Mamak Khadem: Υπάρχει μια ομορφιά στην αρχαία ποίηση που σε καλεί να ενωθείς μαζί της

Μια ιδιαίτερη μουσική βραδιά θα μας παρουσιάσει η μουσική σκηνή «Αυλαία» την Παρασκευή 26 Οκτωβρίου 2012. Η γνωστή και μαγική Περσίδα τραγουδίστρια Mamak Khadem θα εμφανιστεί, μαζί με αξιόλογους Έλληνες μουσικούς, χαρίζοντάς μας ένα μουσικό – πνευματικό ταξίδι στον κόσμο. Η Mamak Khadem λίγες ημέρες πριν τη συναυλία της, απάντησε στις ερωτήσεις του Culturenow.gr για την προσωπική της πορεία, τη μουσική αλλά και το πρόγραμμα της Παρασκευής!

Συνέντευξη: Μαριάννα Παπάκη

Culturenow.gr: Θα ήθελα να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ποιά ήταν η πρώτη σας επαφή με τη μουσική και πότε αποφασίσατε να ασχοληθείτε επαγγελματικά;
Mamak Khadem: Σε πολύ νεαρή ηλικία έγινα μέλος της  παιδικής χορωδίας που είχε δημιουργήσει η δημόσια τηλεόραση του Ιράν στην Τεχεράνη. Οι δάσκαλοί μας έπαιρναν παλιές, παραδοσιακές μελωδίες και τις «δυτικοποιούσαν»  με πιάνο πριν τραγουδήσουμε. Αυτή ήταν η πρώτη μου επαφή με τη μουσική. Νωρίτερα, η πρώτη μουσική εμπειρία ήταν ο ήχος της μάνας μου όταν τραγουδούσε στις οικογενειακές  συγκεντρώσεις, συνήθως μαζί με την αδερφή της. Τραγουδούσαν παλιά  παραδοσιακά τραγούδια.  Μετά από την Επανάσταση του 1979 στο Ιράν έφυγα για τις ΗΠΑ και εκεί πια ήθελα να διατηρήσω την επαφή με την κουλτούρα μου. Επέλεξα να το κάνω μέσα από τη μουσική. Ξεκίνησα να μαθαίνω το παραδοσιακό ρεπερτόριο κάνοντας ταξίδια στο Ιράν κάθε καλοκαίρι και δουλεύοντας με μεγάλους Πέρσες μουσικούς. Το 2002 αποφάσισα να αλλάξω τελείως και την επαγγελματική μου καριέρα και από καθηγήτρια μαθηματικών αφοσιώθηκα πλήρως στη μουσική.

Cul.N.: Ποιοί μουσικοί του Ιράν υπήρξαν οι «δάσκαλοί» σας και επηρέασαν το ρεπερτόριο αλλά και τον τρόπο που αντιμετωπίζετε τη μουσική;
M.K.: Με επηρέασε πολύ η Ghamar Almolook Vaziri, που είναι μία από τις πιο διάσημες τραγουδίστριες του Ιράν, κάτι σαν την Περσίδα Oum Kalsoum. Όταν η Ghamar Almolook πέθανε κηρύχτηκε εθνικό πένθος και κανείς δεν πήγε στη δουλεία του. Είχε δώσει όλη την περιουσία της σε φτωχούς και λέγεται πως η ίδια πέθανε πολύ φτωχή. Ήταν πραγματικά κοντά στους άπορους και αδύναμους. Επίσης, πιο πρόσφατα επηρεάστηκα από τον Hussein Allizadeh, με τον οποίο είχα την ευχαρίστηση να δουλέψω μαζί του σε σεμινάρια. Είναι ο πιο επιδραστικός μουσικούς για πολλούς της νέας γενιάς.

Cul.N.: Έχετε συνεργαστεί με σημαντικούς καλλιτέχνες από το χώρο της world μουσικής. Ποιες συνεργασίες ξεχωρίζετε και για ποιους λόγους; Υπάρχει κάποια συναυλία σας σε κάποιο μέρος του κόσμου που δεν θα ξεχάσετε ποτέ; Που αποτέλεσε ιδιαίτερη εμπειρία;
M.K.: Ο Omar Farouk Tekbilek είναι ούτως ή άλλως ένας από τους αγαπημένους μου μουσικούς, λατρεύω τη φωνή και την ευαισθησία στη μουσική του. Απόλαυσα τη συνεργασία μου μαζί του. Με ενέπνευσε. Από την άλλη μεριά, σε ένα άλλο επίπεδο, συνήθως είναι η αντίδραση του κοινού είναι αυτό που με βάζει σε μια ανάλογη διάθεση και ενεργεία, διαδραστική. Όταν βλέπω τον κόσμο να πιάνεται χέρι – χέρι και όλοι μαζί να χορεύουν. Θυμάμαι, επίσης, και ακόμη μια ιδιαίτερη εμπειρία με μια μεγάλη σε ηλικία κυρία που ήρθε να με βρει μετά από μία συναυλία και μου είπε πως ένα από τα τραγούδια μου τη συνοδεύει στην καθημερινή της προσευχή.

