Μαρία Σκουλά: Οι σκοτεινοί θεατρικοί χαρακτήρες σου αποκαλύπτουν τον ίδιο σου τον εαυτό

Η παράσταση βασίζεται στο γνωστό μύθο του Ιππόλυτου και της Φαίδρας, που έχει συγκινήσει λογοτέχνες και τραγικούς ποιητές από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, από τον Ευριπίδη και τον Σενέκα ως τη Σάρα Κέιν. Σε αντίθεση με τον Ιππόλυτο του Ευριπίδη, η τραγωδία του Ρακίνα (1677) εστιάζει στο πρόσωπο της ερωτοχτυπημένης Φαίδρας, μητριάς του Ιππόλυτου, και στο βίωμα της ερωτικής απόρριψης.

Η Μαρία Σκουλά ενσαρκώνει την “Φαίδρα” σε μία παράσταση που όπως λέει έχει μία από τις καλύτερες σκηνές ζηλοτυπίας. Η ίδια μας λέει πως το έργο αποτέλεσε μία πρόκληση γι’ αυτή, αλλά και για όλη την ομάδα,  λόγω της ποιητικότητας του κειμένου. Όταν της ζητάμε να μας δώσει το ψυχολογικό προφίλ της ηρωίδας, εκείνη απαντά: “Είναι μία γυναίκα η οποία είναι ερωτευμένη με τον γιο του άντρα της. Αυτόν τον έρωτα δεν τον αποδέχεται ούτε η ίδια. Ξέρει ότι αυτό που της συμβαίνει είναι άνομο. Παλεύει με αυτό και επιλέγει τη σιωπή. Και αυτό είναι το πιο συγκινητικό από όλα, ότι επιλέγει να σωπάσει. Η σιωπή είναι ο δικός της τόπος ελευθερίας.”

Αποτελώντας μία ηθοποιό που είχε την ευκαιρία να βρεθεί δίπλα σε μεγάλους σκηνοθέτες (Βογιατζής, Μαρμαρινός, Μοσχόπουλος, Χουβαρδάς, Τσιάνος, Χατζόπουλος, Ακύλας Καραζήσης), μοιράζεται μαζί μας τι έχει αποκομίσει από όλες αυτές τις εμπειρίες: “ Πλέον από όλες αυτές τις δουλειές δεν θυμάμαι τα έργα, αλλά τους ανθρώπους. Είναι άνθρωποι που είναι φίλοι, ακόμα και αν μερικοί δεν είναι στη ζωή. Τους κουβαλάω πάντα μέσα μου.”

Το έργο θα παρουσιαστεί τις επόμενες βδομάδες στον αρχαιολογικό χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς της Αθήνας (13/9) για περιορισμένο αριθμό θεατών, στο Δημοτικό Κηποθέατρο Παπάγου (15/9) και στο Θέατρο Αλίκη Βουγιουκλάκη – Βριλήσσια (20/9). Λίγο πριν τις παραστάσεις, η Μαρία Σκουλά μιλάει στο Culture Now για τις δυσκολίες της παράστασης, τη ζωογόνα δύναμη του έρωτα, αλλά και την αγάπη της για τα ταξίδια.

-Φέτος, πρωταγωνιστείτε στην παράσταση «Φαίδρα» σε σκηνοθεσία Έφης Θεοδώρου. Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις του ρόλου αυτού;

