Το βιβλίο του Εκκλησιαστή, ένα μηδενιστικό κείμενο που κρύβεται στο τελευταίο μέρος που θα περιμέναμε: στην Παλαιά Διαθήκη.
Στο κόμικ του Bill Watterson, Calvin and Hobbes, ο εξάχρονος Calvin συχνά αναρωτιέται για τα μικρά και μεγάλα ερωτήματα της ζωής και ψάχνει τις απαντήσεις με τον φανταστικό φίλο του Hobbes, μια λούτρινη τίγρη που ζωντανεύει. Σε μία σελίδα του κόμικ ο Calvin καθώς κάνει τσουλήθρα σε μια πλαγιά μονολογεί:
“Όλοι θέλουμε μια ζωή με νόημα. Ψάχνουμε το νόημα σε κάθε τι που κάνουμε…Αλλά έστω ότι δεν υπάρχει κανένα νόημα! Έστω ότι η ζωή είναι ουσιαστικά παράλογη! Έστω ότι δεν υπάρχει κανένας σκοπός, αλήθεια ή λογική σε τίποτα! Κι αν τίποτα δεν σημαίνει τίποτα; Κι αν τίποτα δεν έχει σημασία;”
Στο τελευταίο καρέ, λίγο πριν τελειώσει η ξέφρενη διαδρομή τους και πέσουν στο κενό, ο Calvin καταλήγει : “Κι αν τα πάντα έχουν σημασία; Τι θα ήταν χειρότερο τελικά;”
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ποιο το νόημα της ζωής λοιπόν; Τι έχει σημασία και τι είναι ανούσιο;
Στο κείμενο του, ο Εκκλησιαστής, αφού πρώτα “εξέτασε και ερεύνησε τα πάντα με σοφία”, κατάλαβε πως τίποτα δεν έχει σημασία, αφού τα πάντα είναι “ματαιότης ματαιοτήτων” . Τα πλούτη, η σοφία, η δύναμη, όλα είναι μάταια, αφού πλούσιος και φτωχός, άνθρωπος και ζώο στο ίδιο χώμα καταλήγουν. Ο άνθρωπος στέκει ανυπεράσπιστος μπροστά στην αιωνιότητα αφού “κανείς δεν θα τον ξαναφέρει να δει τι έγινε ύστερα απ’ αυτόν ”.
Το “αμαρτωλό” βιβλίο του Κανόνα της Παλαιάς Διαθήκης καταπιάνεται με τον υπαρξισμό και το μηδενισμό. Γραμμένο τον τρίτο ή τον δεύτερο αιώνα π.Χ., από έναν ή πολλούς συγγραφείς, καταγράφει τα διδάγματα κάποιου κοέλεθ , ενός ρήτορα, ενός ανθολόγου, ενός εκκλησιαστή που προσπαθεί να βρει το “ύψιστον αγαθόν” της ζωής. Το τελικό συμπέρασμα του βιβλίου είναι πως η ζωή δεν έχει σκοπό και ο άνθρωπος κυβερνιέται από το μηδέν. Μόνη του ελπίδα είναι να φάει το ψωμί του, να απολαύσει το κρασί του, να σταθεί δίπλα στην γυναίκα που αγάπησε και να ζήσει τη ζωή του, γιατί τουλάχιστον “Οι ζωντανοί ξέρουν ότι θα πεθάνουν. Οι πεθαμένοι όμως τίποτα δεν ξέρουν.”
Στα μέσα του 19ου αιώνα ο Σαίρεν Κίρκεγκωρ είπε: “Αν γελάς με την ανοησία του κόσμου θα το μετανιώσεις, αν κλαις με αυτήν πάλι θα το μετανιώσεις. Κρεμάσου και θα το μετανιώσεις, μην κρεμαστείς και θα το μετανιώσεις επίσης, κρεμαστείς δεν κρεμαστείς θα το μετανιώσεις εξίσου”. Ο πατέρας του υπαρξισμού πίστευε πως βασικό κομμάτι της ύπαρξης είναι η απελπισία που προκαλείται από την αδυναμία του ανθρώπου να αποφασίσει το σκοπό και το νόημα που θα δώσει στη ζωή του με τις πράξεις του. Η ελευθερία στη ζωή προκαλεί αγωνία, τρόμο και ίλιγγο σαν να στέκεσαι στην άκρη του γκρεμού και να κοιτάς την άβυσσο, έλεγε, και ο μόνος τρόπος για να αντέξεις είναι η αποδοχή του παραλόγου της ύπαρξης ή η Πίστη. Η Πίστη, έλεγε, είναι η τόλμη του ανθρώπου να προσπαθεί να ζήσει με νόημα σε ένα κόσμο δίχως νόημα. Η πίστη που ενδιέφερε τον Κίρκεγκωρ ήταν η αποδοχή των απλών ιδεών του Ιησού, όχι υπό τη μορφή οργανωμένης εκκλησίας, αλλά με μια πρωτόγονη απλότητα και ειλικρίνεια.
Τη δική του διάκριση στην πίστη έκανε και ο Ζαν Πωλ Σαρτρ με την έννοια της “κακής πίστης”. Έλεγε πως κοροϊδεύουμε καθημερινά τον εαυτό μας ότι δεν έχουμε άλλες επιλογές από αυτές που κάνουμε, για να αποφύγουμε τον τρόμο της ελευθερίας μας. Αφού δεν υπάρχει κάποια ανώτερη ηθική αξία στον κόσμο ή κάποιος θεός να μας παρηγορήσει, επιλέγουμε την σιγουριά της αυταπάτης αντί να φτιάχνουμε το νόημα των ζωών μας ελεύθερα. “Ό,τι περνάει από το χέρι σου κάνε το ”λέει ο Εκκλησιαστής. Ίσως να μην υπάρχει γιατρειά για το άγχος και την απελπισία της ύπαρξης και ίσως τα πάντα να είναι ματαιότης και πνοή ανέμου . Μπορούμε όμως να έχουμε την ανεμυαλιά να προσπαθήσουμε να βρούμε το δικό μας νόημα, πριν να είναι αργά, πριν να πούμε “τίποτα δεν μου αρέσει ”.
Info:
Ο Lowtronik κινείται στο παρασκήνιο της ηλεκτρονικής indie σκηνής τα τελευταία 15 χρόνια, δοκιμάζοντας τα όρια μεταξύ διαφορετικών μουσικών ειδών, μέσα από την προσωπική του δισκογραφία, συνεργασίες με άλλα μουσικά σχήματα και τη δημιουργία μουσικής για τον κινηματογράφο.
Φωτογραφία: © Γκέλυ Καλαμπάκα
Διαβάστε επίσης:
Εκκλησιαστής, σε σκηνοθεσία Αντώνη Αντωνόπουλου στο Bios | Από 12 Απριλίου