Δεκαπέντε ηθοποιοί και τέσσερις μουσικοί, ζωντανεύουν επί σκηνής φέτος το καλοκαίρι την μεγαλύτερη και αγριότερη ιστορία που επινοήθηκε ποτέ για τον έρωτα: την «Μήδεια» του Ευριπίδη. Η παράσταση, στην αξεπέραστη μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά και σε σκηνοθεσία της Μαριάννας Κάλμπαρη, σηματοδοτεί μια σημαντική σύμπραξη τριών ιστορικών θεσμών της χώρας: Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου 2017, Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, ΔηΠεΘε Ιωαννίνων. Μετά την Δωδώνη, την Καβάλα και την Θεσσαλονίκη, η «Μήδεια» συνεχίζει το θεατρικό της ταξίδι με επόμενο σταθμό το μαγευτικό Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, στις 4 και 5 Αυγούστου.
Λίγο πριν αναχωρήσει για την Επίδαυρο με συνοδοιπόρους μια ομάδα υπέροχων συντελεστών, η σκηνοθέτις και καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης αφιέρωσε λίγο από τον πολύτιμο χρόνο της προκειμένου να μας μιλήσει γι’ αυτή την σπουδαία “συνένωση δυνάμεων”, για το οικουμενικό έργο του Ευριπίδη και για την βασική φιλοσοφία του ιστορικού θεάτρου που διευθύνει εδώ και τρία χρόνια. Η συζήτησή μας – όπως ήταν φυσικό – κατέληξε στον έρωτα.
– Μια πολύ σπουδαία συμπαραγωγή, τριών ιστορικών θεσμών, σηματοδοτεί το φετινό ανέβασμα της «Μήδειας». Τί συναισθήματα σας δημιουργεί αυτή η καλλιτεχνική σύμπραξη;
Πρόκειται για μια πραγματικά ωραία συνένωση δυνάμεων στην οποία έτσι κι αλλιώς πιστεύουμε ως Θέατρο Τέχνης. Είναι πολύ ωραίο που φέτος το Φεστιβάλ Αθηνών έφερε κοντά τους τρεις οργανισμούς μαζί. Άλλωστε, αυτός είναι ένας τρόπος να γίνονται τα πράγματα σήμερα. Πέρα δηλαδή από την συγκεκριμένη παράσταση, δείχνει και έναν δρόμο πάνω στον οποίο μπορούμε να βαδίσουμε στη συνέχεια.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
– Η «Μήδεια» ξεκίνησε το ταξίδι της από το Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης.
Ναι, εγκαινίασε το Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος Δωδώνης που και αυτό είναι πολύ ωραίο που ξεκινάει φέτος. Το θέατρο είναι μαγευτικό στη Δωδώνη· παίξαμε εκεί δύο μέρες και στη συνέχεια βρεθήκαμε στην Καβάλα στο Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων και κατόπιν στο Θέατρο Δάσους. Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν πολύ μεγάλη και μας έδωσε δύναμη για την πορεία προς την Επίδαυρο…
– Επιπλέον, η παράσταση σηματοδοτεί και την επιστροφή του Θεάτρου Τέχνης στην Επίδαυρο μετά από επτά χρόνια.
Όντως, επτά χρόνια έχει να πάει το Θέατρο Τέχνης στην Επίδαυρο. Είναι μεγάλη χαρά και τιμή για μένα αυτή η στιγμή. Το 1995 είχαμε κάνει ξανά την «Μήδεια» στην Επίδαυρο με το Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Γιώργου Λαζάνη. Είναι πολύ συγκινητικό που γυρνάω εκεί με αυτό το έργο, ως σκηνοθέτις αυτή τη φορά…
– Το 1995 συμμετείχατε στον Χορό ενώ τώρα κρατάτε τον ρόλο της Τροφού στην παράσταση. Πώς προέκυψε η επιστροφή σας στη σκηνή;
Αυτό δεν το είχα από την αρχή στο νου μου, ήταν μια επιθυμία που γεννήθηκε μέσα από τις πρόβες. Μέσα από την ανάγκη να πούμε όλοι μαζί ως σύνολο αυτή την ιστορία· την πιο μεγάλη ιστορία έρωτα. Το έργο του Ευριπίδη γίνεται το όχημα για να μιλήσουμε γενικότερα για τον έρωτα.
