Από τις 15 ως τις 17 Σεπτεμβρίου ο γνωστός δημοσιογράφος των BBC, Channel 4 και της Guardian, Paul Mason, ο αρθρογράφος των New York Times, Roger Cohen, και ο πολυσχιδής Αμερικανός καλλιτέχνης, παραγωγός και διδάκτωρ Φιλοσοφίας Ali Hossaini συμμετείχαν στην τρίτη συζήτηση στο Costa Navarino, σε συνεργασία με το Athens Democracy Forum το οποίο διοργανώνουν κάθε χρόνο στη χώρα μας οι New York Times υπό την αιγίδα του Ταμείου των Ηνωμένων Εθνών για τη Δημοκρατία.
Η συνάντηση στο Costa Navarino ολοκλήρωσε τους εορτασμούς για την Παγκόσμια Ημέρα της Δημοκρατίας που είχαν σαν επίκεντρο το Ζάππειο και την Στοά του Αττάλου της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας ως η ιστορική κοιτίδα της Δημοκρατίας, με ομιλητές μεταξύ άλλων των πρώην Γ.Γ. του ΟΗΕ Kofi Annan, τον πρώην Πρωθυπουργό της Ισπανίας Felipe Gonzalez και την Irina Bokova, Γενική Διευθύντρια της Unesco.
Συνεχίζοντας την ερευνητική διαδρομή που ακολούθησαν οι δύο προηγούμενες ημερίδες, «Δημοκρατία και Τέχνη» όπου συμμετείχαν διακεκριμένες προσωπικότητες όπως ο οικονομολόγος Paul Krugman και ο διάσημος Αμερικανός εικαστικός Jeff Koons, και «Δημοκρατία και Αρχιτεκτονική» που διηύθυνε το αρχιτεκτονικό γραφείο της προσφάτως εκλιπούσας Zaha Hadid, εφέτος η «Δημοκρατία και Φιλμ» επικεντρώθηκε στο ρόλο της κινηματογραφικής αφήγησης και μυθοπλασίας στη διαμόρφωση μίας κουλτούρας που δύναται να επηρεάσει τα δημοκρατικά ιδεώδη.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο εισηγητής του συνεδρίου Πρόεδρος και CEO των New York Times Company, Mark Thompson, τα τελευταία χρόνια η ιδέα, τα χαρακτηριστικά και το μέλλον της δημοκρατίας βρίσκονται στο επίκεντρο των παγκόσμιων συζητήσεων και αναπόφευκτα ένα τόσο λαοφιλές μέσο όπως ο κινηματογράφος έχει μεγάλη απήχηση όπως επηρέασε για παράδειγμα και τον ίδιο το ‘Ζ’ του Γαβρά που τον ενέπνευσε να ακολουθήσει τη δημοσιογραφία. Ο κινηματογράφος δύναται να διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο στον τρόπο αντίληψης αυτών των θεμάτων, συμπλήρωσε ο Αντιπρόεδρος των International Conferences, N.Y.Times, Αχιλλέας Τσάλτας.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Από τη μεριά των διοργανωτών, η Costa Navarino έχει προσελκύσει διεθνείς κινηματογραφικές παραγωγές (Before Midnight,2013) και πρόσφατα φιλοξένησε το 2ο Faliro House | Sundance Institute Mediterranean Screenwriters Workshop. «Ελπίζουμε πως τέτοιες πρωτοβουλίες βοηθούν την ανάδειξη του πολυποίκιλου Μεσσηνιακού τοπίου, το οποίο μαζί με την πλήρη υποστήριξη που παρέχουμε, καθιστά την περιοχή μας ως μια εξαιρετική επιλογή για γυρίσματα ταινιών», τόνισε ο Αχιλλέας Κωνσταντακόπουλος, Πρόεδρος και CEO της ΤΕΜΕΣ.