Cul.N.: Προέρχεστε από μια ευρύτερη περιοχή με έντονες πολιτικές αναταραχές στη διάρκεια των χρόνων. Πόσο πιστεύετε πως ένα τεταμένο πολιτικά ή κοινωνικά κλίμα μπορεί να επηρεάσει έναν δημιουργό/καλλιτέχνη;
M.K.: Η μουσική μου βασίζεται στη Ιρανική παράδοση και ακόμη κι αν δεν ζω στο Ιράν, πάντα ήθελα την επαφή με την παραδοσιακή μας μουσική. Όμως ζώντας μακριά από τη χώρα μου επί 30 χρόνια είναι κάτι που μου έχει δώσει την ευκαιρία να είμαι πιο ανοιχτή σε άλλες κουλτούρες, πολιτισμούς και μουσικές. Ελπίζω πως έχω βελτιώσει ένα στυλ που είναι πλέον πιο προσβάσιμο στη δεύτερη και Τρίτη γενιά της Ιρανικής διασποράς.

Cul.N.: Στην Ελλάδα, αυτή την περίοδο, βιώνουμε αρκετά δύσκολες στιγμές λόγω της οικονομικής κρίσης. Ποιο μήνυμα θα θέλατε να μεταφέρετε στους Έλληνες γενικά αλλά και στους Έλληνες καλλιτέχνες ειδικότερα;
M.K.: Ειλικρινά το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι συμπάσχω με τους Έλληνες. Πιστεύω πως εδώ θα έπρεπε να είναι η κοιτίδα της δημοκρατίας και είναι πολύ κακό να βλέπεις την απώλεια όλων αυτών των «εργαλείων» που δημιουργούν αυτό το πολίτευμα να μην χρησιμοποιούνται όπως θα έπρεπε σε αυτή τη χωρά. Ταξιδεύω στην Ελλάδα πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια και ειλικρινά φέτος από την πρώτη στιγμή που βγήκα στο αεροδρόμιο ένιωσα όλο αυτό τον πόνο που υπάρχει. Σε αυτές τις δύσκολες εποχές οι καλλιτέχνες, όχι μόνο οι Έλληνες, πρέπει να βοηθήσουν τον κόσμο να νιώθει την ελπίδα και να του συμπαρασταθούν στην προσδοκία για μία καλύτερη ζωή.

Cul.N.: Η μουσική μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο σε περιόδους κρίσης;
M.K.: Φυσικά. Άλλωστε, πάντα η μουσική φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά. Είναι μία διεθνής γλώσσα και μπορεί να εκφράσει τους αγώνες του κόσμου.

Cul.N.: Η μουσική που εσείς εκπροσωπείτε έχει τις ρίζες της στην αρχαία ποίηση και μουσική των μεγάλων δασκάλων της Περσίας. Ποια συναισθήματα νιώθετε ερμηνεύοντας αυτά τα τραγούδια και πόσο μαγικό είναι το ταξίδι από το μακρινό παρελθόν μέχρι το σήμερα μέσω της μουσικής;
M.K.: Υπάρχει μια ομορφιά στην αρχαία ποίηση που σε καλεί να ενωθείς μαζί της. Είναι μία εμπειρία σαν να πηγαίνεις σε ένα εντελώς διαφορετικό κόσμο. Όταν συγκεντρώνομαι πάνω στην ερμηνεία της ποίησης πηγαίνω ένα ταξίδι. Νοητικό, αλλά τόσο αληθινό. Δεν νιώθω ούτε καν την παρουσία του κοινού. Είναι στιγμές, όμως, τότε που νιώθω τον κόσμο να έρχεται μαζί μου σε αυτό το ταξίδι.

Cul.N.: Axiom of Choice: Πείτε μας δυο λόγια γι’ αυτό το project και τη δική σας συμμετοχή.
M.K.: Ήταν ένα γκρουπ μουσικών που όχι μόνο σεβάστηκε την παραδοσιακή μουσική, αλλά την πήγε και πολλά βήματα παραπέρα. Είμαι περήφανη που υπήρξα μέλος αυτού του γκρουπ. Πολλά από το fusion γκρουπ της νέας γενιάς έχουν επηρεαστεί από τους  Axiom of Choice.