– Γιατί επιλέξατε αυτή την συγκεκριμένη ιστορία; Τί είναι αυτό που σας συγκινεί περισσότερο στο έργο του Ευριπίδη;
Με συγκινεί τρομερά ο τρόπος. Πάντα στο θέατρο έχει σημασία ο τρόπος. Αυτό το κείμενο είναι πραγματικά αξεπέραστο, ειδικά όπως αναδεικνύεται μέσα από την μετάφραση του Χειμωνά. Βλέπουμε δύο μυθικά πρόσωπα που ενώνονται με έναν πάρα πολύ δυνατό έρωτα, δύο ανθρώπους που για να υπάρξουν μαζί κάνουν τρομερά εγκλήματα σε μια ιστορία που ξεκινάει από την αρχή μέσα στο αίμα. Η Μήδεια σκοτώνει τον αδερφό της, τον κομματιάζει και τον πετάει στη θάλασσα. Συνεχώς σώζει τον Ιάσονα και κάνει τα πάντα για εκείνον. Όταν αυτός την εγκαταλείπει για να παντρευτεί την Γλαύκη, η προδοσία είναι τεράστια.
– Ποια είναι η εικόνα που έχετε σχηματίσει για τη Μήδεια;
Αυτό που αισθάνομαι εγώ είναι ότι δεν είναι αποφασισμένη από την αρχή να εκδικηθεί. Θέλει να το κάνει γιατί πονάει αλλά στα άκρα θα φτάσει κατά την διάρκεια του έργου. Το γεγονός ότι σκοτώνει τα παιδιά της στο τέλος είναι μία πράξη συμβολική. Σκοτώνει με αυτό τον τρόπο ό, τι την ενώνει με τον Ιάσονα. Θέλει να τον πονέσει με τον χειρότερο τρόπο και ταυτόχρονα να κόψει κάθε δεσμό μαζί του προκειμένου να τον ξεχάσει. Και βέβαια, για να φτάσει στο σημείο να κάνει κάτι τέτοιο σιγά-σιγά μεταμορφώνεται. Στην “εκπολιτισμένη” Μήδεια, που είχε αφήσει πίσω της την βάρβαρη πλευρά της, ξυπνά ξανά το αρχέγονο στοιχείο το οποίο είχε καταπνίξει και την μεταμορφώνει.
Αυτό το πράγμα μπορεί να συμβεί σε όλους τους ανθρώπους. Όλοι έχουμε μέσα μας κάτι σκοτεινό και ένστικτα που τα αποκοιμίζουμε προκειμένου να είμαστε όπως οι άλλοι. Ξαφνικά, όταν μας συμβεί κάτι πολύ έντονο, αυτό το πράγμα ξυπνάει και τότε μπορεί κι εμείς οι ίδιοι να μην αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας. Όπως δεν αναγνωρίζουμε και τον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας. Στο έργο, όταν τελειώνει ο έρωτας ο Ιάσονας γίνεται ένας ξένος για την Μήδεια και εκείνη ξένη προς τον εαυτό της.
– Στη δική σας παράσταση βλέπουμε, εκτός από τον έρωτα της Μήδειας για τον Ιάσονα, και τον έρωτα μέσα από τα μάτια της Γλαύκης.
Ακριβώς. Στην παράσταση έχουν προστεθεί – για τις ανάγκες της δικής μας ανάγνωσης – ένθετα κείμενα της αρχαιοελληνικής γραμματείας που μιλούν για τον έρωτα. Μέσα από αυτά δίνεται φωνή και στην Γλαύκη που είναι το άλλο θύμα αυτού του έρωτα. Μια κοπέλα που ερωτεύεται και βρίσκει τον θάνατο άθελά της.
– Υπάρχουν κάποιες άλλες προσθήκες στο έργο;
Έχουμε προσθέσει και ένα ακόμα πρόσωπο, την Βάρβαρη, που είναι ο δαίμονας για τον οποίο σας μιλούσα πιο πριν. Όχι μόνο της Μήδειας αλλά όλων των ανθρώπων. Αυτό που είναι βαθιά καταχωνιασμένο μέσα μας και κάποια στιγμή ξυπνάει όταν συνταράσσεται από άγρια συναισθήματα.
– Έχετε αγωνία λίγο πριν βρεθείτε για πρώτη φορά ως σκηνοθέτις στην Επίδαυρο;
Βέβαια! Έχω μεγάλη αγωνία και χαρά μαζί. Είναι κάτι πολύ μεγάλο, κάτι μοναδικό. Και ο χώρος από μόνος του είναι μαγικός, με μια δύναμη που δεν την συναντά κανείς κάπου αλλού, αλλά και το γεγονός πως αυτά τα σπουδαία κείμενα παιζόντουσαν πάνω σε αυτό το χώμα πριν από δυόμιση χιλιάδες χρόνια με συγκινεί πραγματικά. Είναι φοβερή η αίσθηση του να βρίσκεσαι εκεί και με οποιαδήποτε ιδιότητα. Δεν μοιάζει με τίποτε άλλο.