Μια Σκηνή ο Σύγχρονος Δήμος
Ο συντονιστής της συζήτησης Ali Hossaini αν και εστίασε στην ιδέα της δημοκρατίας ως η διαρκής αναζήτηση του ιδανικού, η οποία παραμένει πολύ προσφιλής στο χώρο του κινηματογράφου, δεν επικέντρωσε τη συζήτηση στους βελούδινους τοίχους των κινηματογραφικών αιθουσών αλλά σε όλα τα μέσα που χρησιμοποιούν την αμεσότητα της κινούμενης εικόνας όπως η τηλεόραση και τα κοινωνικά δίκτυα, ακόμα και ο χώρος της εικονικής πραγματικότητας. Το φιλμ είναι καταγεγραμμένο θέατρο και το θέατρο από τα αρχαία χρόνια υπήρξε στιβαρός πυλώνας μίας δημοκρατικής κοινωνίας. Όπως οι συγκεντρώσεις στο Δήμο έτσι και οι θεατρικές παραστάσεις συμπυκνώνουν τον ορισμό της δημοκρατικής φύσης, με την έννοια ότι εκφράζουν και επικοινωνούν τις ελπίδες, τους φόβους και τις προσμονές του ανθρώπου ως βαθιά πολιτικού όντος, για βελτίωση της ζωής του και του συνόλου, όπως και για την ευκαιρία που προσφέρουν για περισσότερη και ευρύτερη γνώση και εποικοδομητικό διάλογο. Η συμμετοχή του ατόμου στην από κοινού θέαση μίας σπουδαίας και τελείας αφήγησης ιστορικά συνεχίστηκε με το Ελισαβετιανό Θέατρο-όπου συμμετείχε ένας στους τρεις Λονδρέζους-στατιστικές που στις μέρες μας μεταφράζονται, ή και παραφράζονται, όχι μόνο σε σχέση με την κοπή εισιτηρίων, αλλά και σε ποσοστά ακροαματικότητας, downloads από το διαδίκτυο και likes.
Συν τοις άλλοις, καθώς η ημερίδα τελείται υπό την προστασία ενός μεγάλου δημοσιογραφικού οργανισμού όπως οι Ν.Υ.Times, ο ρόλος των ΜΜΕ και του ρεπορτάζ έρχεται ισότιμα στο προσκήνιο όταν διακυβεύεται η προβολή της ίδιας της αλήθειας και της γνώσης μέσα από διαφορετικούς τρόπους καταγραφής ή απόδοσης των γεγονότων.
Από την μεγάλη του εμπειρία ως οικονομικός αναλυτής και πολιτικός ρεπόρτερ των Channel 4 News και BBC Newsnight, αλλά και ως θερμός υποστηρικτής του Βρετανικού Εργατικού Κόμματος και προσφάτως ως σύγχρονος δραματουργός, ο Paul Mason αντιλαμβάνεται ότι τα τελευταία δέκα χρόνια χαλκεύεται ηθελημένα από τα παγκόσμια κέντρα αποφάσεων ένας σκληρός αντι-ουμανισμός καθώς οι ελίτ συρρικνώνουν το ρόλο του ανθρώπου σε homo economicus, αποδυναμώνοντας τον ουσιαστικό του ρόλο ως zoon politicon. Τα πολιτικά του ρεπορτάζ στην Αθήνα τα πρώτα χρόνια της κρίσης λειτουργούν ως μικρά ντοκιμαντέρ που καταδεικνύουν αυτό το φαινόμενο.
Τι ψάχνει ένας δημοσιογράφος στη σκηνή του Young Vic;
Επιδιώκοντας να επικοινωνήσει αυτές τις αφηγήσεις μέσα από την άμεση σχέση με ένα ζωντανό κοινό, ο Mason μαζί με τον σκηνοθέτη και έως πρόσφατα καλλιτεχνικό διευθυντή David Lan ανέβασε στο Young Vic Theatre του Λονδίνου το βραβευμένο βιβλίο του «Why It’s Kicking Off Everywhere», μία ωριαία παράσταση σε μορφή devised theatre περφόρμανς-διάλεξης, που μας θύμισε τη στομαχική δυναμική πρωτοποριακών Βρετανικών θεατρικών ομάδων όπως οι Complicite ή οι Forced Entertainment. Ο ίδιος και 3 ηθοποιοί εξιστορούν ανάμεσα στους θεατές την αυγή των νέων επαναστάσεων της τελευταίας δεκαετίας, από την Αραβική Άνοιξη, στο Occupy Movement και την Ελληνική κρίση έως την εκλογή του Trump, όπως αυτές καταγράφηκαν μέσα από τα ζωντανά ρεπορτάζ του που προβάλλονται στους τοίχους και υφαίνονται αριστοτεχνικά στην αφήγηση. Η δυνατή αυτή παράσταση που έλαβε διθυραμβικές κριτικές από τον τύπο γυρίστηκε σε τηλεταινία για το BBC και παρουσιάστηκε στην αίθουσα προβολών του Costa Navarino.
