Λένα Παπαληγούρα: Η δική μου Αντιγόνη θέλω να είναι ανθρώπινη, επαναστατική

Η Λένα Παπαληγούρα, που θεωρείται ως μια από τις πιο σημαντικές ηθοποιούς της νέας γενιάς, πρωταγωνιστεί στην “Αντιγόνη” του Σοφοκλή, που σκηνοθετεί η Νατάσσα Τριανταφύλλη, στο πλαίσιο του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών, έχοντας τον ομώνυμο πρωταγωνιστικό ρόλο.

Η νεαρή ηθοποιός, που φέτος κέρδισε το Βραβείο Μελίνα Μερκούρη, μίλησε στο www.culturenow.gr, σχετικά με το έργο, η παράσταση του οποίο ξεκινά στις 19 Ιουνίου 2013 στο χώρο της Οδού Πειραιώς 260, καθώς και για τις δικές της θεατρικές εμπειρίες και στόχους.

Συνέντευξη: Νώντας Δουζίνας

Culturenow.gr: Ας ξετυλίξουμε το κουβάρι από την αρχή του.. Τότε που αποφασίσατε να γίνετε ηθοποιός. Πώς προέκυψε η αγάπη σας για την υποκριτική; Ποιες ήταν οι πρώτες σας επιρροές; Τι είναι αυτό που σας συναρπάζει στην τέχνη του θεάτρου;

Λένα Παπαληγούρα: Ήμουν πολύ μικρή κι η μαμά μου με πήγαινε να δω παιδικό θέατρο στις παραστάσεις της Ξένιας Καλογεροπούλου στο θέατρο Πόρτα και στον θίασο 81. Με γοήτευε, νομίζω, η ικανότητα του θεάτρου να κοροϊδεύει  το χρόνο, να υλοποιεί τα όνειρα. Εκεί  ότι ονειρευτείς, μπορείς και να το φτιάξεις. Το θέατρο με ταξίδευε. Ένιωθα ότι νικάει τη ματαιότητα. Επίσης με γοήτευε η επικοινωνία των ανθρώπων, οι σχέσεις τους. Αυτά με συναρπάζουν μέχρι σήμερα. Στο γυμνάσιο και το Λύκειο πήγα στη θεατρική ομάδα του σχολείου και εκεί είπα: αυτό θέλω να κάνω. Έμπαινα στην πρόβα και ένιωθα καλά. Νομίζω ότι στο θέατρο βρίσκω, καμία φορά, μια ελευθερία που δεν την έχω στη ζωή μου..

Cul.N.: Παρά το γεγονός ότι είστε ιδιαίτερα νεαρή, έχετε μεγάλο “βιογραφικό” σε θεατρικές παραστάσεις. Πόσο απέχει η θεωρία (σπουδές) από την πράξη (ερμηνεία μπροστά στο κοινό);

Λ.Π.: Νιώθω πολύ τυχερή για τις δουλειές που έχω κάνει γιατί ήταν όλες με πολύ σημαντικούς ανθρώπους που με έμαθαν πάρα πολλά.  Νομίζω ότι η τέχνη του θεάτρου είναι πρακτικό πράγμα, είναι “τσαγκάρικη” (!!) όπως έλεγε κι η δασκάλα μου η Κ. Γέρου. οπότε μαθαίνεται στη δουλειά. Διαβάζεις όσο μπορείς για να ανοίγεις το μυαλό, τη φαντασία, τις αισθήσεις σου, αλλά όταν είσαι πάνω στη σκηνή είσαι εσύ, το σώμα σου, η φωνή και η ψυχή σου. Κι εκεί νιώθω ότι μαθαίνεις. Και γι’ αυτό, με κάθε ρόλο ξεκινάς απ’ την αρχή. Ο ηθοποιός δεν είναι σαν τον ζωγράφο ή τον μουσικό που μπορούν να υπάρχουν κ μόνοι τους. Ο ηθοποιός, αν δεν ασκείται στη σκηνή, δεν εξελίσσεται. Γι’ αυτό είναι τραγική για τη δουλειά μας όλη αυτή η ανεργία…

Cul.N.: Θεωρείστε ως μια από τις πιο σημαντικές ηθοποιούς της νέας γενιάς. Ποιες είναι οι ιδιαίτερες δυσκολίες για ένα νεαρό άτομο, όπως και εσείς, ώστε να αναδειχθεί στο χώρο το θεάτρου;