– Ποιο είναι το στοίχημα που θα λέγατε ότι έχετε θέσει για τη «Μήδεια»;
Μια παράσταση που φτιάχνεται για ένα τέτοιο θέατρο απευθύνεται σε ευρύ κοινό. Δηλαδή, θέλει να αγγίξει πολλούς ανθρώπους και να μιλήσει στην καρδιά τους. Αυτό νομίζω πως επιδιώκουμε: να μιλήσει η δική μας «Μήδεια» στην καρδιά αυτών των πολλών ανθρώπων – που ευελπιστούμε να έρθουν στην Επίδαυρο – ουσιαστικά. Είναι ο πιο βασικός στόχος μας και ελπίζω να τον πετύχουμε.
– Οι στόχοι σας για το Θέατρο Τέχνης, ποιοι είναι;
Καταρχάς, σε αυτή την παράσταση χαίρομαι πολύ γιατί συνεργαστήκαμε με μια ομάδα υπέροχων συντελεστών και λειτουργήσαμε ως θέατρο συνόλου, όπως ταιριάζει στο Θέατρο Τέχνης. Πιστεύουμε πάρα πολύ στην συλλογικότητα και με αυτό τον τρόπο λέμε αυτή την ιστορία. Άλλωστε, μέσα από αυτό τον δρόμο το Θέατρο Τέχνης θέλει να πορεύεται. Βασιζόμαστε πολύ σε αυτό που φέρουν οι άνθρωποι. Μέσα στα τρία χρόνια που έχω αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση είναι πολύ τιμητικό το γεγονός ότι καλλιτέχνες που είναι από το Θέατρο Τέχνης επέστρεψαν στο “σπίτι” τους καθώς και άλλοι που δεν προέρχονται από εκεί. Όσοι δουλεύουν σ’ αυτό το ιστορικό θέατρο είναι πολύ αξιόλογοι άνθρωποι που αγαπάνε με πάθος το θέατρο, έχουν πραγματικά κάτι να πουν ενώ αναζητούν συνέχεια νέους τρόπους σε όλα τα επίπεδα. Έτσι πρέπει να είναι το Θέατρο Τέχνης και το ίδιο επιθυμώ κι εγώ.
Επιπλέον, ένας άλλος πολύ σημαντικός στόχος είναι οι συνεργασίες να διευρύνονται όλο και περισσότερο, να γίνονται πιο μεγάλες και πιο στέρεες. Και μακάρι να υπάρξει ένας τρόπος για να καταφέρουμε να βγούμε έξω από τα ελληνικά όρια και να έχουμε συμπράξεις με θέατρα του εξωτερικού. Κυρίως όμως, το Θέατρο Τέχνης θέλουμε να είναι το σπίτι των ανθρώπων που είναι “αληθινοί” καλλιτέχνες.
– Μέσα στις πιο αντίξοες συνθήκες και σε μια πόλη που ασφυκτιά από θεατρικές παραγωγές, πόσο δύσκολο είναι να επιβιώσει ένα θέατρο;
Είναι όντως πολύ δύσκολες οι συνθήκες σε όλα τα επίπεδα. Πόσο μάλλον για το θέατρο. Δεν μπορούμε όμως να κάνουμε τίποτα άλλο από το να προσπαθούμε, να επιμένουμε και να αναζητάμε τους τρόπους για να γίνονται καλά πράγματα και, κυρίως, για να αμείβονται οι άνθρωποι. Αυτή είναι και η μεγάλη μου έγνοια. Ξέρετε, υπάρχει μία γενικότερη αίσθηση ότι οι καλλιτέχνες επειδή παίρνουν χαρά μέσα από αυτό που κάνουν δεν πειράζει και πολύ να μην πληρώνονται. Δεν είναι έτσι όμως. Για να μπορείς να αφοσιωθείς σε αυτό που κάνεις, πρέπει να έχεις την δυνατότητα να καλύπτεις τα απολύτως στοιχειώδη. Και μην ξεχνάτε ότι πρόκειται για ένα επάγγελμα ευκαιριακό, μπορεί σήμερα να έχεις δουλειά και μετά να περάσουν δέκα μήνες μέχρι να έρθει η επόμενη.
– Αξίζει νομίζω να αναφερθούμε και στον θεσμό των επιχορηγήσεων που επέστρεψε φέτος.