Το θέατρο και ο κινηματογράφος ενώνουν τις δυνάμεις τους και ξεκινούν μία δημόσια συζήτηση ως forum/debate για να μοιραστεί το κοινό τις εμπειρίες του και να σκεφτεί τις επόμενες δράσεις του. Σε αυτό το θέατρο δεν είμαστε απλοί θεατές αλλά συμμετέχουμε όλοι. Οι φωνές μας ενώνονται με τις φωνές στην πλατεία Tahrir, στη Μαδρίτη, στην Πλατεία Συντάγματος τη νύχτα του δημοψηφίσματος και στη Wall Street, και δεν ακολουθούμε απλά το πλήθος αλλά προσθέτουμε τη δική μας φωνή, από τη θεατρική σκηνή μέχρι τους δρόμους και στο διαδίκτυο.
Πόσο όμως επηρεάζει η επιλογή, η συρραφή και ο βομβαρδισμός του κοινού με όλες αυτές τις φορτωμένες συναισθηματικά σκηνές ήταν η προβοκατόρικη ερώτηση που του θέσαμε από το culturenow- Ο Mason μας απάντησε ως ένας βέρος οπαδός της Μπρεχτικής σχολής: «παρουσιάζω την πραγματικότητα όπως την έζησα, όπως ένας επιζών ενός αυτοκινητιστικού δυστυχήματος, τίποτε λιγότερο, τίποτε περισσότερο». Ο Paul Mason υπήρξε παρών σε όλες σχεδόν τις επαναστατικές αναφλέξεις του 21ου αιώνα, αλλά και στις ματαιώσεις τους από το νέο σκοταδισμό που συμπορεύεται με την ισχύ του κέρδους. Η παραίτηση και απόγνωση στα πρόσωπα των Ελλήνων το καλοκαίρι του 15 με την υπογραφή του τρίτου μνημονίου, όπως καταγράφεται γλαφυρά στην κάμερα, μα και όλων των νέων απανταχού της γης που γερνούν πρόωρα και καθημερινά μέσα στην ανέχεια, αυτό το ζοφερό κλίμα έρχεται το θέατρο, ως ο νέος Δήμος, να το μετατρέψει σε υγιή διαμαρτυρία που διεκδικεί πίσω την ελπίδα και την αξιοπρέπεια.
Ο Roger Cohen και το Αιώνιο στην Τέχνη
Ο απόφοιτος του Κολλεγίου Balliol της Οξφόρδης Roger Cohen, με την πολύχρονη εμπειρία του σε NY Times, Wall Street Journal και Reuters, μας θυμίζει τη διαχρονικότητα της βαθιά πολιτικής τέχνης του Bάιντα και του Γαβρά, και επισημαίνει το θολό τοπίο του σήμερα όπου ο διαχωρισμός μεταξύ καταπιεστικών καθεστώτων και ελεύθερου κόσμου είναι αρκετά θολός. Από την άλλη ο θεατής έχει εθιστεί στη θέαση όλο και περισσότερης βίας σε σημείο που συχνά ο αποτρόπαιος χαρακτήρας των συμβάντων να αποτελεί το χειρότερο εχθρό της αλήθειας. Ο Cohen μας προτρέπει να σκεφτούμε τη Guernica- η τέχνη στην ύψιστη μορφή της είναι πιο αληθινή από τα απτά γεγονότα και παραμένει αιώνια. Φέρνοντας στο νου τον μεγάλο σκηνοθέτη Mike Nichols μερικές φορές τα μυστικά είναι πιο σημαντικά. Από την άλλη ο κατασκευασμένος εξωραϊσμός της αλήθειας είναι πιο αρεστός στο ευρύ κοινό, όπως για παράδειγμα όταν κατακεραυνώθηκε η πολύ καλή ταινία της Kathryn Bigelow ‘Zero Dark Thirty’ (πολιτικό θρίλερ γύρω από την καταδίωξη του Οσάμα μπιν Λάντεν, 2012) η οποία θεωρήθηκε πολύ σκληρή για τα δεδομένα των μεγάλων στούντιο. Τα ντοκιμαντέρ βεβαίως, τα οποία γνωρίζουν μεγάλη άνθιση στις μέρες μας, είναι δείγμα της ευρύτερης ανάγκης για αληθινή καταγραφή και οφείλουν να βασίζονται στην πραγματικότητα.
