Μακριά, στον ουρανό του Νότου μας οδηγεί το ταξίδι του Ζοζέφ Αντράς

Το Παρίσι των αρχών του αιώνα δεν συγκέντρωνε μόνο ανθρώπους από τον καλλιτεχνικό κόσμο, ζωγράφους, γλύπτες, συγγραφείς και ποιητές που εμπνέονταν από την Πόλη του φωτός και οι οποίοι επιθυμούσαν διακαώς να εγκατασταθούν στη γαλλική πρωτεύουσα για να δημιουργήσουν και να παράγουν την τέχνη τους. Στο Παρίσι, στο υπέρλαμπρο και κοσμοπολίτικο Παρίσι της εποχής, κατέφυγε και ο αγωνιστής της Ινδοκίνας Χο Τσι Μινχ, ο οποίος ήταν τότε γνωστός ως Νγκουγιέν. Ο συγγραφέας Ζοζέφ Αντράς μας παρουσιάζει τη ζωή ενός πραγματικού επαναστάτη, ενός μαχητή της ανεξαρτησίας της χώρας, ενός ανθρώπου που πάλεψε με κάθε μέσο για να γίνει ο ίδιος το μέσο διάδοσης της ανάγκης ελευθερίας της Ινδοκίνας από τους αποικιοκράτες. “Αυτόν τον άντρα, στην εξορία και στις κρυμμένες γωνιές μιας πρωτεύουσας που μόλις είχε βγει από τον πόλεμο, πας να ψάξεις, ξέροντας πως δεν θα βρεις τίποτα”. Σε παράλληλο σύμπαν, ο συγγραφέας αντιπαραθέτει τα γεγονότα με τα κίτρινα γιλέκα του 2015, σε μια προσπάθεια να φανταστεί και να ερμηνεύσει την έννοια της επανάστασης με απόσταση έναν αιώνα αργότερα.

Ένας επίμονος και γενναίος πατριώτης που αναζητά λύσεις

Ο Αντράς με έντονη και συγκινησιακά φορτισμένη αφήγηση, και αυτό γιατί ο Χο Τσι Μινχ είναι μια ιδιαίτερη προσωπικότητα που αξίζει να μας απασχολήσει, αναφέρεται στον ήρωά του προσφέροντας μας μια πλήρη εικόνα της φυσιογνωμίας του. Μοναχικός, σημαιοφόρος των ιδεών του δεν σταματά να υπερασπίζεται τα πιστεύω του μέσα σε ένα κλίμα καθόλου φιλικό για τον ίδιο μιας και φοβάται να κυκλοφορήσει γιατί τα χαρτιά του δεν είναι σωστά και μένει στην πόλη ως ημιπαράνομος. Έμενε σε ένα διαμέρισμα κάτω από θλιβερές συνθήκες διαβίωσης και εκτός από την ανάγκη να διαδώσει την προσπάθειά του για την ελευθερία της χώρας του ουσιαστικά πάλευε και για την ίδια του την επιβίωση σε μια χώρα που μόλις είχε βγει από έναν αιματηρό Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και άρα έπρεπε να ανακτήσει το ηθικό και πολιτικό της εκτόπισμα σε παγκόσμια κλίμακα. Ενώ παράλληλα και δίχως αμφιβολία έχοντας ένα τέτοιο εσωτερικό ζήτημα δύσκολα θα ασχολούνταν με ένα εξωτερικό ζήτημα για μια χώρα στην άλλη άκρη του κόσμου που μάλιστα αποτελούσε κτήση της.

Οι αναμνήσεις από εκείνον είναι πολλές και μάλιστα οι περισσότεροι περιγράφουν έναν άνθρωπο πιστό στις αξίες του και στις αρχές του. Ο συγγραφέας γράφει χαρακτηριστικά: “Μια λέξη έρχεται ξανά και ξανά στο στόμα ανθρώπων που μόνο φίλα προκείμενους στον σκοπό του δεν τους λες: ανθρωπιστής. Ένας Γάλλος υπουργός έφτασε να τον πει σαγηνευτικό ͘ μια Ρωσίδα διερμηνέας θυμόταν ένα ον παθιασμένο, ευσυνείδητο και θλιμμένο ͘ ο Μάντελσταμ, πάλι, παρατήρησε έναν λεπτό άνθρωπο γεμάτο τακτ”. Άρα όλοι είχαν να πουν μια καλή κουβέντα για αυτόν τον τόσο θαρραλέο άνθρωπο, έναν άνθρωπο που νοιαζόταν αποκλειστικά για το καλό τη χώρας του βάζοντας σε δεύτερη μοίρα το δικό του μέλλον με αποδείξεις και όχι στα λόγια. Ο Χο Τσι Μινχ υπήρξε μια ξεχωριστή φυσιογνωμία παρόλο που όπως μαθαίνουμε υπήρξε ένας ευγενής επαναστάτης με λεπτούς τρόπους συμπεριφοράς κάτι που δεν θα μπορούσε να τον βοηθήσει ιδιαίτερα στην προσπάθεια διάδοσης του μηνύματός του. Και βέβαια όπως όλοι οι άνθρωποι, γιατί άνθρωπος υπήρξε πάνω από όλα, είχε και αυτός τις ανησυχίες του, τις αγωνίες του, τις φοβίες του για την ίδια του τη ζωή.