Η μεγαλύτερη πρόκληση σε όλο αυτό ήταν το ίδιο το έργο και η μορφή του. Για να σας μιλήσω πρώτα για τον ρόλο μου, πρέπει να σας μιλήσω πρώτα για το έργο. Έπρεπε να ξεπεραστεί η δυσκολία της μορφής, καθώς ο λόγος του κειμένου είναι ποιητικός με μέτρο και ομοιοκαταληξία. Για να μπορέσουν να ξεδιπλωθούν οι χαρακτήρες και να τους αντιληφθούμε και εμείς ως ηθοποιοί, έπρεπε πρώτα να έχουμε απόλυτη γνώση του κειμένου. Έπρεπε να κάνουμε πολύ δουλειά, ώστε να απελευθερωθεί όλο αυτό. Είναι ένα έργο που λέει αυτό που θέλει μόνο μέσω του λόγου. H παράσταση είναι πολύ απλή, δεν υπάρχει κάτι που πρέπει να κατανοήσει κάποιος απαραίτητα βλέποντας. Οπότε όλα στην παράσταση μεταφέρονται μέσω του κειμένου. Αυτό λοιπόν ήταν η μεγαλύτερη πρόσκληση και σε αυτό επέμεινε η σκηνοθέτης –αν και εμείς αντιδρούσαμε και λέγαμε πως μπορούμε να το κάνουμε και διαφορετικά. Ωστόσο, η σκηνοθέτης μας είπε πως πρέπει να δουλεύουμε συνεχώς τα λόγια του έργου, ώστε να μπορέσουμε αυτή τη φόρμα να την οικειοποιηθούμε. Να καταλήξουμε να γνωρίζουμε τόσο καλά το έργο, ώστε όλο αυτό να γίνει πια ο δρόμος μέσα από τον οποίον θα μπορέσουμε να περάσουμε τον ψυχισμό του κάθε χαρακτήρα. Πάντα διαβάζουμε πολύ για να ζωντανέψει ένα κείμενο, απλά αυτό εδώ ήθελε μεγαλύτερη προσπάθεια. Ήθελε βαρύ στομάχι.

-Πως είναι η συνεργασία σας με την Έφη Θεοδώρου;

Αυτό που μ’ αρέσει στην Έφη είναι ότι διαλέγει πάντα πολύ δύσκολα εγχειρήματα. Κάθε φορά μαζί της δοκιμάζονται τα όρια μου, με κίνδυνο να μην τα καταφέρω. Αλλά μου αρέσει κάθε φορά να μου ζητιέται κάτι το οποίο με ξεπερνάει. Της έχω απόλυτη εμπιστοσύνη, οπότε όταν μου πρότεινε την παράσταση ούτε καν το σκέφτηκα δεύτερη φορά.

–Η παράσταση βασίζεται στο γνωστό μύθο του Ιππόλυτου και της Φαίδρας, που έχει συγκινήσει λογοτέχνες και τραγικούς ποιητές από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Εσάς τι σας συγκίνησε όταν διαβάσατε το έργο;

Η πρώτη φορά που ήρθα σε επαφή με το κείμενο ήταν με την παράσταση που είχε ανεβεί από τον Γιάννη Χουβαρδά, στο θέατρο του Νότου, στις αρχές του ’90. Τότε ήμουν και μικρή και θυμάμαι ότι μου είχε αρέσει πάρα πολύ η παράσταση. Χωρίς να θυμάμαι το γιατί ακριβώς,  μου είχε φανεί πολύ γοητευτική και συναρπαστική. Όταν, λοιπόν, μου πρότεινε η Έφη να κάνουμε αυτό το έργο σχεδόν δεν χρειάστηκε ούτε καν να το διαβάσω. Όταν κάποιος σου προτείνει κάτι τέτοιο, ξέρεις αμέσως πως το θες. Φυσικά, είναι η εβδόμη φορά που συνεργάζομαι με την Έφη και γνώριζα το έργο της. Μόλις το διάβασα, ωστόσο, είδα ένα σκοτεινό κείμενο, ενώ η κάθε του λέξη ήταν μία ιστορία. Είναι πολύ συμπυκνωμένο κείμενο, καθώς ο κάθε στοίχος κρύβει πολλά νοήματα. Βρέθηκα μπροστά σε ένα κείμενο που μου άρεσε πολύ χωρίς να καταλαβαίνω τα μέρη του και το πως φτιάχτηκε. Κάθε φορά που λέω τα λόγια αυτού του κειμένου συγκινούμε, γιατί μιλάει για τον έρωτα και υπάρχει ομολογία. Το να ομολογείς κάτι έχει μία ιδιαίτερη ομορφιά. Αυτή η γυναίκα κάνει τρεις φορές ομολογία του έρωτα της. Μέσα από το λόγια είναι πολύ ωραίο να βγαίνουν συναισθήματα. Το έργο, κατά τη γνώμη μου, έχει μία από τις πιο ωραίες στιγμές ζήλιας. Ο ψυχισμός της Φαίδρας, παρότι είναι μία βασίλισσα, είναι πολύ κοντά σε εμάς, στους κοινούς ανθρώπους. Κατεβάζει αυτούς και ανεβάζει εμάς. Έχουμε ένα κείμενο με πολύ αυστηρή φόρμα, που έχει καταφέρει να με τον πιο λεπτό τρόπο να μας μεταφέρει όλα τα ανθρώπινα συναισθήματα.