Λ.Π.: Κατ’ αρχήν, ευχαριστώ πολύ. Είναι πολύ τιμητικό αυτό που λέτε, γιατί θεωρώ ότι η γενιά μου έχει πάρα πολλούς πολύ αξιόλογους ηθοποιούς και μάλιστα υπάρχει, νομίζω, μεταξύ μας διάθεση για συλλογικότητα, ωραίος συναγωνισμός κι ομαδικό πνεύμα που είναι απαραίτητα για να γίνονται καλές δουλειές. Είναι πολύ δύσκολο για έναν νέο άνθρωπο να υπάρξει σε αυτό το χώρο. Ακόμα κι αν δουλεύουμε τακτικά, κάθε 6 μήνες είμαστε άνεργοι κι αλλάζουμε συνθήκες και περιβάλλον. Οι αμοιβές είναι πολύ μικρές και οι ευκαιρίες που δίνονται στον καθένα είναι συνήθως  πολύ λίγες. Δεν αρκεί να είσαι καλός, πρέπει να είσαι και τυχερός. Επίσης, το αν έχεις κάνει κάποιες σημαντικές δουλειές, αν έχεις παίξει κάποιους ρόλους ή αν έχεις συνεργαστεί με κάποιους σημαντικούς ανθρώπους δε σου εξασφαλίζει τίποτα. Ποτέ δεν είναι σίγουρη η επόμενη σου δουλειά. Όμως επειδή όλο αυτό είναι ένα πολύ προσωπικό ταξίδι για τον καθένα μας, οι επιλογές μας, οι άνθρωποι που συναντάμε, οι πρωτοβουλίες που παίρνουμε, να κάνουμε ενδεχομένως κ μόνοι μας μια ομαδική δουλειά κλπ κλπ, μας κάνουν πιο δυνατούς και μας βοηθούν να μη χάσουμε την πίστη μας. Στις μέρες μας θέλει πολλή αντοχή για να καταφέρει ένας ηθοποιός να έχει διάρκεια και να εξελίσσεται.

Cul.N.: Ας φτάσουμε στη φετινή χρονιά, κατά την οποία φτάσατε σε πολύ υψηλό επίπεδο αναγνώρισης, παίζοντας σε σημαντικές παραστάσεις όπως, μεταξύ άλλων, η Οδύσσεια του Μπομπ Γουίλσον στο Εθνικό Θέατρο και στο Piccolo Teatro. Πώς ήταν η εμπειρία της συνεργασίας με έναν κορυφαίο, σε παγκόσμιο επίπεδο, θεατρικό σκηνοθέτη; Τι διαφοροποίησε αυτή η συνεργασία στην ηθοποιό Λένα;

Λ.Π.:  Ήταν καταπληκτική εμπειρία. Ο Ουίλσον είναι για μένα ιδιοφυής. Έχει έναν πολύ δικό του κόσμο κι έναν πολύ δικό του τρόπο να δουλεύει. Έχει την ικανότητα και την τόλμη να κάνει πράξη ότι ονειρεύεται. Είναι τεράστιο μάθημα να τον βλέπεις να συνθέτει τις σκηνές αλλά και να δουλεύεις μαζί του, γιατί ζητά απ’ τον ηθοποιό απίστευτη ακρίβεια, ευστροφία, τεχνική, αθωότητα. Γι’ αυτόν, όλα τα στοιχεία μιας σκηνής (φως, κίνηση, λόγος, σκηνικό) παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο. Η δουλειά είναι πάντα πολύ συγκεκριμένη κ πολύ συλλογική. Η παράσταση αυτή, η γνωριμία μας με αυτόν τον άνθρωπο, το ταξίδι στο Μιλάνο, ήταν όλα δώρα που μας έκανε αυτή η δουλειά.

Cul.N.: Παράλληλα, κατά τη φετινή χρονιά κερδίσατε το “Βραβείο Μελίνα Μερκούρη”. Ποια είναι η αίσθηση όταν μια ηθοποιός κερδίζει ένα βραβείο και ποιες οι “πρόσθετες ευθύνες”, αν μπορούμε να πούμε κάτι τέτοιο;

Λ.Π.: Ένιωσα τεράστια χαρά, τύχη, ευγνωμοσύνη. Στην αρχή δεν το πίστευα. Ήταν πολύ σημαντική μέρα αυτή για μένα, γιατί ήμουν συνυποψήφια με κορίτσια που εκτιμώ πολύ και γιατί με βράβευσαν άνθρωποι που εκτιμώ πολύ και γιατί το βραβείο ήρθε για μια παράσταση που την αγάπησα πάρα πολύ. Κι αυτήν και τα έργα και τους συντελεστές της! Το βραβείο αυτό είναι μεγάλη τιμή αλλά κι ευθύνη τεράστια, να ανταποκριθώ στις προσδοκίες τις επιτροπής, των ανθρώπων που έχω συνεργαστεί, των φίλων, των γονιών μου, του εαυτού μου που είναι τελικά κι ο αυστηρότερος κριτής. Τώρα στην Αντιγόνη σκέφτομαι συνεχεία μην προδώσω το έργο, την ηρωίδα, τους ανθρώπους που με πίστεψαν. Συνέχεια…

Cul.N.: Το φετινό καλοκαίρι σας βρίσκει στο ρόλο της Αντιγόνης, στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή, που παρουσιάζεται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Θα μας παρουσιάσετε την ηρωίδα, μέσα από τη ματιά που εσείς έχετε, αλλά και από την οπτική που προσφέρει το συγκεκριμένο ανέβασμα του έργου;