Ο ίδιος ο Αντράς σε αυτό επικεντρώνεται όταν επισημαίνει τα χαρακτηριστικά του: “Ο Χο Τσι Μινχ ήταν άνθρωπος ήρεμος, σοβαρός, λιτός, ακριβής, επίμονος, διπλωμάτης, αποφασιστικός, συγκεκριμένος, ευγενικός, συγκεντρωμένος και προικισμένος με μοναδική δύναμη πειθούς. Ορισμένοι, λιγότεροι, κάνουν λόγο για την αλαζονεία του, τη διπλοπροσωπία του, τη δόλια ηθοποιία του – πρόβαλλε πάνω απ’ το φυσιολογικό την περσόνα του κομφουκιανού σοφού ή άγιου που ανέδιδε την αύρα του {…}”. Κάτι τέτοιο φυσικά είναι απόλυτα εύλογο, φυσιολογικό και κατανοητό όταν ένας άνθρωπος προσπαθεί να επιστρατεύσει, σαν στρατιώτης σε καίρια μάχη, για να πετύχει τον στόχο του και να κερδίσει την παρτίδα στο παιχνίδι. Και σαφώς εδώ πρόκειται για μια χώρα σε κίνδυνο, οπότε η ρήση του Μακιαβέλι έχει κάθε λόγο να έχει ισχύ. Ο Αντράς καταφέρνει να εντάξει και να κάνει τον ίδιο τον αναγνώστη κοινωνό της αφήγησής του. Γιατί άνθρωποι σαν τον Χο Τσι Μινχ που αντλούν τέτοια ενέργεια και δύναμη, τέτοια ψυχική αντοχή έχουν τη δυνατότητα να πετύχουν μεγάλα και απίστευτα επιτεύγματα.

Αξίζει να αναφερθεί πως ο πρωταγωνιστής ήταν συνεχώς υπό στενή παρακολούθηση και όλη η δύναμη του Υπουργείου Αποικιών είχε επικεντρώσει το ενδιαφέρον της στην προσπάθεια εξόντωσής του μιας και όσα ο ίδιος ήταν σε θέση να αποκαλύψει θα προκαλούσαν ισχυρό πλήγμα και ρήγμα στο προφίλ των καλών αποικιοκρατών. Η εποχή εκείνη ήταν πολιτικά και κοινωνικά ασταθής, οι αποικίες έφερναν πολλά έσοδα και αίγλη στους κατακτητές και άρα οποιαδήποτε θέση εναντίον των συμφερόντων τους θα αποτελούσε μια άκρως επικίνδυνη κατάσταση. Ο Χο Τσι Μινχ είναι ένα από τα πρόσωπα που έχει λόγο να μνημονευθεί και ο Ζοζέφ Αντράς, όπως γνωρίζει καλά να πράττει, αφιερώνει αυτό το σπουδαίο βιβλίο σε έναν ανώνυμο της ιστορίας αναφέροντας στο τέλος του βιβλίου τα εξής: “Ο τίτλος του βιβλίου είναι από ένα ποίημα του Χο Τσι Μινχ που γράφτηκε στην Κίνα τη δεκαετία του 1940: “Στην κορυφογραμμή των Βουνών του Δυτικού Ανέμου, / Μόνος μου πάω, με ταραχή στην καρδιά. / Μακριά, ο ουρανός του Νότου – τον ατενίζω / Και σκέφτομαι τους φίλους μου”.

Αποσπάσματα από το βιβλίο

“Ένας χάρτης είναι ένα διάζωμα, ο χώρος του συμπυκνωμένου χρόνου. Γεωγραφία των συμβάντων, τοπογραφία των γεγονότων: μάλλον σέρνεται φορτωμένος, απλό μουλάρι, με αυτό που ο Ουγκό, πριν απ’ τον Πεγκί, αποκαλούσε ζοφερή αφοσίωση στα πεσμένα πράγματα”

“Ο μελλοντικός “φραγκισκανός Γκάντι”, έκφραση την οποία οφείλουμε σ’ έναν άλλο βιογράφο του, φόβιζε, πολύ απλά”

Διαβάστε επίσης:

Μακριά, ο ουρανός του Νότου: To βιβλίο του Ζοζέφ Αντράς από τις Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου