Η Μαρία Φραγκή καταπιάνεται με το θέατρο ποικιλοτρόπως. Σκηνοθετεί, διασκευάζει, ερμηνεύει και διδάσκει στην ανώτατη εκπαίδευση πάνω από είκοσι χρόνια. Έχει συνεργαστεί με επαγγελματικούς και ερασιτεχνικούς θιάσους, ενώ έχει περάσει και από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της χώρας.
Τώρα καταπιάνεται με το ηθογραφικό έργο «Εξηνταβελόνης» του Οικονόμου και εξηγεί στο culturenow.gr, γιατί είναι σημαντικό να ανακαλύπτουμε ξανά τέτοια κείμενα, όπως επίσης περιγράφει την ύπαρξη ή μη ευρύτερης παιδείας και καλλιέργειας στο χώρο του θεάτρου.
Συνέντευξη Αναστασία Ρίζου
CultureNow: Αυτήν την εποχή σας συναντάμε στο Beton7 καθώς σκηνοθετείτε και έχετε επεξεργαστεί δραματουργικά το έργο «Ως τα τρίμματα του αδάμαντος – Ο Εξηνταβελόνης». Μιλήστε μας σχετικά με το εγχείρημα.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Μαρία Φραγκή: Καταπιάστηκα με αυτό το κείμενο και την παράστασή του επειδή είναι μεγάλη η σχέση που έχει με μια σύγχρονη εμμονή, που είναι η ενασχόληση με το χρήμα και η ανάδειξή του σε υλικό και άυλο δυνάστη της σκέψης και της συμπεριφοράς μας. Μας ενδιέφερε να μιλήσουμε μέσα από αυτό για την κωμική πλευρά, την κρυμμένη, αυτής της προσήλωσης στις «αγορές» και σε αξίες που μοιάζει να ξεπερνούν τον άνθρωπο και την ίδια τη ζωή του. Το ευχάριστο είναι ότι όλη η ομάδα που υποστηρίζει αυτή τη δουλειά μοιράστηκε με ζωντάνια και πάθος τις ίδιες κατευθύνσεις και λειτούργησε με ομοψυχία στον κοινό αισθητικοϊδεολογικό στόχο.
C. N.: Κατά τη γνώμη σας, ποια η αξία ενός κειμένου του Μολιέρου μεταφρασμένου και προσαρμοσμένου στις συνθήκες της Ελλάδας του 1800, από γλωσσολογικής και κοινωνιολογικής άποψης;
Μ. Φ.: Το κλειδί για να απαντήσει κανείς στο ερώτημα , μaς το δίνει ο ίδιος ο συγγραφέας-μεταφραστής. Νιώθει- και μαζί του κι’ εμείς- ότι το θέατρο είναι υπόθεση ελληνική με ανάπτυξη και εξάπλωση στην ευρωπαϊκή δραματουργία. Στον πρόλογό του «Προς τους Έλληνας», ο Κ.Οικονόμος εξ Οικονόμων μιλά με σιγουριά φιλολόγου και πρώιμου θεατρολόγου για το παλίμψηστο του «Φιλαργύρου» και την καταγωγή του από τον Αριστοφάνη , τον Φιλήμονα και τον Πλαύτο… Έτσι γίνεται προφανής η αξία του μύθου που διαβαίνει εποχές και πολιτισμικές συγκυρίες, χωρίς να χάνει τίποτα από τη δύναμή του, ενώ προσαρμόζεται στο κοινό του κάθε φορά. Κάθε κοινωνία καθρεφτίζεται στο θέατρό της και στην περίπτωσή μας χρειάζεται η γνώση για να κατανοήσουμε τις αναλογίες. Ευτυχώς το θεατρικό είδος είναι γενναιόδωρο και προσφέρει τους κώδικες που μας είναι χρήσιμοι. Έτσι, για το σύγχρονο θεατή, η σημασία αυτού του κειμένου είναι και «παιδευτική», αφού αφουγκράζεται το λόγο της προεπαναστατικής εποχής και τη συζήτηση περί του γλωσσικού ζητήματος, μπαίνοντας στο πνεύμα της πολυπολιτισμικότητας της Σμύρνης του καιρού εκείνου.
C. N.: Οι τύποι που παρουσιάζονται στην παράσταση, τι θέση έχουν στο σήμερα;
Μ. Φ.: Εργαζόμενοι με τους ηθοποιούς πάνω στις συμπεριφορές δεν δυσκολευτήκαμε καθόλου να διατυπώσουμε σε σημερινή «σκηνική γλώσσα» τις ενέργειες και το ήθος που συναντάμε στα πρόσωπα της κωμωδίας. Με ελάχιστες αποκλίσεις λόγω ιστορικοκοινωνικών δεδομένων, βρίσκουμε γύρω μας όλους τους χαρακτήρες, ακόμη και τους λιγότερο καθαρογραμμένους, με έναν λίγο διαφορετικό τρόπο αλλά με το ίδιο «πλάνο ζωής».
