδώ έχει συμμετοχή ο Μάνος γράφοντάς μου το συγκλονιστικό «10 γραμμάρια», που αφηγείται την ιστορία του Βασίλη Καραλευθέρη από την Πτολεμαΐδα. Η δεύτερη ενότητα έχει να κάνει με τον Έρωτα, ο οποίος απασχολεί πάντα τη ψυχή και το μυαλό του ανθρώπου. Δεν ζει κανείς χωρίς τον έρωτα, εννοώ συναισθηματικά και από όλες τις απόψεις. Η ζωή είναι τίποτα χωρίς αυτόν, φαγητό χωρίς αλάτι (γέλια). Συνήθως, τα τραγούδια που τραγουδάμε εμείς έχουν να κάνουν με δύσκολους έρωτες και αποτυχημένους . Αν κάτι είναι καλό το ζεις, δεν χρειάζεται να το τραγουδάς! Το τρίτο μέρος του δίσκου έχει να κάνει με μία προσπάθεια να βρούμε τον εαυτό μας, την οποία εγώ την ονομάζω Αυτογνωσία. Το τέταρτο και τελευταίο, το οποίο είναι και αποκλειστικά στη δικαιοδοσία του Ελευθερίου, είναι το Όνειρο. Τα όνειρα είναι τσάμπα! Χωρίς όνειρα δεν γίνεται να συνεχίσεις να ζεις! Και όσο περισσότερα όνειρα κάνεις, όσο πιο ψηλά βάζεις τον πήχη, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχεις να γίνουν πραγματικότητα!
Ξεκινώντας από την ποίηση του Μάνου, αν δει κανείς το «Γεύμα στον Κάφκα», η σκέψη μας, η ενορχήστρωση και όλο το πλάνο περιστρέφεται γύρω από μία εικόνα που μοιάζει, πώς να το πω τώρα, σαν μία ταινία του Ντέιβιντ Λιντς, κάτι μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας. Μου ήρθαν στο μυαλό κάτι περίεργα χρώματα, από την μία κόκκινα, λίγο Tiger Lillies.. Ένα τέτοιο πράγμα, δύσκολο να το περιγράψω, που προσπάθησα να το κάνω πράξη! Είμαι αρκετά ευχαριστημένος –για να μην πω περήφανος- γι’ αυτόν το δίσκο. Ξεπέρασα κατά πολύ τους άλλους, τουλάχιστον στην ενορχήστρωση αυτή τη φορά. Για την σύνθεση δεν μπορώ να μιλήσω, το αν τα τραγούδια μένουν αυτό το δείχνει ο χρόνος.
Cul. N.: Το εξώφυλλο του δίσκου και το πρώτο συνθετικό του τίτλου «Μια τρύπα στον καιρό..» -αφού με καλύψατε όσον αφορά το δεύτερο- τι συμβολίζουν;
Λ. Μ.: Κλείνω τα μάτια και λέω, μακάρι αυτός ο βιασμός, ο ψυχολογικός, που περνάμε τόσα χρόνια, να μην υπήρχε! Να πάταγες ένα μαγικό κουμπί, να γινόταν ένα delete και να εξαφανιζόταν! Μιλάμε για ένα απίστευτο πράγμα, μας έχουν σύρει σε μία κατάθλιψη, ζούμε μονίμως έναν βιασμό! Και κρατάει χρόνια αυτή η κολώνια… Ε, λοιπόν, αυτό είπα και στον φίλο μου τον Ελευθερίου. Τα υπόλοιπα «επί της οθόνης»!
Cul. N.: Ας μιλήσουμε τότε για κάτι άλλο, για το επιτυχημένο χειμερινό σας «ταξίδι» με τους Άγαμους Θύται και τον Πάνο Μουζουράκη.
Λ. Μ.: Ήταν εξαιρετικός χειμώνας! Πολύ ιδιαίτερος. Είμαι πολύ περήφανος γιατί όλα όσα έχω κάνει τα τελευταία χρόνια ήταν ιδιαίτερα. Η συνεργασία με τον Σαββόπουλο, για παράδειγμα, ήταν ό, τι πιο όμορφο έχω κάνει ποτέ! Φέτος, με τα παιδιά, έκανα πράγματα που δεν τα είχα ξανακάνει ποτέ. Ήμουν πολύ πειθαρχημένος, σε μία παράσταση που την είχαν οργανώσει οι άλλοι από την αρχή μέχρι το τέλος, και εγώ προσπάθησα να παίξω έναν ρόλο όσο καλύτερα μπορούσα. Πήγαμε πολύ καλά και ευχαριστήθηκε και ο κόσμος. Τώρα για τον επόμενο χειμώνα μην με ρωτήσετε, δεν ξέρω τι θα γίνει… Συζητιούνται πολλά πράγματα.