Τρισδιάστατοι χαρακτήρες
Σύμφωνα με τον Mason, παίζει ρόλο το πως λες την αλήθεια, όπως ερευνά ο Όργουελ στο ‘Homage to Catalonia’, 1938, ή στο ‘Burmese Days’, 1934. Η προσωπική μετάφραση των γεγονότων μπορεί να συνιστά προσβολή της αλήθειας, όπως και στις σύγχρονες αφηγήσεις που κινούνται μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας όπου υπάρχει διάχυτη η ανάγκη για την προβολή ενός καλύτερου κόσμου σε σημείο που να προκαθορίζει το τέλος, με αίσια συνήθως έκβαση. Ένα σύγχρονο έργο, που παγιδεύεται σε συγκεκριμένα είδη-genres και υποσημειώσεις γύρω από το διαχωρισμό καλού/κακού από τους χρηματοδότες του συμβολαίου του, ξεχωρίζει από την ‘Casablanca’ για παράδειγμα που ανέτρεψε όλες τις προσδοκίες της πλοκής σχετικά με την ιδιοσυγκρασία των χαρακτήρων, την ιστορική μάλιστα στιγμή λίγο μετά το Περλ Χάρμπορ. Η κινηματογραφία των σημερινών μεγάλων στούντιο έχει απολέσει την πολυπλοκότητα του ορισμού της τραγωδίας προς ανάδειξη ενός ρηχού έπους που αποτελείται από δισδιάστατους ήρωες. Ατελείς ιστορίες όπως το μεγάλο αυτό αριστούργημα αλλά και πρόσφατες σειρές όπως το ‘Homeland’ (Αμερικάνικο κατασκοπευτικό θρίλερ με θέμα το τζιχαντισμό, 2011-) έχουν μεγάλο ενδιαφέρον γιατί παρουσιάζουν τρισδιάστατους χαρακτήρες 360 μοιρών με ανοιχτές επιλογές.
Είναι οι Σειρές ο Νέος Κινηματογράφος;
Ο Cohen εστιάζει ακόμα περισσότερο στο φαινόμενο των τηλεοπτικών σειρών που φαίνεται ότι αποκτά περισσότερους θιασώτες από το σινεμά. Παρακολουθώντας μία σειρά, η οποία μπορεί να παιχτεί στην ολότητά της ακόμα και μέσα σε μία μέρα (binging watching) όπως για παράδειγμα μας έχει συνηθίσει το Netflix σε περιπτώσεις όπως το εξαιρετικό ‘House of Cards’ ή το ‘Narcos’, ναι μεν απομονώνει το άτομο μέσα στον μη επικοινωνιακό χώρο του σπιτιού του αλλά δύναται να προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις που επηρεάζουν ακόμα και την πραγματική έκβαση των γεγονότων όπως στην περίπτωση των αληθινών ντοκιμαντερίστικων σειρών ‘Jinx’ και ‘Making a Murderer’ του 2015. Στην περίπτωση του ‘Fauda’ (Ισραηλινό πολιτικό θρίλερ του 2015 από το Netflix), παρ’ ότι οι νέοι του Τελ Αβίβ μεταξύ τους δεν αναφέρονται ούτε φαίνεται να γνωρίζουν την πραγματικότητα της ζωής στη Δυτική Όχθη, τα νούμερα τηλεθέασης έδειξαν ότι παρακολουθείται με μεγάλη προσήλωση από την πλειοψηφία τους.
