Η έκθεση “Vermeer Words” θα διαρκέσει από 6 Ιουλίου έως 30 Σεπτεμβρίου 2023, σε επιμέλεια της Λουίζας Καραπιδάκη, Ιστορικού Τέχνης και με την συνεργασία της Κατερίνας Χάρη, Dr. Ψυχιάτρου παιδιών και εφήβων.
Η εικαστικός κυρία Μαρία Σμαράγδα Σκούρτα, θα παρουσιάσει στο Μουσείο Ηρακλειδών, στην ενότητα Τέχνη και Επιστήμη, μια προσέγγιση στο έργο του μεγάλου Ολλανδού ζωγράφου Johannes Vermeer, που αφορά την Τέχνη και την Ψυχανάλυση. Έργα ζωγραφικής καβαλέτου καθώς και έργα ψηφιακά, εγκαταστάσεις με video-art και κείμενα, συνιστούν την έκθεση στο Μουσείο Ηρακλειδών με τίτλο “Vermeer words”.
Από το 1980, παράλληλα με τις Εικαστικές της σπουδές, η Σμαράγδα Σκούρτα έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα δρώμενα της ψυχικής ζωής, μελέτησε κείμενα Ψυχολογίας και Ψυχοδυναμικής και επεξεργάσθηκε προσωπικά βιώματα υπό το πρίσμα της Ψυχαναλυτικής σκέψης. Σήμερα επιχειρεί να αρθρώσει ένα εικαστικό αλλά ταυτόχρονα ψυχικό λόγο μελετώντας το έργο του Vermeer και συναντώντας έννοιες όπως το σύμβολο, ο καθρέπτης, το αρνητικό, το τραυματικό και η σαγήνη.
Όπως επισημαίνει η ιστορικός Τέχνης Λουίζα Καραπιδάκη, η Μαρία-Σμαράγδα Σκούρτα δημιουργεί ουσιαστικά ένα εικαστικό περιβάλλον που μελετά την απεικονιστική ανάδραση-πράξη από την πλευρά της επιστήμης της Ψυχανάλυσης. Η βιωματική μνήμη, ως βασικό αφηγηματικό στοιχείο, έρχεται να αποκαταστήσει έναν διάλογο με την απουσία των αρχικών έργων του J. Vermeer. Έργα-νησίδες, μικρές ουτοπίες με αποσπάσματα του εκάστοτε πίνακα του Ολλανδού καλλιτέχνη, επιτελούν μια χορογραφία, επαναδιαπραγματεύονται τον χώρο και συγκροτούν την εικονοποιία των αναμνήσεων. Η εικαστικός μελετά σ’ αυτά τα έργα τις ανείπωτες ιστορίες που συμβολικά παρίστανται στους πίνακες του J. Vermeer αναφερομένη στις έμφυλες σχέσεις, τους πόθους και τα μυστικά και αποκαλύπτει την «αναπαράσταση της απουσίας», σύμφωνα με την ψυχαναλυτική ορολογία. Στις συνθέσεις της, σκιαγραφεί και αποκαλύπτει τα «ενδόμυχα» των χαρακτήρων των πρωταγωνιστών. Η κ. Σκούρτα για να εικονοποιήσει τη σχέση με τον «άλλο» μεταχειρίζεται όλα τα καλλιτεχνικά μέσα, ώστε οι διαδοχικοί μετασχηματισμοί της εικόνας να επανακαθορίσουν με αφηγηματική δεινότητα τα συμβολικά σημαίνοντα και να ενεργοποιούν το βλέμμα του παρατηρητή. Χαρακτηριστικά αναφέρει: «Πέρασαν αρκετά χρόνια, ώστε να αποκατασταθεί μέσα μου μια σύνδεση των εννοιών με τα αντικείμενα των έργων του Johannes Vermeer». Ως μέθοδο ανασυγκρότησης της αφήγησής της χρησιμοποιεί μια ολόκληρη διαδικασία, αντί για την προσέγγιση της αντιγραφής-επικόλλησης, ώστε η αφανής πληροφορία να αναδύεται μέσα από τα κενά του εικαστικού πλέγματος. Ανασυνθέτει την εικόνα, σαν μια συνάρτηση αποκρυπτογράφησης του «εαυτού». Τα αρχικά χρώματα και το φως αλλοιώνονται και ενίοτε σκοτεινιάζουν ή πυκνώνουν, αφήνουν όμως ανεξίτηλα το «ψυχικό» τους αποτύπωμα. Το έργο της διερευνά τον τρόπο με τον οποίο «το σώμα που θυμάται» σχετίζεται με τον κόσμο.