Το Νησί μπορεί να αποτελεί σήμερα τηλεοπτική σειρά, όμως η ιστορία του είναι μακραίωνη και δεν εμπεριέχει μόνο το μελό φορτίο που επιχειρούν ορισμένοι να του προσδώσουν.
Σπιναλόγκα, τόπος εξορίας και κοινωνικής απομόνωσης, νησίδα στο χάρτη να υπομνύει για πάντα την διαπάλη ανάμεσα σε αντιθετικά δίπολα: θάνατος-ζωή, υγεία-ασθένεια, απαξίωση-αναγνώριση. Η Σπιναλόγκα αποτέλεσε μια ετεροτοπία, η οποία συνδύαζε στοιχεία απόλυτης περιθωριοποίησης και σχετικής ελευθερίας διαχείρισης του κοινωνικού εξοβελισμού.
Η Σπιναλόγκα, ακόμα και σήμερα που αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες, φαίνεται να στέκεται μετέωρη και αναποφάσιστη ανάμεσα σε ψηφίδες της σύγχρονης ιστορίας της. Ενετικό φρούριο, τούρκικη κοινότητα, χωριό λεπρών, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, ερειπωμένα κτίρια και έργα ανάπλασης συναποτελούν το ουσιωδώς διαμφισβητούμενο περιεχόμενο της. Σκοτεινή γοητεία, φωτεινότητα και αποστροφή σε έναν ελκυστικό εναγκαλισμό….
Η μακροχρόνια εμπειρία της ασθένειας και του εγκλεισμού, ενίσχυσε τη διαμόρφωση ενός κοινοτικού ήθους αλληλεγγύης και μιας κοινωνικής ταυτότητας, του έγκλειστου και κοινωνικά απαξιωμένου λεπρού: «Μεταξύ μας οι σχέσεις ήταν άριστες. Διότι δεν υπήρξε μίσος εκεί, δεν υπήρχε κακία, βλέπαμε ο ένας συνάδελφο τον άλλο. Ο ένας βοηθούσε τον άλλο και αν τύχαινε να αρρωστήσει κάποιος με μια ασθένεια, να πεθάνει ή από γεράματα ή ξέρω γω του συμπαραστέκονταν οι άλλοι συνάρρωστοι. Εκεί τον ξενυχτάγανε, να του μαγειρέψουνε λίγο φαγάκι, το ένα το άλλο, μέχρις ότου ή να γίνει καλά ή να πεθάνει. Αλλά σας είπα σαν άρρωστοι, σαν άρρωστος προς συνάρρωστο, οι σχέσεις ήταν άριστες. Βλέπαμε ο ένας τον άλλο σαν αδελφό». [Αφήγηση απ τη ζωή του Πέτρου που έζησε στη Σπιναλόγκα]
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Για εμένα λοιπόν, η εργασία μου Οι Λεπροί της Σπιναλόγκας, εκδόσεις Πλέθρον, αποτέλεσε ένα βιογραφικό «οδοιπορικό», μια περιπλάνηση στο χώρο του ανοίκειου και του διαφορετικού. Προσωπικά αυτονόητα και στερεότυπα αναιρέθηκαν, μηχανισμοί άμυνας καταλύθηκαν, αντινομίες και διλλήματα ήρθαν στην επιφάνεια, προφάσεις εφευρέθηκαν, αφορμές ανακαλύφθηκαν, συμβατικοί και εναλλακτικοί τρόποι και κώδικες επικοινωνίας δοκιμάστηκαν. Δεν γνωρίζω αν εξήλθα της συγγραφής σοφότερος ή καλύτερος. Παραμένω, σε κάθε περίπτωση, ανήσυχος και ευγνώμων….
Info: Ο Μάνος Σαββάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης. Σπούδασε Κοινωνιολογία και Κοινωνική και Πολιτική Φιλοσοφία στην Ελλάδα και την Αγγλία. Το 2006 αναγορεύτηκε διδάκτωρ του Τμήματος Κοινωνιολογίας Κρήτης. Σήμερα διδάσκει Κοινωνιολογία στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του ΤΕΙ Κρήτης και στο τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστήμιου Αιγαίου. Το βιβλίο του «Οι λεπροί της Σπιναλόγκας» εκδόσεις Πλέθρον αποτελεί μια ξεχωριστή έρευνα στην υπόθεση Σπιναλόγκα.