Πρό(σ)κληση σε Διάλογο
Ο δεύτερης γενιάς Ιρακινός από τον πατέρα του Ali Hossaini (γνωστός σε μας και από τα ‘ζωντανά’ πορτραίτα Voom Portraits σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη Bob Wilson που είδαμε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών το 2013) και CEO του Βρετανικού Cinema Arts Network παρεμβαίνει για να μας θυμίσει ότι όντως το κοινό παίρνει πληροφορίες από τον κινηματογράφο όταν η πρόσβαση σε άλλες πηγές δεν είναι εύκολη, ή όταν οι άνθρωποι δεν επικοινωνούν όπως στην Αμερική του σήμερα ή στη Βρετανία του Brexit και του απομονωτισμού, γι’ αυτό και οι ταινίες όπως το φαγητό χρειάζονται υπεύθυνη αντιμετώπιση. Μια τέχνη που παρακολουθείται από όλους αποτελεί το συνδετικό ιστό της κοινωνίας και οφείλει να δημιουργεί αντιδράσεις και να προκαλεί δημόσιο διάλογο.
Το φαινόμενο Trump και οι ήρωες-ψάρια
Αυτός ο απομονωτισμός σύμφωνα με τον πολιτογραφημένο Αμερικανό Roger Cohen έστρωσε το δρόμο για το φαινόμενο Trump. Και εδώ φαντάζει τρομαχτικά επίκαιρη η ταινία ‘Facing the Crowd’ του Elia Kazan, 1957, όπου ένας ‘κανένας’ με ωραία φωνή έφτασε στο ζενίθ της Αμερικάνικης κοινωνίας, κάνοντας τους ανθρώπους να τον επιλέξουν ακόμα και ενάντια στα συμφέροντα και ακόμα χειρότερα στα πιστεύω τους. Ο Cohen παραδέχεται ότι πλέον αισθάνεται ξένος ανταποκριτής στην ίδια του τη χώρα και η εμβύθιση στα γεγονότα (όπως και το immersive theatre) είναι πια πολύ πιο δύσκολη από πριν. Εδώ συμφωνεί και ο Ali θεωρώντας ότι στο παρελθόν υπήρχε ευρύτερη διανομή πληροφοριών ενώ σήμερα αυτές προέρχονται από συγκεκριμένα κέντρα επιρροής της κοινής γνώμης. Το Χόλλυγουντ συνεχίζει να έχει την ηγεμονία στην κατασκευή ‘εθνικών μύθων’. Το σχόλιο του Mason ότι τις μέρες των πρόσφατων προεδρικών εκλογών στο Αμερικάνικο Box Office δεν υπήρχε καμία ταινία με αληθινούς ανθρώπους για πρωταγωνιστές πλην μίας Κινεζικής παραγωγής, προκάλεσε τη θυμηδία μεταξύ των συνομιλητών. Υπήρχε βεβαίως το ‘Ψάχνοντας την Dory’ που μετέφερε προσφιλή ανθρώπινα χαρακτηριστικά, με την μόνη διαφορά ότι ο ήρωας ήταν ένα ψάρι καρτούν. Καταλαβαίνουμε ότι η απεικόνιση του καθημερινού ανθρώπου έχει γίνει σχεδόν ταμπού, και αυτό δύσκολα αλλάζει. Το ζήτημα για τον Mason είναι πως θα αναδημιουργήσουμε τον Δήμο, παντού γύρω μας, ακόμα και μέσα από τις ταινίες, αλλά και πως θα σταματήσει να υποβιβάζεται ο άνθρωπος σε οικονομικό κομπάρσο της ίδιας του της ζωής.