Cul. N.: Έτσι κι αλλιώς, προηγείται η καλοκαιρινή σας «βόλτα» με τον Γιάννη Κότσιρα, που έχει ήδη ξεκινήσει δυναμικά. Τι σηματοδοτεί για σας αυτή η συνεργασία;
Λ. Μ.: Ο Γιάννης είναι τόσος γλυκός άνθρωπος. Καταρχήν, είναι εξαιρετικός τραγουδιστής! Αυτό δεν το συζητάω καν. Χαίρομαι πάρα πολύ και δεν το λέω τώρα σαν σχήμα λόγου. Τα περισσότερα παιδιά που παίξαμε ως τώρα, ο Στόκας, ο Πασχαλίδης, όλοι τους, είναι καλοί τραγουδιστές. Και ήμουν υπερβολικά χαρούμενος όταν τραγουδούσα μαζί τους. Αυτό που λέω τώρα πρέπει να βρεθεί κάποιος στη θέση μου για να το καταλάβει. Με τον Γιάννη όμως ταιριάζουμε πάρα πολύ όταν τραγουδάμε. Εκτός από καταπληκτικός τραγουδιστής –που το ξαναείπα- έχει αυτή την απίστευτη ευγένεια. Περνάμε πολύ καλά και χωρίς καθόλου εντάσεις. Αυτό το καταλαβαίνει ο κόσμος που έρχεται να μας ακούσει και το ευχαριστιέται. Γενικά, ο Γιάννης, είναι ένας άνθρωπος πολύ θετικός και είμαι πολύ ευτυχισμένος που συναντιόμαστε πάλι.
Cul. N.: Ποια ήταν η ανταπόκριση του κόσμου στην πρώτη σας συναυλία, δεδομένης της κατάστασης;
Λ. Μ.: Αυτό που είδαμε στα Γιάννενα ήταν φοβερό. Ξέρετε, πήγαμε να τραγουδήσουμε το Σάββατο που οι ουρές στα ΑΤΜ ήταν τεράστιες. Και σκεφτόμουν, τι πάμε να κάνουμε τώρα εμείς εκεί. Αισθάνθηκα λοιπόν μία τρομακτική συγκίνηση όταν ξεκινήσαμε, αντικρίζοντας το γεμάτο θέατρο. Το είπα κιόλας, «σας ευχαριστώ πολύ, όχι τόσο που ήρθατε να μας δείτε, αλλά επειδή είστε εδώ σήμερα. Επειδή βγήκατε από το σπίτι σας σε κόντρα των καιρών και των συνθηκών και είπατε εμείς θέλουμε να περάσουμε καλά και να τραγουδήσουμε.» Αυτό είναι σπουδαίο. Αυτό αν μπορεί να το ζήσει κανείς είναι μεγάλη υπόθεση.
Cul. N.: Δυστυχώς η εποχή που διανύουμε δεν είναι «μία τρύπα στον καιρό», όπως λέει ο δίσκος σας. Θα θέλατε να πάρετε κάποια θέση απέναντι σε όσα συμβαίνουν τις τελευταίες ημέρες;
Λ. Μ.: Τα πράγματα τρέχουν με τρομερή ταχύτητα, μεταλλάσσονται τόσο εύκολα από στιγμή σε στιγμή, που παίρνεις θέση τώρα για κάτι και αμέσως μετά είσαι λάθος. Εγώ, ούτε θέλω να κάνω τον μέντορα, ούτε τίποτα. Ο καθένας είναι υπεύθυνος και γι’ αυτά που λέει και γι’ αυτά που κάνει! Δεν μπορώ να πω τίποτα άλλο, έχουμε κάνει πάρα πολλές πολιτικές συζητήσεις χρόνια τώρα. Σίγουρα, τα πράγματα δεν είναι και τα καλύτερα.
Cul. N.: «Αντέχω» είναι το πρώτο τραγούδι του δίσκου σας. Θα αντέξουμε λέτε; Έχετε κάποια ελπίδα για το μέλλον;
Λ. Μ.: Ζούμε σε μία χώρα που εκ των πραγμάτων, λόγω του ήλιου, της θάλασσας, του ότι έχει μία πορεία χιλιάδων χρόνων και για πολλούς άλλους λόγους, δεν θα χαθεί! Επειδή μερικοί άνθρωποι την έχουν δει στραβά ή επειδή όλα τα κανονίζουν σήμερα οι αγορές και το χρήμα; Όχι, θα επιβιώσουμε στο τέλος, είμαι σίγουρος γι’ αυτό. Δεν θέλω να το λέω έτσι, τόσο ρομαντικά, ότι το καλό θα νικήσει και τέτοια, αλλά έχω την αίσθηση ότι στο τέλος θα τα καταφέρουμε.