Λ.Π.:  Kάθε παράσταση και κάθε ρόλος είναι συνδυασμός αυτών των δύο. Η δική μας παράσταση είναι η Αντιγόνη της Νατάσας, του Λάζαρου, της Λυδίας, της Βίκυς, του Ορφέα, του Χρήστου, όλων των συντελεστών της. Δε θα μπορούσε να είναι αλλιώς! Η παράσταση στοχεύει στο να αναδείξει τις ρωγμές και την πολυπλοκότητα των χαρακτήρων κι εμένα αυτό μου αρέσει. Η Αντιγόνη η δική μου θέλω να είναι δυνατή, γενναία, θαρραλέα, αφοσιωμένη, αλλά και καμιά φορά αδύναμη, αμφιθυμική. Θέλω να είναι ανθρώπινη, επαναστατική, γιατί η αγάπη είναι επανάσταση. Την  αγαπάω πολύ και τη θαυμάζω και νιώθω ότι σήμερα, με όλα αυτά που γίνονται γύρω μας, η φωνή της μας αφορά πολύ. Το δίλημμα της Αντιγόνης είναι διηνεκές, ανθρώπινο δίλημμα κάθε καρδιάς απέναντι σε δομές και επιταγές που αντιτάσσονται στην ενδόμυχη φωνή της συνείδησης. Είναι μια ελεύθερη καρδιά που καίγεται σαν το κερί, ευχόμενη να γίνει το φως του κόσμου..

Cul.N.: Ποιος είναι ο ιδιαίτερος συμβολισμός, πίσω από το τραγικό πρόσωπο της Αντιγόνης, που θέλει να μας δείξει ο Σοφοκλής; Είναι η Αντιγόνη, το πιο τραγικό πρόσωπο του συγκεκριμένου έργου, κατά τη γνώμη σας;

Λ.Π.: Η λογική,  ο νόμος, η άμεση κοινωνική αναγκαιότητα  το συμφέρον , αντιτίθενται σε αυτό που η καρδιά αναπνέει, την αγάπη.  Δεν είναι θέμα συμμόρφωσης, είναι θέμα ύπαρξης.  Η σύμπραξη σε ανοσιούργημα κατά του αγαπημένου αδελφού καταργεί την ίδια δυνατότητα της όντος ζωής.  Και αν η αυτοθυσία στιγματίζεται ως σπάταλη με τα μέτρα της λογικής οικονομίας, η καρδιακή ορμή της Αντιγόνης αυτοαναιρεί κάθε ενδεχόμενο αληθινής ζωής εφόσον υποταχθεί φοβικά στο ανόσιο. Η φύση της δεν της επιτρέπει να συμβιβαστεί..

Παίζονται όλα για όλα , και τα παίζει όλα για όλα. Η ορμή της ξεχύνεται και διαταράσσει όλες τις ισορροπίες προσώπων κι αισθημάτων, ξεπερνά τις φθαρτές δομές του κόσμου κι ο λόγος της συναντά το σύμπαν, την ουσία της ύπαρξης. Είναι τραγική γιατί η αλήθεια της υποστηρίζεται απ τη προσωπική της θυσία…Μαζί της όμως παρασύρονται κι όλα τα άλλα πρόσωπα του έργου που επαναπροσδιοριζονται, αλλάζουν. Κι όλο αυτο γίνεται με πολυ πόνο. Γι’ αυτό όλα τα πρόσωπα είναι τραγικά. Δεν μπορεί πάρα να είναι απόλυτα τραγικό πρόσωπο κι ο Κρέων που αναγκάζεται να χάσει ότι έχει στη ζωή,  προκειμένου να δει την ανθρώπινή  του διάσταση και την αλήθεια της καρδιάς του.

Cul.N.: Ξεχωρίζετε κάποιες από τις συνεργασίες που έχετε κάνει στη μέχρι τώρα πορεία σας; Υπάρχουν συνεργασίες που θα θέλατε να κάνετε, αλλά δεν έχετε καταφέρει ακόμη;

Λ.Π.: θα ήθελα να ξανασυνεργαστώ με όλους τους ανθρώπους που έχω ήδη δουλέψει γιατί ήταν κάθε φορά χρήσιμα κ όμορφα και πάντα. Τη δεύτερη φορά, όταν γνωρίζεις τον άλλο ξεκινάς από άλλη βάση και τα πράγματα γίνονται γρήγορα πιο ουσιαστικά. Επίσης, έχω πολλούς ανθρώπους με τους οποίους ονειρεύομαι να συνεργαστώ. Μου ‘ρχονται συχνά στο μυαλό ο “Γυάλινος κόσμος” του Μαυρίκιου και ο “Ηρακλής” του Μαρμαρινού, που είναι 2 παραστάσεις που με σημάδεψαν και γι’ αυτό θα επιθυμούσα πολύ να δουλέψω μ’ αυτούς τους σκηνοθέτες. Επίσης θα ‘θελα κάποια στιγμή να κάνω κάτι με μια ομάδα φίλων που εκτιμώ πολύ αλλά δεν ξέρω ακόμα τι. Όταν θα είμαι σίγουρη για το τι και το γιατί υπόσχομαι στον εαυτό μου ότι θα το τολμήσω…