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Όπως αναφέρει επίσης η Ψυχίατρος κ. Κατερίνα Χάρη, η κ. Μαρία Σμαράγδα Σκούρτα με τη Ζωγραφική της πλάθει μια Κατασκευή για να μιλήσει για τις επιθυμίες και τις διαδρομές που καλύπτουν ενδόμυχα την περιπλάνησή μας στο έργο του μεγάλου Ολλανδού ζωγράφου αλλά συνάμα είναι μια συνάντηση με τον ψυχαναλυτικό Άλλο και το Εαυτό, όπου η σκιά, το είδωλο και το αντικείμενο συντελούν σε μια νέα αναπαράσταση του Εγώ. Η κ. ΜΣ Σκούρτα διηγείται μια ιστορία που δεν είναι προσωπική αλλά που προσωποποιεί τα μονοπάτια των παθών. Μπαινοβγαίνοντας σε χώρους εικαστικούς και ψυχαναλυτικούς αναζητά σε αυτά τα Έργα την συνάντηση με τον Άλλο και όλα τα πλάσματα που είναι: Εμείς.
Μαρία Σμαράγδα Σκούρτα
Η Μαρία Σμαράγδα Σκούρτα γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε σε πτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο Ζωγραφική, Γλυπτική και Χαρακτική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, (1980-1996) με δάσκαλους τους Γ. Μόραλη, Ν. Κεσσανλή, Θ. Εξαρχόπουλο, Δ. Καλαμάρα και Γ. Λάππα. Παρακολούθησε μετεκπαιδευτικό πρόγραμμα στην Ecole des beaux Arts (Paris) με δασκάλους τους Jeanclos και Garrant. Εκπόνησε διδακτορική διατριβή στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Πραγματοποίησε ατομικές σημαντικές εκθέσεις ιστορικού περιεχομένου στην Ελλάδα και το εξωτερικό οι οποίες εντάσσονται σε μια διερευνώμενη τάση “διασταυρώσεων” της αρχαιολογίας και της ιστορίας με την τέχνη και συμβάλλουν εν δυνάμει στη διεύρυνση, εμπλουτισμό και «μεταμόρφωση» των δικών μας τρόπων πρόσληψης της αρχαιότητας μέσω της τέχνης στη σημερινή συγκυρία.
Η δημιουργική της δουλειά έχει φιλοξενηθεί σε εμβληματικούς χώρους στην Ελλάδα και το Εξωτερικό από το 2000 έως σήμερα.
Το 2005 επισκέφτηκε τον ιστορικό τόπο της Πομπηίας και εξέθεσε στο Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο και στο Μουσείο της Πόλης των Αθηνών όλη τη σχετική ενότητα.
Τον Ιούλιο του 2022 εξέθεσε στο Χριστιανικό & Βυζαντινό Μουσείο όλη την ενότητα “Βυζαντινές Μεταγραφές” με τίτλους έκθεσης: “Κήποι όλο Φως” και “Δεήσεις”.
Στρογγυλό Τραπέζι το Σάββατο, 16 Σεπτεμβρίου 2023, ώρα 19:00-21:00
VERMEER WORDS, Ένα σχόλιο για την Τέχνη και τη Ψυχανάλυση
Συμμετέχουν οι ομιλητές:
Αθανάσιος Αλεξανδρίδης, Ψυχαναλυτής μέλος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας (ΕΨΕ),
Γρηγόρης Μανιατάκης, Ψυχαναλυτής μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχανάλυσης και Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας (ΕΕΨΨ)
Θανάσης Χατζόπουλος, Ψυχαναλυτής μέλος της μέλος της Société de Psychanalyse Freudienne (SPF),
Γιώργος Τζιρτζιλάκης, επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Βασιλική Παπακώστα, Ιστορικός της Τέχνης,
Γεώργιος Λιγνός, Συγγραφέας Αισθητικών κειμένων.
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στον χώρο του Ελληνικού Τμήματος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) Δ/νση: Πλατεία Αγίων Ασωμάτων 15, Αθήνα 105 53
Συντονισμός: Κατερίνα Χάρη Ψυχίατρος παιδιών και εφήβων.