Μανώλης Μητσιάς: Ένα ταξίδι στην μελοποιημένη ποίηση

Πρωτοεμφανίστηκε στο τραγούδι στα τέλη της δεκαετίας του ’60 και έχει συνεργαστεί με όλους τους σπουδαίους δημιουργούς. Οι μελετητές της σύγχρονης μουσικής, τον κατατάσσουν μέσα στους δέκα Έλληνες καλλιτέχνες με το σημαντικότερο ρεπερτόριο στο σύνολό του.

Ο Μανώλης Μητσιάς έχει σφραγίσει με τη φωνή του εξαιρετικές δισκογραφικές δουλειές, σε αρκετές από τις οποίες περιλαμβάνονταν πασίγνωστα μελοποιημένα ποιήματα. Κάποιες τέτοιες στιγμές θα μας θυμίσει και στην μουσική παράσταση «Είμαστε από καλή γενιά», που οργανώνει η Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία σε συμπαραγωγή με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Με αφορμή αυτήν την εκδήλωση, μιλήσαμε μαζί του για το πάντρεμα ποίησης και μουσικής, αλλά και αναφερθήκαμε σε πολλούς προσωπικούς σταθμούς και συνεργασίες, κάνοντας έτσι, μια μικρή αναδρομή στα τόσα χρόνια επιτυχημένης πορείας.

Συνέντευξη: Αναστασία Ρίζου

Cul. N.: Τον Δεκέμβριο εμφανίζεστε στο Μέγαρο Μουσικής, με αφορμή την μουσικο-θεατρική παράσταση «Είμαστε από καλή γενιά». Πείτε μας δυο λόγια για αυτήν την διοργάνωση. Πώς αποφασίσατε να συμμετέχετε σε αυτό το δρώμενο;

Μανώλης Μητσιάς: Είμαι πολύ ευτυχής που προσκλήθηκα να συμμετέχω σε μία τέτοια παράσταση για τα 180 χρόνια της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και των Αρσακείων Σχολείων, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 10-12 Δεκεμβρίου 2016.  Και μάλιστα μία παράσταση με μελοποιημένη ποίηση που πιστεύω ότι σκοπός κάθε σχολείου πρέπει να είναι και η ανάδειξη της ποίησης. Είμαι, λοιπόν, χαρούμενος, που ο Πρόεδρος της Φιλεκπαιδευτικής, καθηγητής κ. Γ. Μπαμπινιώτης μου έκανε τη μεγάλη τιμή να τραγουδήσω στις τέσσερεις αυτές παραστάσεις.

Είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι θα συνυπάρξω, επί σκηνής,  με τις δύο χορωδίες που αποτελούνται από εξαιρετικά παιδιά, το Μουσικό Όμιλο των Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων Εκάλης και τη Χορωδία GraduΑrti  (Απόφοιτοι Αρσακείων-Τοσιτσείων Σχολείων) ένα σύνολο 120 χορωδών όλων των ηλικιών, που συμμετέχουν ενεργά στα δρώμενα. Θα ακουστούν 19 ξεχωριστά τραγούδια μεγάλων μας ποιητών όπως ο Σολωμός, ο Καβάφης, ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Ρίτσος, ο Γκάτσος, ο Αλκαίος σε μελοποίηση Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Μαρκόπουλου, Ξαρχάκου, Λεοντή, Μικρούτσικου.

Επιπλέον, είμαι ευτυχής που συνεργάζομαι  με σημαντικούς καλλιτέχνες που προσφέρουν στο σύγχρονο πολιτισμό όπως ο Φωκάς Ευαγγελινός και ο Στρατής Πασχάλης αλλά και οι ηθοποιοί Νίκος Καραθάνος, Νάντια Κοντογεώργη, όπως και οι νεώτεροι Ελευθερία Μπενοβία, Στέλλα Ψαρουδάκη, Κωνσταντίνος Καϊκής, Μάνος Βαβαδάκης, Βασίλης Καλφάκης, Κωνσταντίνος Γεωργαλής η καθηγήτρια υπεύθυνη για τις χορωδίες κ. Χριστίνα Βαρσάμη–Κούκνη, ο Αχιλλέας Γουάστωρ  στις ενορχηστρώσεις  και ο  Στάθης Σούλης στη μουσική διεύθυνση. Ακόμα, την  Έλλη Παπαγεωργακοπούλου στα σκηνικά-κοστούμια και την Αιμιλία Τσάμη στην κίνηση των χορωδιών.