Cul. N.: «Σε μια εποχή και σε χρόνους που όλα είναι ένα απέραντο γκρι» (δανείζομαι τη φράση σας από το σημείωμα στο cd Οι Άγγελοι ζουν ακόμα στη Μεσόγειο), εσείς από πού αντλείτε δύναμη για να συνεχίζετε να δημιουργείτε, για τριάντα και πλέον χρόνια;
Λ. Μ.: Θα σας πω αμέσως. Από μία οικογένεια. Η οικογένεια είναι σπουδαίο πράγμα. Την οικογένεια την φτιάχνεις με προσωπική σου επιλογή και όχι επειδή σου προέκυψε. Η οικογένεια είναι μια πηγή ενέργειας και στόχων. Δεν σταματάς λοιπόν να ζεις. Έχω μια κόρη η οποία είναι είκοσι χρονών, σπουδάζει, έχει διάθεση για ζωή, την κοιτάζω και μ’ αρέσει αυτό που βλέπω. Θα κάνω τα πάντα γι’ αυτήν, όπως καταλαβαίνετε. Πιστεύω ότι ο καθένας το κάνει αυτό, σίγουρα δεν είμαι ο μοναδικός, δεν είναι κάτι περίεργο και φοβερό, αλλά είναι ένας μεγάλος στόχος στη ζωή μου. Από ‘κει και πέρα, οι σχέσεις μου με τους ανθρώπους που έχω αγαπήσει όλα αυτά τα χρόνια και με αγαπάνε, η χώρα που ζούμε, που υπάρχουμε. Όλα αυτά είναι ερεθίσματα για να έχεις καλή διάθεση και να προχωράς. Ανάλογα με τα γεγονότα σου βγαίνουν και τα τραγούδια και η αντίδραση. Εμείς, έχουμε μία ευλογία, μπορούμε να μιλάμε μέσα από τα τραγούδια μας. Οι περισσότεροι άνθρωποι αν τους πιάσεις την μύτη αυτή τη στιγμή θα σκάσουν. Βέβαια είναι ευλογία, όπως είπα, αλλά είναι και επικίνδυνο, γιατί ανάλογα με το τι λες παίρνεις και κόσμο στο λαιμό σου.. Αλλά, εν τοιαύτη περιπτώσει, αφού έχουμε αυτή τη δυνατότητα -να μιλάμε- δεν είναι κρίμα να την αφήνουμε ανεκμετάλλευτη;
Cul. N.: Μιας και μιλάτε μέσα από τα τραγούδια, θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας ένα στίχο από κάποιο τραγούδι του Μάνου Ελευθερίου που σας εκφράζει, στη παρούσα ιδίως συγκυρία;
Λ. Μ.: Ο Μάνος έχει ένα καταπληκτικό τραγούδι που λέγεται «Η Δίκοπη ζωή» και το τραγουδάει ο τρομερός τραγουδιστής και φίλος μου, ο Γιώργος Μεράντζας. Μιλάει για τους καιροσκόπους και για όλα αυτά τα ρεμάλια που κανονίζουν τη ζωή όλου του κόσμου, κρίνοντας μόνο από τη τσέπη και τις αδηφάγες τους ορέξεις, που δεν μπορούν να καταλάβουν τον απλό κόσμο και τα συναισθήματά του, γιατί δεν υπήρξαν ποτέ ποιητές. Θέλω να το ακούσετε αυτό το τραγούδι και θα καταλάβετε, είναι συγκλονιστικό!
https://www.youtube.com/watch?v=yQMwM7rROM4
Cul. N.: «Πάντα κάτι μένει», λέει ένας άλλος στίχος του Μάνου Ελευθερίου. Τι είναι αυτό που μένει τελικά;
Λ. Μ.: Ό, τι αξίζει μένει, στο χρόνο εννοώ. Ο χρόνος δεν είναι ψεύτης. Οι πρόσκαιρες καταστάσεις μπορεί να είναι και λάθος, αλλά ο χρόνος ψεύτης δεν είναι. Αν κάτι μείνει στο χρόνο, είναι αυτό που αξίζει!
Cul. N.: Σας ευχαριστώ πολύ.
Λ. Μ.: Να είστε καλά, εγώ σας ευχαριστώ.
(Σημ.: Η συνέντευξη δόθηκε την Τρίτη 2 Ιουλίου)