Η δεσποινίς Ντραγέρ είχε δίκιο δίνοντας έμφαση στην πνευματική και ποιητική πλευρά τού έργου μου, αλλά έχασε κάποιες από τις αξίες του μην επιτρέποντας τη μνεία των ειρωνικών πλευρών του. – ΜΑΡΣΕΛ ΝΤΥΣΑΝ
Ο ζωγράφος Κύριλλος Σαρρής και μελετητής επί δεκαετίες του έργου τού Marcel Duchamp (Μαρσέλ Ντουσάμ), γράφει ένα πυκνό δοκίμιο για το ανατρεπτικό έργο και την πολυσχιδή προσωπικότητα του Ντυσάν. Επίσης επιλέγει μια σειρά κειμένων της Katherine Dreier, του Richard Hamilton και του ιδίου του Ντυσάν, καθοριστικών για την κατανόηση του έργου του.
Η έκδοση κυκλοφορεί με αφορμή την έκθεση έργων του Μαρσέλ Ντουσάμ στην Αθήνα, στην γκαλερί της Ελευθερίας Τσέλιου.
Αποσπάσματα από το βιβλίο «MARCEL DUCHAMP(28.7.1887 – 2.10.1968)»
«Καθώς ο Μαρσέλ Ντυσάν συγκεντρώνει και επεξεργάζεται μια σειρά σημειώσεις και σπουδές σε γυαλί, συλλαμβάνει την ιδέα να θέσει τη ζωγραφική στην υπηρεσία της νόησης. Η στρατηγική κίνησης για την επίτευξη του σκοπού αυτού είναι η μετατόπισpη από την αισθητική σαγήνη του εικαστικού αντικειμένου στη σαγήνη της φιλοσοφικής ενασχόλησης με την οντολογία του έργου. Ό,τι ακολουθεί, χωρίς να υπεισέλθουμε σε λεπτομέρειες, ανοίγει δύο δρόμους που έχουν καθοριστικές επιπτώσεις για τη σύγχρονη τέχνη. Πρώτον, η επανανακάλυψη, στο τέλος της δεκαετίας του ’50, του Μαρσέλ Ντυσάν ως κατασκευαστή αντικειμένων και όχι ως μέλους της ομάδας των σουρεαλιστών που είχαν καταφύγει στην Αμερική, από το ζεύγος Rauschenberg – Johns, και η εμπλοκή του Βρετανού Richard Hamilton στη μελέτη και την τυπογραφική αναπαραγωγή των σημειώσεων του, οδηγούν στο νεοντανταϊσμό και στην ποπ αρτ. Δεύτερον, στο τέλος της δεκαετίας του ’60 η εκ νέου ανάγνωση του έργου του Ντυσάν από τη «συμμορία των μάγων που εξαφανίζουν τα αντικείμενα» (Kosuth, Huebler, Weiner κ.ά.) φέρνει στο προσκήνιο της τέχνης το κίνημα που ονομάζεται conceptual art (εννοιολογική τέχνη).
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Το 1917 ο Ντυσάν, ενώ εργάζεται για την πραγμάτωση του έργου, υποβάλλει στην έκθεση των Ανεξαρτήτων Καλλιτεχνών στη Νέα Υόρκη ένα ανεστραμμένο ουρητήριο, το οποίο υπογράφει με το ψευδώνυμο R. Mutt 1917 και το ονομάζει Κρήνη. Η επιτροπή απορρίπτει το έργο, δίνοντας έτσι την αφορμή να γραφούν άρθρα και να ξεκινήσει η θυελλώδης συζήτηση για το τί είναι τέχνη και τί όρους πρέπει να πληροί ένα έργο τέχνης για να θεωρείται τέτοιο. Ουσιαστικά εγκαινιάζεται η ρήξη του με την «αμφιβληστροειδική ζωγραφική», την οποία κατηγορούσε ότι στερεί από τον θεατή της τη σκέψη».
Κύριλλος Σαρρής – Πληροφορίες για τον συγγραφέα του βιβλίου
Ο Κύριλλος Σαρρής γεννήθηκε στη Λευκωσία της Κύπρου το 1950. Σε νεαρή ηλικία (1963-1969) μαθήτευσε κοντά στους Κυπρίους ζωγράφους Λευτέρη Οικονόμου και Τηλέμαχο Κάνθο. Στη συνέχεια σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1970-1976) και, έκτοτε, εργάζεται ως γιατρός ογκολόγος στην Αθήνα.
Η παρουσία του στο χώρο των εικαστικών τεχνών ξεκινάει με την πρώτη του ατομική έκθεση, που είχε τον τίτλο Σημειώσεις (1986, Νέες Μορφές). Την ίδια περίοδο αρχίζει να συμμετέχει σε εκθέσεις Οπτικής Ποίησης. Τα έργα του παρουσιάζονται συνήθως με τη μορφή εγκαταστάσεων, που περιέχουν εικαστικές και γραπτές σημειώσεις, κατασκευές και βίντεο. Το θεματικό περιεχόμενο, η μορφική επεξεργασία και ο τρόπος παρουσίασης της κάθε ενότητας, παραπέμπουν στη διαδικασία δημιουργίας ενός βιβλίου-έργου τέχνης, το οποίο προσφέρεται στον αναγνώστη-θεατή ως οπτικό και διανοητικό ερέθισμα.
Το θέμα που απασχολεί τον καλλιτέχνη είναι η επικοινωνιακή δυσλειτουργία της τέχνης μέσα στο σημερινό πολιτιστικό περιβάλλον. Η κριτική προσέγγιση αυτού του προβλήματος από τη θεωρητική του πλευρά, συνδυάζεται με την έμπρακτη καλλιτεχνική πρόταση. Τα αντιφατικά στοιχεία που ενυπάρχουν σε ένα τέτοιο εγχείρημα, ενσωματώνονται με ποιητικό τρόπο στο ίδιο το έργο, γίνονται μέρος της αισθητικής του διάστασης και ενισχύουν την εκφραστική του αποτελεσματικότητα.
Η δραστηριότητά του ως καλλιτέχνη και θεωρητικού επεκτείνεται και στον τομέα των εκδόσεων, με επιμέλειες, εισαγωγικά κείμενα και εικαστικές διαμορφώσεις βιβλίων. Ενδεικτικά, σε συνεργασία με τις Εκδόσεις Άγρα, επιμελήθηκε τα βιβλία: Μαρσέλ Ντυσάν, Ο μηχανικός του χαμένου χρόνου (1989 και 2008), Η τέχνη την εποχή της διακύβευσης του Ν. Κάλας (1997), Γκαλερί Bernier (1998), κ.ά. Επίσης έχει δώσει διαλέξεις σε πανεπιστήμια και έχει δημοσιεύσει δοκίμια για την τέχνη.
Η εκθεσιακή του δραστηριότητα περιλαμβάνει ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και την Κύπρο και αρκετές συμμετοχές σε ομαδικές εκθέσεις, σε Ελλάδα, Κύπρο, Γαλλία και Γερμανία.
ΕΡΓΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: MARCEL DUCHAMP Autoportrait de profil [Αυτοπροσωπογραφία προφίλ], 1958 | Έγχρωμο χαρτί ντεκουπαρισμένο σε μαύρο φόντο, 15×15 ἑκ.