C. N.: Δημιουργίες εκείνης της περιόδου υπάρχουν αρκετές, αλλά συνήθως παρακάμπτονται από τις ρεπερτοριακές επιλογές. Πώς πιστεύετε πως θα πρέπει να αντιμετωπίζονται στον πολυσυλλεκτικό θεατρικό χάρτη της Αθήνας;
Μ. Φ.: Δυστυχώς ρεπερτόριο, παραγωγή και πολιτιστική πολιτική είναι αλληλένδετα. Έχουμε έναν πλούτο από κείμενα και ιδέες αλλά τριγυρνάμε όλοι γύρω από τα ίδια. Εγώ βλέπω ότι η θεατρική Αθήνα σήμερα είναι η ζωντανή απόδειξη ότι μπορεί να δει κανείς τέτοια έργα, αρκεί να έχουν στόχο και να προτείνονται μέσα σε μια αισθητική που να αναδεικνύει την πρόταση. Δεν πρόκειται για φιλολογικό θέατρο αλλά για μια ευκαιρία να δοκιμάσουμε ξανά τη γλώσσα και το ήθος τους, τα οποία αποδεικνύονται ελκυστικά εργαλεία για το σκηνοθέτη και τον ηθοποιό.
C. N.: Είστε καλλιτέχνις με μακρά πορεία τόσο στην δημιουργία όσο και στην διδασκαλία του θεάτρου. Πόσο σημαντική ή απαραίτητη είναι η θεωρητική κατάρτιση και η γενικότερη εκπαίδευση όταν κάποιος εκθέτει τον εαυτό του στο σανίδι; Σας δυσαρεστεί που υπάρχει έλλειψη ανάλογης καλλιέργειας παρά την επαγγελματική ενασχόληση αρκετών με το θέατρο;
Μ. Φ.: Η απάντηση σ’ αυτό είναι σύνθετη και επειδή ακριβώς έχω διπλό ρόλο στο χώρο του θεάτρου, θα ήθελα να πω ότι είναι πολύ περισσότεροι από όσους νομίζουμε οι άνθρωποι που επιδιώκουν την καλλιέργεια και τη γνώση γύρω από τα ζητήματα της τέχνης. Ως προς την εκπαίδευση, θα μπορούσε να έχει την ποιότητα που της αρμόζει αλλά δεν υπάρχει η ανάλογη ενιαία πολιτική γύρω από αυτό. Οι πολλές δραματικές σχολές , τα ελάχιστα καλλιτεχνικά σχολεία, χωρίς βιβλία και πρόγραμμα σπουδών, το «επάγγελμα» ακαθόριστο και απροστάτευτο, τα ταμεία των κεντρικών σκηνών, η τηλεοπτική παιδεία δημιουργούν ένα εύφορο έδαφος για το αποτέλεσμα που βλέπουμε. Αν προσθέσουμε σ’ αυτά και τη βασικότατη έλλειψη θεατρικής παιδείας ήδη από το δημοτικό σχολείο, τότε δεν πρέπει να ζητάμε το λόγο στις νεότερες γενιές. Ό,τι τους παραδώσαμε, αυτό βλέπουμε. Ανάμεσα στους μαθητές μου, ηθοποιούς ή όχι, υπάρχει μεγάλη δίψα και είμαι αισιόδοξη γιατί ο πήχης που οι ίδιοι βάζουν είναι αρκετά ψηλά.
C. N.: Πώς αντικρίζετε την γενικότερη κρίση στον τομέα του πολιτισμού και τι πιστεύετε για το μέλλον;
Μ. Φ.: Η δύναμη της τέχνης είναι τόσο μεγάλη που βλέπουμε σημαντικές προτάσεις να ξεπηδούν συνέχεια μέσα από την μάζα των ασύντακτων προϊόντων. Είμαι ευτυχής που ζω αυτή την εποχή ανάμεσα σε νέους, πολύ ενδιαφέροντες ανθρώπους και που πρόλαβα να γνωρίσω, προσωπικά ή μέσα από το έργο τους μεγάλους δημιουργούς. Το μέλλον της τέχνης μας θα είναι το μέλλον μας και καλό είναι να το προετοιμάζουμε παρά να το περιμένουμε.
C. N.: Τελειώνοντας θα ήθελα να μου αποκαλύψετε τι σχεδιάζετε μετά τη λήξη των παραστάσεων του «Εξηνταβελόνη».
Μ. Φ.: Ο «Εξηνταβελόνης» θα πάει μια καλοκαιρινή περιοδεία. Παράλληλα, από τον Απρίλιο, θα βγει για ορισμένες παραστάσεις μόνο το «Θείο Δράμα», ένα έργο που έχει τη βάση του στο παραδοσιακό μοιρολόι και στο βυζαντινό κέντρωνα με τον παραδεδομένο τίτλο Χριστός Πάσχων. Είναι μια μελέτη πάνω στη διαχρονική «τραγωδία» του ανθρώπου και των θεών του. Χαίρομαι γιατί θα παρουσιαστεί σε μια σημαντική περιοχή της αρχαιότητας, τη Θήβα, στο πλαίσιο μιας νέας κίνησης καλλιτεχνών(Σφίγγα), οι οποίοι αγωνιούν και αγωνίζονται με θετικό τρόπο για την πόλη τους.
Η παράσταση Ως τα τρίμματα του αδάμαντος – Ο Εξηνταβελόνης παρουσιάζεται στο Beton7 από τις 8 Φεβρουαρίου 2015. Περισσότερες πληροφορίες.