Η Ιερή Καθημερινότητα στο Προσκήνιο
Η περίπτωση της Andrea Arnold που σκηνοθέτησε το ‘American Honey’, 2016, γύρω από μία παρέα απέλπιδων νέων, χωρίς ιδιαίτερη δράση και διδακτισμό, χαμένη κάπου στις Μεσοδυτικές Πολιτείες όπου η ανθρώπινη ύπαρξη κοστολογείται μόνο με οικονομικούς όρους, στη ίδια δημογραφική περιοχή των ψηφοφόρων του Trump, έκανε πολύ κόσμο να ταυτιστεί με αυτή. Χρειαζόμαστε ταινίες που ο κόσμος μπορεί να ταυτίζεται, πίσω στο πνεύμα του Αγγλικού ή Ιταλικού ρεαλισμού θα προσθέταμε εμείς. Όταν ο Mason ρώτησε την Arnold γιατί κινηματογραφεί σε σχεδόν τετράγωνο κάδρο αυτή χαρακτηριστικά απάντησε ότι το 4:3 ευνοεί την προβολή του ανθρώπου και όχι το σινεμασκόπ που αφορά λήψεις τοπίων και δυστυχώς είναι το προεπιλεγμένο φορμάτ 16:9 για τον κινηματογράφο αλλά και τις νέες HD ψηφιακές τηλεοπτικές οθόνες.
X Men vs Εξάρχεια
Όταν ο Hossaini ρωτά τον ακτιβιστή δημοσιογράφο τη γνώμη του σχετικά με το ρόλο των ταινιών ως συμπτώματα μιας παγιωμένης πραγματικότητας ή ως φορείς αλλαγών, όπως παλαιότερα το Νέο Κύμα σε Τσεχοσλοβακία και Γαλλία, ο Mason αναφέρει τη συμβολή του στην παραγωγή της τελευταίας blockbuster ταινίας με ήρωα τον Jason Bourne, όπου παρουσίασε footage από τις διαμαρτυρίες στο Εξάρχεια, σε μία ταινία που αν και φαινομενικά μέρος μίας Αμερικάνικης mainstream τριλογίας, αναφερόταν στο κακό όχι έξω αλλά μέσα στο ίδιο το κράτος και στην κοινωνία που το γαλουχεί. Η μοντέρνα κρίση της Ευρώπης, και η κρίση της αλήθειας, ξεδιπλώνεται και μαζί χαρακτήρες όπως ο Assange, ο Zuckerberg, με αποτέλεσμα η ταινία να απογοητεύσει το ευρύ κοινό που περίμενε εύπεπτη δράση, καθώς τα νοήματά της παραήταν δυσεπίλυτα για όσους έχουν συνηθίσει δισδιάστατες ταινίες όπου κυριαρχεί η αλόγιστη χρήση της βίας, η φαντασία, το διάστημα και οι απλοϊκοί καρτούν χαρακτήρες, π.χ. ‘Xmen’ κ.α.
Ο Cohen ζητά την επαναφορά ταινιών με ένα κάδρο δύο ανθρώπων σε ένα δωμάτιο που θα μιλούν για πολιτική και ανθρώπινες σχέσεις, που θα παρουσιάζουν την ίδια τη ζωή και την πολυπλοκότητά της, πέρα από άσπρους και μαύρους χαρακτήρες, κάτι που θεωρείται τόσο εντελώς αντισυμβατικό, όσο στερεότυποι είναι πλέον και οι λυκάνθρωποι. Ίσως ο σύγχρονος άνθρωπος να έχει ξεχάσει το πώς να διακρίνει αποχρώσεις και δυνατότητες και ίσως το Χόλλυγουντ να πατάει επάνω σε αυτό και να διαιωνίζει αυτήν την αδυναμία.
