Μαρία Φακίνου: Δεν μπορείς να προσπεράσεις κάποιες επιλογές και πράξεις του παρελθόντος

Το νήμα της προσωπικής ιστορίας ενός άντρα ξετυλίγεται με αφορμή ένα τυχαίο περιστατικό. Η «Κλίμακα Μπόγκαρτ» πραγματεύεται τον τρόπο με τον οποίο το ένοχο παρελθόν κάποιου μπορεί να αναδυθεί από τη λήθη και να αποδειχθεί καθοριστικό τόσο για τον ίδιο όσο και για τους γύρω του. Η Μαρία Φακίνου επιστρατεύει λόγο που μοιάζει να χορεύει γύρω από τον κεντρικό άξονα όταν αναπάντεχα και αλλεπάλληλα ρίχνει κατευθείαν στον στόχο.

– Πείτε μας λίγα λόγια για το καινούριο σας βιβλίο, την «Κλίμακα Μπόγκαρτ».

Με πιάνω συχνά να παρατηρώ ανθρώπους μεγάλης ηλικίας στο δρόμο, στο σούπερ μάρκετ, και να αναρωτιέμαι πώς ήταν νέοι. Έχω την τάση να φτιάχνω μια ωραία εικόνα της ζωής τους. Ότι ήταν, αυτό που λέμε, καλοί άνθρωποι. Όμως μετά έρχεται μια άλλη σκέψη: κι αν ήταν το αντίθετο; Αν είχαν βλάψει είτε δικούς τους ανθρώπους είτε άλλους, ξένους; Αυτή την εκδοχή πιάνει η «Κλίμακα Μπόγκαρτ». Ένας άντρας κάνει ένα νοερό απολογισμό της ζωής του. Πώς οι επιλογές και οι πράξεις του παρελθόντος του έχουν καθορίσει τη σχέση του με τους δικούς του ανθρώπους; Πώς έχει επηρεαστεί ο άμεσος περίγυρός του από το σκοτεινό του παρελθόν; Πώς διαχειρίζεται κανείς ένα μυστικό ετών που αποκαλύπτεται;

– Το βιβλίο σας συμπυκνώνει άλματα στον χώρο και στον χρόνο στο μέγεθος μιας νουβέλας. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της μικρής φόρμας για εσάς ως συγγραφέα;

Μου αρέσει η μικρή φόρμα ως είδος, γενικότερα. Δεν τη θεωρώ υποδεέστερη σε σχέση με τη μεγάλη. Αισθάνομαι ότι έχω καλύτερο έλεγχο του υλικού μου. Η πύκνωση λειτουργεί πιο άμεσα, πιο ακαριαία, δημιουργεί μια ένταση που ήταν ζητούμενο στο συγκεκριμένο θέμα.

– Η αφηγηματική φωνή απευθύνεται στον πρωταγωνιστή στο δεύτερο πρόσωπο, σαν να προσπαθεί συνεχώς να τον φέρει αντιμέτωπο με την πραγματικότητα. Ποια ήταν η πρόθεσή σας όταν κάνατε αυτή τη συγγραφική επιλογή;

Το θέμα του βιβλίου το είχα πολλά χρόνια στο μυαλό μου όμως για διάφορους λόγους δίσταζα να το αγγίξω. Ο χαρακτήρας δεν μου ήταν συμπαθής. Η δευτεροπρόσωπη αφήγηση δημιουργεί μία απόσταση, μία αποστασιοποίηση, από τους ήρωές σου. Είναι κάτι σαν τον πληθυντικό ευγενείας. Μπορείς να μιλήσεις σκληρά αλλά ο αντίκτυπος, φαινομενικά, να μην είναι τόσο ισχυρός. Σαν να μην πληγώνεται κανείς. Ανάμεσα στην αφηγηματική φωνή και τον πρωταγωνιστή γίνεται μια μορφή διαλόγου, συχνά ο ένας δεν ακούει τον άλλον, δεν αλληλοσυμπληρώνονται, είναι απέναντι, κι αυτό λειτουργούσε καλύτερα μέσα από το δεύτερο πρόσωπο.

– Παρότι ένας άντρας είναι φαινομενικά ο πρωταγωνιστής, στο βιβλίο σας σκιαγραφείτε τα πορτρέτα γυναικών πολύ διαφορετικών μεταξύ τους, αποτυπώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο και την εξέλιξη της γυναικείας ταυτότητας και χειραφέτησης μέσα στον χρόνο. Πόσο σας απασχολεί το ζήτημα των έμφυλων ταυτοτήτων; Πού εκτιμάτε ότι βρισκόμαστε σαν κοινωνία σήμερα;

Έχουν γίνει βήματα προς τα μπροστά, οι γυναίκες σε σχέση με το παρελθόν είναι πιο ενδυναμωμένες, πιο χειραφετημένες, έχουν μεγαλύτερη υποστήριξη, η φωνή τους ακούγεται πιο δυνατά. Όμως υπάρχουν ακόμα βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις που είναι αντιδραστικές. Το κίνημα του #Me too έφερε στην επιφάνεια όλες αυτές τις φωνές, και τις προοδευτικές και τις συντηρητικές, και έκανε πιο ορατές τις συνθήκες που βιώνουν οι γυναίκες καθημερινά είτε στο χώρο εργασίας τους είτε στο ίδιο τους το σπίτι. Η συζήτηση που έχει ανοίξει για το γυναικείο σώμα, τη διαφορετικότητα, τις γυναικοκτονίες, βοηθά στο να αλλάξουν νοοτροπίες ετών. Όμως θέλει πολλή δουλειά και επιμονή.

– Εσείς θα μπορούσατε να προσπεράσετε κάποιες επιλογές και πράξεις του παρελθόντος ή υπάρχει ένα σημείο μετά το οποίο δεν υπάρχει επιστροφή;

Ομολογώ ότι δεν ξέρω τι θα έκανα αν μάθαινα κάτι ακραίο για κάποιον πολύ δικό μου άνθρωπο. Κάποιον που με έχει μεγαλώσει και διαμορφώσει. Ο καθένας μας έχει ένα προσωπικό σύστημα αξιών, μία κλίμακα που μετρά τα πράγματα. Δεν μπορείς να προσπεράσεις κάποιες επιλογές και πράξεις του παρελθόντος. Μπορείς να προσπαθήσεις να τις κατανοήσεις, ενδεχομένως να τις συγχωρέσεις. Νομίζω ότι υπάρχει αυτός ο χώρος μέσα μου αλλά νομίζω ότι υπάρχει και ένα όριο.

Διαβάστε επίσης:

Κλίμακα Μπόγκαρτ: Νέο βιβλίο από τη Μαρία Φακίνου και τις εκδόσεις Αντίποδες