Cul.N.: Στις 26 Οκτωβρίου θα εμφανιστείτε στη μουσική σκηνή «Αυλαία» στην Αθήνα. Πείτε μας δυο λόγια γι’ αυτή την εμφάνιση. Τι περιλαμβάνει το πρόγραμμα;
M.K.: Η παράσταση θα βασιστεί σε διαφορετικά πεδία. Το ένα είναι ένα αφιέρωμα στις παλιές, πολύ σημαντικές τραγουδίστριες του Ιράν και το άλλο είναι αφιερωμένο στους ανθρώπους που περνούν δύσκολες στιγμές σε όλο κόσμο. Ένα πνευματικό ταξίδι. Το υπόλοιπο μέρος, είναι πιο εξωστρεφές και απευθύνεται στο κοινό που θα μας παρακολουθήσει. Θα είναι μία επικοινωνία μεταξύ μας.

Cul.N.: Μαζί σας επί σκηνής θα βρίσκονται και Έλληνες μουσικοί. Πείτε μας γι’ αυτή τη συνεργασία αλλά και για την άποψή σας για τους Έλληνες μουσικούς.
M.K.: Με τα μέλη του γκρουπ που θα παίξουμε μαζί, πρωτογνωριστήκαμε όταν συμμετείχαν πολύ παλιότερα σε ένα άλλο σχήμα, σε μία παράσταση του 2002. Ακριβώς δέκα χρόνια πριν. Έμεινα έκπληκτη κυρίως με τη Σοφία Λαμπροπούλου που παίζει κανονάκι και με την οποία από τότε συνεργαζόμαστε πολύ συχνά σε διάφορα projects.  Έχουμε διδάξει η μία στην άλλη τα μουσικά προφίλ των παραδόσεων που «κουβαλάμε» με ένα τρόπο πολύ δημιουργικό.  Η γνώμη μου γενικά είναι ότι υπάρχει μια νέα γενιά Ελλήνων μουσικών που μου θυμίζει σε πολλά την αντίστοιχη νέα γενιά Ιρανών μουσικών. Θέλουν να υπηρετήσουν την παραδοσιακή μουσική. Επέλεξαν να μάθουν και να εξελίξουν αυτή τη μουσική.

Cul.N.: Επόμενα καλλιτεχνικά σχέδια τόσο συναυλιακά όσο και δισκογραφικά;
M.K.: Όταν επιστρέψω στις ΗΠΑ θα ξεκινήσω να δουλεύω σε ένα project που είναι στα πρώτα βήματά του. Προγραμματίζω επίσης κάποιες συναυλίες ακόμη αλλά και συνεργασίες με εξαιρετικούς μουσικούς.

Cul.N.: Τέλος, θα θέλατε να μας εξηγήσετε – μεταφράσετε κάποιους στίχους ενός από τα αγαπημένα τραγούδια του ρεπερτορίου σας; Καθώς, λόγω της γλώσσας των τραγουδιών (Περσικά), δεν καταλαβαίνουμε το νόημά τους και αφήνουμε μόνο τη μουσική να μας παρασύρει.
M.K.: Baz Amadam • The Return
Words by Jalal al-Din Rumi (13th century Iranian poet)

Για άλλη μια φορά έχω επιστρέψει
Για άλλη μια φορά έχω έρθει πίσω
Κατάγομαι από το Αγαπημένο
Κοίταξέ με, δες με
Για την ολοκληρωτική κατανόηση έχω επιστρέψει
Μακάριος έρχομαι, ευτυχισμένος
Έχοντας ένα μήνυμα
Που πήρε χιλιετίες για να
Χωρέσει σε λέξεις

Θα επιστρέψω, θα επιστρέψω
στην  άνοδό μου, θα επιστρέψω
Απελευθέρωσέ με, λύσε με
Γι΄ αυτό το καταφύγιο
Έχω έρθει πάλι πίσω 

Μια φορά κι έναν καιρό
πουλί ουράνιο
Πετώντας ψηλά στους ουρανούς
Τυφλό στο δόλωμα
Κατρακύλησα στη μοίρα της γης

Μη με κοιτάς με τα δυο σου μάτια
Κοίτα με το βλέμμα του τρίτου σου ματιού
Έλα και δες με στο μεγαλείο της ουράνιας κατοικίας μου
Εδώ, έρχομαι χωρίς δώρα

Ώ! Shams Tabrizi
Πότε το φως σου θα λάμψει στο σύμπαν;
Παρηγόρησέ με
Γι’ αυτή την
Ερημιά της γης
Όπου επέστρεψα γεμάτος πόνο

Cul.N.: Σας ευχαριστώ πολύ
M.K.: Κι εγώ σας ευχαριστώ