Το Παράδειγμα του Ιρανικού Σινεμά
Θέλοντας να καταδείξει την αδυναμία του Δυτικού σινεμά σε αντιπαράθεση με την αρτιότητα του Ιρανικού κινηματογράφου, ο Hossaini δίνει το λόγο στην πρώην Πρόεδρο του Foreign Press του Λονδίνου, δημοσιογράφο Nazenin Ansari εκδότρια του Kayhan London. Γιατί συμβαίνει αυτό στο Ιράν και όχι στην Καλιφόρνια? Είναι θέμα της άνθησης της έκφρασης μέσα σε ένα απολυταρχικό καθεστώς και της ανάγκης των Ιρανών δημιουργών για σινεμά της αληθινής ζωής. Το Ιρανικό σινεμά δεν είναι νέο φαινόμενο αλλά προϋπήρχε της 20χρονης κρίσης της χώρας. Είναι επίσης σημαντικό ιστορικά ότι παρά την Αραβική επιδρομή το Ιράν κράτησε τη γλώσσα του. Παρ’ όλο όμως που οι Ιρανικές ταινίες σαρώνουν τα διεθνή βραβεία δεν παίζονται στη χώρα τους, ενώ σε σκηνοθέτες όπως ο Kiarostami συχνά απαγορεύεται η κινηματογράφηση στο Ιράν. Μάλιστα στην αρχή της επανάστασης ο άνθρωπος υπεύθυνος για τη λογοκρισία των ταινιών ήταν κλινικά τυφλός! (Σαν στιγμιότυπο από ταινία του Bunuel, σατίρισε εύστοχα o Cohen…) Η άνθιση όμως απλώνεται σε όλον τον Αραβικό κόσμο, όπως για παράδειγμα στο ζοφερό τοπίο της Σαουδικής Αραβίας όπου εμφανίζονται νέες γυναίκες δημιουργοί! Απλά ο κόσμος δεν θέλει άλλη μία ένοπλη αντιπαράθεση, παρά μόνο την αλλαγή ώστε να μπορεί να εκφράζεται ελεύθερα. Ο Mason εδώ συμπλήρωσε ότι εάν οι Αμερικάνοι πήγαιναν να δουν Ιρανικό σινεμά, τότε ίσως να διαμόρφωναν μία πιο εμπεριστατωμένη γνώμη για μια χώρα που λατρεύουν να μισούν.
Το Απολύεσαι! Του Προέδρου
Οι συνομιλητές συμφωνούν ότι υπό τον καταιγισμό των πληροφοριών από παλαιά και νέα μέσα μαζί, και όταν όλοι με ένα smartphone είναι εν δυνάμει δημιουργοί, το κλασικό αφήγημα του καλού και του κακού έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα. Μέσα σε όλη αυτήν την κακοφωνία των δεκαπέντε τελευταίων ατών πώς μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τους ανθρώπους να ακούν και να βλέπουν αναρωτιέται ο Cohen. Ακόμα είναι νωρίς για να αντιληφθούμε την κατάσταση καθώς η ιστορία περνά γρήγορα μπροστά μας εν τη γενέσει της. Εν τω μεταξύ χάνουμε συνεχώς την πίστη μας στα πολιτικά συστήματα ενώ αμοραλιστικά reality docudramas όπως το ‘Apprentice’ αναδεικνύουν έναν νέο αμοραλιστή ήρωα με υπερφυσικές δυνάμεις- ο οποίος, σαν από κάποιο παράξενο πείραμα της φυσικής, εκλέγεται ως ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ στα αλήθεια!
Οι παρεμβάσεις του κοινού είναι πολλές και ενδιαφέρουσες και επικεντρώνονται στο ζήτημα της επαναφοράς της αξιοπρέπειας μέσα από αφηγήσεις που θα μας ξαναθυμίσουν τη χαμένη αξία αλλά και γοητεία της γλώσσας της αλήθειας. Ο διάλογος που θα δημιουργηθεί θα επαναφέρει το διαβουλευτικό κλίμα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Οι μεγάλοι εκδοτικοί οργανισμοί όπως οι N.Y.Times παλαιότερα έβαζαν τον κόσμο στο χώρο της αλήθειας μέσα από ένα δέμα στην πόρτα του, τώρα όμως οφείλουν να οικειοποιούνται τα νέα μέσα σύμφωνα με την αμερόληπτη ενημέρωση και το ρεζερβουάρ γνώσεων και λογικής που παρέχουν, ενάντια στον περιρρέοντα σχετικισμό που καθιστά εν τέλει τα πάντα άσχετα, όπως πολύ σωστά επισήμανε ένας ακροατής. Γνώση, συμ-παράσταση και ανάγκη για το νόημα της ζωής, είναι οι λέξεις κλειδιά, και όχι απευαισθητοποίηση μέσα από ταινίες υποτυπώδους πλοκής και ματσισμού, μέσα από την τρομολαγνεία των ΜΜΕ, και τον λαϊκισμό των θεαμάτων αρένας, προερχόμενος από τα παιχνίδια δύναμης ανήθικων πολιτικών που αντιλαμβάνονται την πολιτική σκακιέρα σαν ένα ανεξάντλητο video game.
Σύμφωνα με τον Cohen η γερμανική ταινία ‘Οι Ζωές των Άλλων’, 2006, παρουσίασε μία κοινωνία όπου όλοι γίνονται αναγκαστικά καταδότες όταν τους έχει αφαιρεθεί το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια. Μία αντίστοιχη κοινωνία προωθείται μαζί από τους ακραίους χώρους Αμερικής και Κίνας με το διαχωρισμό σε πολίτες Α και Β κατηγορίας, αλλά και από γνωστούς μεγιστάνες του διαδικτύου. Με βάση αυτήν την αναφαίρετη ανθρώπινη ανάγκη για την οποία τον Μάρτιο του 1948 δημιουργήθηκε η Συνθήκη των Βρυξελλών, σύμφωνα με τον Mason, υπήρξε η πρώτη, μα και ίσως η τελευταία φορά (καθώς άμεσα μεταλλάχθηκε σε ΝΑΤΟ), που χρησιμοποιήθηκε ο όρος ‘παγκόσμιος-universal και όχι international-διεθνής’, τοποθετώντας τον άνθρωπο στο επίκεντρο και ισότιμα δίπλα στο συνάνθρωπό του όπου και να βρίσκεται, προωθώντας οικονομικές, πολιτιστικές και κοινωνικές συνεργασίες. Αυτό το κληροδότημα του πανανθρώπινου ιδεώδους, που δεν είναι άλλο από το δικαίωμα στη ζωή και στις επιλογές της, μπορεί να διασωθεί αριστοτεχνικά μέσα από τη μαγεία της κινούμενης εικόνας.
Προβολές
Με αφορμή το θέμα του τριήμερου, πραγματοποιήθηκαν προβολές των έργων: «The Untold History of the United States, Episode 4: Truman, Wallace, Stalin, Churchill & The Bomb» του Oliver Stone, το προαναφερθέν «Why It’s Kicking Off Everywhere» των David Lan, Tim van Someren, Paul Mason και Ali Hossaini, καθώς και το «Democracy Road» των Michael Anton και Dan Joseph.
Παράλληλες Εκδηλώσεις
Οι σημαντικές αυτές ετήσιες συζητήσεις στο Costa Navarino αποτελούν κομμάτι της δυναμικής παρουσίας του διεθνούς φήμης resort στο χώρο των τεχνών, των επιστημών και του αθλητισμού, ενώ στη συλλογή του περιέχονται σημαντικά έργα σύγχρονης τέχνης, αλλά και σπάνια ντοκουμέντα της πρόσφατης ιστορίας. Το Navarino Dunes λειτουργεί ως ζωογόνος δύναμη για όλο το γεωγραφικό εύρος της δυτικής Μεσσηνίας, εντάσσοντας τη γύρω περιοχή σε ένα πολυεπίπεδο αναπτυξιακό σχέδιο με σκοπό τη διεθνή ανάδειξή της ως τουριστικό, περιβαλλοντικό αλλά και πολιτιστικό προορισμό. Όλα τα παραπάνω αποτέλεσαν πυρήνα έλξης για τους συνέδρους, μαζί με μία πλειάδα παράλληλων δραστηριοτήτων, όπως οι φιλοσοφικοί περίπατοι με θέμα «Δημοκρατία και Αρχαίο Δράμα» και η τρέχουσα έκθεση σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη και το Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, ‘Under the Spell of Greek Costume’ έως 18/11, και στην οποία εντάσσεται το επερχόμενο Cultural Weekend, 20-22/10.
Φωτογραφία θέματος: Ali Hossaini, Paul Mason, Roger Cohen