Όσο για την παράσταση, με ωραία κείμενα και εμπνευσμένη σκηνοθεσία, ασχολείται με κέφι και πρωτοτυπία με την ποίηση που βρίσκει τρόπο να μην είναι βαρετή και να αναδεικνύει τα αρώματα και τις ιδέες της ανάμεσα σε μία σέλφι, ένα τραγούδι και ένα παιχνίδι για να μας υπενθυμίζει  την ιστορία, τους αγώνες, τα όνειρα και τις ελπίδες του λαού μας. 

Cul. N.: Στην καριέρα σας καταπιαστήκατε ερμηνευτικά σε μεγάλο βαθμό με την μελοποιημένη ποίηση σπουδαίων δημιουργών.  Τι σας συγκινεί ιδιαίτερα σε αυτήν;

Μ. Μ.: Από μικρό παιδί μου άρεσε η μελοποιημένη ποίηση και όταν πια ήλθα στην Αθήνα και έγινα επαγγελματίας τραγουδιστής και γνώρισα τον μεγάλο Νίκο Γκάτσο, τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Μάνο Χατζιδάκι και τόσους άλλους, τότε αυτό το γεγονός ήταν καθοριστικό για μένα. Νομίζω ότι η γνωριμία μου μαζί τους και στη συνέχεια η επαγγελματική μου πορεία στο χώρο με καθόρισαν σαν άνθρωπο και σαν καλλιτέχνη.

Cul. N.: Ένας ερμηνευτής σαν εσάς, με μια τόσο σημαντική πορεία και αξιόλογες συνεργασίες, από τι μπορεί να συγκινείται και να παρακινείται πλέον καλλιτεχνικά, σε μια εποχή τόσο δύσκολη και διφορούμενη;

Μ. Μ.: Ένας καλλιτέχνης μπορεί φυσικά να συγκινηθεί και να παρακινηθεί από πολλά γεγονότα πολιτικά ή οικονομικά κ.α. Αλλά στην τέχνη, έναν καλλιτέχνη στη δουλειά του μόνο σπουδαία γεγονότα μπορούν να τον συγκινήσουν. Με παρακινούν και με συγκινούν οι σπουδαίες συνεργασίες με ξεχωριστούς ανθρώπους, η διαρκής προσπάθεια να τραγουδήσω αυτού του είδους τα τραγούδια. Βέβαια, η μελοποιημένη ποίηση ανήκει στα αντιεμπορικά τραγούδια των εταιρειών, αλλά αυτά τα τραγούδια είναι με τη σειρά τους, μέρος του πολιτισμού μας.

Cul. N.: Διάφοροι μουσικολόγοι και ερευνητές της ελληνικής μουσικής, υποστηρίζουν πως από άνδρες καλλιτέχνες εσείς και ο Γιώργος Νταλάρας διαθέτετε ίσως τα πιο σημαντικά ρεπερτόρια στο σύνολό τους. Τι σκέψεις σας γεννά προσωπικά μια τέτοια διαπίστωση; Επιπλέον, η σπουδαία δισκογραφία σας, είναι πηγή περισσότερο προσωπικών επιλογών ή εταιρειών – παραγωγού;

Μ. Μ.: Χαίρομαι που με τοποθετείτε ανάμεσα σε καλλιτέχνες που έχουν πει σπουδαία τραγούδια. Άλλωστε, πάντοτε με ενδιέφεραν τα τραγούδια που δεν είχαν τη λαϊκίστικη εμπορικότητα των άλλων τραγουδιών, τα οποία βέβαια φέρνουν κάποια χρήματα. Αλλά, εγώ,  έγινα τραγουδιστής για να εκφραστώ και όχι για να πλουτίσω. Και για αυτό τόσα χρόνια τα τραγούδια μου δεν γνώρισαν την ευρεία κατανάλωση που είχαν κάποια άλλα. Το κοινό, ο κόσμος τα ανακαλύπτει σιγά-σιγά και συνεχώς, και για αυτό υπάρχω και τραγουδώ τόσα χρόνια. Αλλά πάνω από όλα όσα τραγούδια έχω πει είναι αυτά που με εκφράζανε σαν άνθρωπο.

Cul. N.: Μιας και «οδηγηθήκαμε» κατά κάποιον τρόπο στο παρελθόν, θα ήθελα να μας μιλήσετε για θαυμαστές και ιδιαίτερες δισκογραφικές στιγμές, όπως η «Πολιτεία Γ’», ο «Χειμωνιάτικος ήλιος», ο «Δρόμος με τα χάλκινα» και το «Εξ αδιαιρέτου».

Μ. Μ.: Το «Εξ αδιαιρέτου» γνώρισε μεγάλη επιτυχία, όπως και η  «Πολιτεία Γ’», που ήταν μία από τις κορυφαίες στιγμές και την οποία ο Μ. Θεοδωράκης φοβόταν να βγάλει επειδή πίστευε ότι δεν θα άρεσαν στον κόσμο και ετοίμαζε να κυκλοφορήσει μόνο τέσσερα τραγούδια τα οποία με τη δικιά μου επιμονή, τελικά, έγιναν δώδεκα.

Με τη δουλειά  «Δρόμος με τα χάλκινα» επισκέφτηκα τη Γιουγκοσλαβία όπου ανακάλυψα έναν σπουδαίο συνθέτη, τον Κίκι Λέσεντριτς.

Και εκτός από τα παραπάνω έχω μία, νεώτερη, σπουδαία δουλειά με τον Γ. Σπανό πάνω στον Καβάφη, το “…Πλησιάζοντας τον Καβάφη” που ακόμα δεν έχει ανακαλυφθεί από το κοινό, όπως και το “Αργοναύτες” του Ηλία Ανδριόπουλου σε ποίηση Σεφέρη, Γκάτσου,  Ελευθερίου, Ανδριόπουλου, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται ένα από τα ωραιότερα ποιήματα του Γκάτσου για τον Σεφέρη με τίτλο “Το τραγούδι του παλιού καιρού”.

Cul. N.: Επιστρέφοντας στο παρόν, τι ξεχωρίζετε από την σύγχρονη παραγωγή και ποιους νέους καλλιτέχνες πιστεύετε ιδιαίτερα;

Μ. Μ.: Δεν μπορώ να πω ότι είμαι ευτυχισμένος από τα τραγούδια που ακούω, ειδικά στο ραδιόφωνο, σήμερα. Είναι κάτι θλιβερά τραγούδια που πολλές φορές με προβληματίζουν και αναρωτιέμαι αν βρίσκομαι στην Ελλάδα ή κάπου αλλού.

Βέβαια, υπάρχουν και εξαιρέσεις. Σπουδαίοι τραγουδιστές και σπουδαίοι δημιουργοί είναι οι αδελφοί Κατσιμίχα και ο Θάνος Μικρούτσικος ή από τους νεότερους ο Σταύρος Σιόλας, με τον οποίο και θα συνεργαστώ γιατί πιστεύω στο ταλέντο του και στο νέο ήχο που παράγει.

Cul. N.: Ετοιμάζετε κάτι για το προσεχές διάστημα; Κάποιον δίσκο ή ζωντανές εμφανίσεις;

Μ. Μ.: Βεβαίως θα εμφανιστώ, μετά τις γιορτές, σε μουσική σκηνή. Μόλις έχω έτοιμο και το νέο μου υλικό γιατί πιστεύω ότι ένας τραγουδιστής όταν εμφανίζεται πρέπει να έχει και καινούργια πράγματα να πει. Όχι απλά να επαναλαμβάνει τα περασμένα.

Πρώτα από όλα, όμως, εύχομαι να ξεπεράσει ο κόσμος, το κοινό την κρίση την οικονομική γιατί όταν δεν έχει κάποιος να φάει δεν μπορεί ούτε να διασκεδάσει, ούτε να ακούσει… Πρωτεύει να θρέψει την οικογένειά του..

Cul. N.: Υπάρχει κάποιος μελοποιημένος στίχος από αυτούς που θα ακουστούν στην παράσταση, με τον οποίο θα θέλατε να κλείσει αυτή η συνέντευξη;

Μ. Μ.: Υπάρχουν πολλοί στίχοι. Στην παράσταση θα ακουστούν πολύ ωραία μελοποιημένα ποιήματα αλλά και μη μελοποιημένα. Πώς να διαλέξω κάτι… Δεδομένης, ίσως, της εποχής θα πρότεινα το “Ο Τσάμικος” των Γκάτσου/Χατζιδάκι, που θα το πω με όλα τα παιδιά, και είναι από τα ωραιότερα που γράφτηκαν ποτέ, και μέσα από τον στίχο και τη μουσική του περνά όλη η Ελλάδα.

Από την Ήπειρο στον Μοριά

κι απ’ το σκοτάδι στη λευτεριά

το πανηγύρι κρατάει χρόνια

στα μαρμαρένια του Χάρου αλώνια

Κριτής κι αφέντης είν’ ο Θεός

και δραγουμάνος του ο λαός.

◊ Η μουσικοθεατρική παράσταση “Είμαστε από καλή γενιά”, παρουσιάζεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Περισσότερες πληροφορίες, εδώ.