-Δώστε μας τα ψυχολογικό προφίλ της Φαίδρας.

Η Φαίδρα εκφράζει μία βαθιά επιθυμία θανάτου. Οδεύει προς τα εκεί. Είναι μία γυναίκα η οποία είναι ερωτευμένη με τον γιο τους άντρα της. Αυτόν τον έρωτα δεν τον αποδέχεται ούτε η ίδια. Ξέρει ότι αυτό που της συμβαίνει είναι άνομο. Ξέρει ότι είναι καταστροφικό και απαγορευμένο. Δεν επιθυμεί κάτι από αυτόν τον άντρα. Ο έρωτας της είναι μία τιμωρία που της έχει έρθει από τους θεούς. Η Φαίδρα συνδιαλέγεται κυρίως με τους θεούς. Η μάχη που δίνει είναι μαζί τους. Η προσπάθεια να ξεφύγει από αυτή την μοίρα δεν επιτυγχάνεται γιατί η τιμωρία είναι θεόσταλτη. Ο Έρωτας έχει έρθει από την Αφροδίτη ως κάτι κακό. Δεν είναι ο αγνός έρωτας, ο φωτεινός. Παλεύει με αυτό και επιλέγει την σιωπή. Και αυτό είναι το πιο συγκινητικό από όλα, ότι επιλέγει να σωπάσει. Η σιωπή είναι ο δικός της τόπος ελευθερίας. Μέσα στην σιωπή, μπορεί να αισθάνεται ό,τι θέλει. Και επειδή δεν μπορεί να αποκαλύψει στον κόσμο αυτό το ένοχο μυστικό, η μόνη επιλογή είναι ο θάνατος . Γιατί η αποκάλυψη του είναι ντροπή και αναισχυντία.

-Βάλατε δικά σας στοιχεία σε αυτόν τον ρόλο;

Οι ρόλοι σε τέτοια έργα, που χωρούν πολλές ερμηνείες, ενέχουν πάντα μία συνάντηση του ηθοποιού με τον χαρακτήρα. Σίγουρα, αυτή η Φαίδρα έχει δικά μου χαρακτηριστικά. Έχει τον τρόπο που εγώ βλέπω τον έρωτα. Γιατί το τι τονίζεις και το πώς λες τα λόγια έχει τεράστια σημασία. Ο ρόλος έχει το σώμα και τη φωνή μου, και το δικό μου παρελθόν αναγκαστικά. Αφήνομαι και προσπαθώ να την ακολουθήσω με όλο μου το είναι σε όλη της διαδρομή, γιατί έτσι θα μάθω πράγματα και για εκείνη, αλλά και για μένα.  Πολλές φορές στο θέατρο οι χαρακτήρες αγγίζουν τα όρια του κακού ή συναισθήματα που εμείς στη ζωή μας δεν τα επιτρέπουμε ή τα έχουμε πολύ βαθιά κρυμμένα. Στο θέατρο είμαστε ελεύθεροι. Οι χαρακτήρες στο θέατρο αγγίζουν και τις πιο αρνητικές πλευρές και πηγαίνουν σε περιοχές τέτοιες, που μας βοηθάν να ανακαλύπτουμε δικές μας πλευρές που δεν είχαν εξερευνηθεί. Μπορεί να ακούγεται περίεργο, αλλά όλο αυτό έχει μία ευχαρίστηση μέσα του.

-Η ηρωίδα σας καταστρέφεται από τον έρωτα της για τον γιο του άντρα της. Πιστεύετε πως ο έρωτας έχει σήμερα τόσο μεγάλη δύναμη;

Οι ψυχές υπάρχουν ερήμην του χρόνου και είναι ελεύθερες. Σίγουρα επηρεαζόμαστε από την εποχή που ζούμε, καθώς σήμερα υπάρχει περισσότερος φόβος. Δεν αφηνόμαστε τόσο εύκολα. Ωστόσο, για μένα το να καταστραφείς σημαίνει πως μπορείς να δοθείς ολοκληρωτικά. Και υπάρχει μεγαλείο σε όλο αυτό. Και φυσικά, το ότι μπορείς να καταστραφείς σημαίνει παράλληλα και πως μπορείς να αναγεννηθείς μέσα από τον έρωτα. Βγαίνεις από την άλλη πλευρά πιο δυνατός. Ο έρωτας σε μεταμορφώνει και σου δίνει δύναμη. Κατ’ επέκταση μεταμορφώνει τη ζωή σου.

-Έχετε συμμετάσχει σε εξαιρετικές δουλειές με σπουδαίους σκηνοθέτες (Βογιατζής, Μαρμαρινός, Μοσχόπουλος, Χουβαρδάς, Τσιάνος, Χατζόπουλος, Ακύλας Καραζήσης). Τι έχετε αποκομίσει από όλες αυτές τις εμπειρίες;

Όλες αυτές οι συνεργασίες και όλοι αυτοί οι άνθρωποι υπάρχουν μέσα μου. Είναι τόσο ζωντανές και έχω να θυμάμαι μόνο ωραία πράγματα. Ακόμα και η δυσκολία που είχαν αυτές οι συνεργασίες, την οποία εγώ δεν φοβάμαι, μπορεί να σε κάνει μετέπειτα πιο δημιουργικό. Όλα μετά από κάθε δυσκολία γίνονται πιο εύκολα. Σίγουρα από την κάθε δουλειά έμαθα κάτι και το χρησιμοποιώ σε άλλα έργα. Ανατρέχω, όταν θέλω να βρω λύση σε ένα πρόβλημα, στις δύσκολες στιγμές και στις συμβουλές του καθενός. Ωστόσο, πλέον από όλες αυτές τις δουλειές δεν θυμάμαι τα έργα, αλλά τους ανθρώπους. Είναι άνθρωποι που είναι φίλοι, ακόμα και αν μερικοί δεν είναι στη ζωή. Τους κουβαλάω πάντα μέσα μου ζωντανούς.

-Αν δεν είχατε γίνει ηθοποιός, με τι θα θέλετε να είχατε ασχοληθεί;

Θα ήθελα να ασχολούμαι με κάτι που να έχει σχέση με τα ταξίδια. Νομίζω πως έχω μείνει πάρα πολύ μέσα λόγω του θεάτρου, παρ’ όλου που και το θέατρο είναι ένα ωραίο ταξίδι. Έχω, βέβαια, περάσει όμορφα πάνω στο θεατρικό σανίδι και δεν μετανιώνω για κάτι, καθώς η ζωή μου δεν είχε ρουτίνα, αλλά μου χάρισε όμορφες εμπειρίες και αλλαγές. Επειδή, όμως, κάθε φορά, που ταξίδευα με το θέατρο είτε στην Ελλάδα, είτε στο εξωτερικό, αυτό μου έδινε μεγάλη χαρά, νομίζω πως θα επέλεγα μια δουλειά που θα περιελάμβανε πολλά ταξίδια. Θα ήθελα να γυρίσω και να γνωρίσω όλον τον κόσμο μέσα από την δουλειά μου. Και νομίζω μέσα από αυτό θα ήμουν πολύ ευτυχισμένη.

Διαβάστε επίσης:

Φαίδρα, του Ρακίνα στη Ρωμαϊκή αγορά

Φαίδρα, του Ρακίνα στο Κηποθέατρο Παπάγου

Φωτογραφίες: © Γκέλυ Καλαμπάκα