Ασφαλώς. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πόσο σημαντικό είναι να παίρνουμε τις επιχορηγήσεις. Το Θέατρο Τέχνης επιχορηγήθηκε για μία παραγωγή και πήρε μια “ανάσα” σε μια κρίσιμη στιγμή. Δεν υπάρχουν πόροι από πουθενά και συνέχεια ψάχνουμε να βρούμε χρήματα για να επιβιώσει ένα θέατρο που έχει πάρα πολύ μεγάλες ανάγκες. Από την μία δεν θέλουμε να κινηθούμε με εμπορικά κριτήρια και από την άλλη πρέπει να επιβιώνουμε από το ταμείο της ημέρας. Είναι δύσκολη η ισορροπία.
– Βρίσκεστε ήδη τρία χρόνια στο τιμόνι του Θεάτρου Τέχνης. Πώς συμβαδίζει το καλλιτεχνικό κομμάτι με αυτό της διοίκησης;
Είναι αρκετά δύσκολο ειδικά όσον αφορά το οργανωτικό μέρος γιατί η ευθύνη έτσι κι αλλιώς είναι τεράστια. Θέλει μεγάλη αφοσίωση και αυτό δεν είναι εύκολο. Ξέρετε, στη ζωή επιλέγουμε πολλούς, διαφορετικούς ρόλους που στην ουσία είναι ένας: αυτό που είναι ο καθένας μας. Όλοι προσπαθούμε να βρούμε ένα τρόπο να ζούμε μέσα από τις επιθυμίες και τις ανάγκες μας. Το ίδιο ισχύει και για μένα. Φυσικά και κάνω λάθη και δεν μπορώ σε όλα τα πράγματα να είμαι τέλεια, κάποιες φορές δίνω βάρος περισσότερο στο ένα και κάποιες στο άλλο. Ταυτόχρονα, είμαι μητέρα και έχω οικογένεια. Και εκεί είναι μεγάλη η δυσκολία. Βάσει προτεραιοτήτων ανά περίοδο μπορεί να κινηθεί κανείς για να τα καταφέρει.
– Αυτή την περίοδο εστιάζουμε λοιπόν στη «Μήδεια». Ας κλείσουμε αυτή τη συζήτηση με μια αναφορά στον έρωτα, που είναι και ο κεντρικός άξονας της παράστασης.
Θα ήταν ωραίο να νιώσει κανείς μέσα από αυτή την παράσταση, όπως νιώθουμε εμείς που την φτιάχνουμε. Δηλαδή, πόσο σημαντικό, μεγάλο και απαραίτητο πράγμα στη ζωή είναι ο έρωτας. Ακόμα κι αν πονάει, ακόμα κι αν μπορεί να οδηγήσει στην απόλυτη καταστροφή όπως συμβαίνει εδώ, τί νόημα έχει να ζεις χωρίς αυτόν; Και δεν είναι μόνο ο έρωτας για έναν άνθρωπο αλλά ο έρωτας ως τρόπος να ζεις. Ο έρωτας για την ίδια τη ζωή. Ο έρωτας γι’ αυτό που κάνουμε. Ο έρωτας για την τέχνη, για την φύση, για τους άλλους. Τί θα πει αυτό; Ότι δίνομαι. Ότι βουτάω. Ότι αφήνομαι. Ότι εκφράζομαι. Ότι ΔΕΝ ΦΟΒΑΜΑΙ. Το να μην φοβάσαι δηλαδή να νιώσεις, να εκτεθείς, να ταπεινωθείς, να πέσεις αλλά και να σηκωθείς. Όλο αυτό το πράγμα που εν τέλει είναι η ζωή.
[Φωτογραφία εξωφύλλου © Μαριλένα Σταφυλίδου]
Info:
Η “Μήδεια” του Ευριπίδη από το Θέατρο Τέχνης στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου | 4 και 5 Αυγούστου 2017, στις 21:00
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση και τα εισιτήρια, μπορείτε να δείτε στο: http://greekfestival.gr
Επόμενοι σταθμοί της περιοδείας:
19 Αυγούστου 2017 – Θέατρο της Ανεμόεσσας, Άνδρος
4 & 5 Σεπτεμβρίου 2017 – Κηποθέατρο Παπάγου, Αθήνα
6 Σεπτεμβρίου 2017 – Παλαιό Ελαιουργείο, Ελευσίνα
13 Σεπτεμβρίου 2017 – Δημοτικό Θέατρο Άλσους Ηλιούπολης, Αθήνα
22 Σεπτεμβρίου 2017 – Άλσος Νέας Σμύρνης, Αθήνα
3 Οκτωβρίου 2017 – Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Αθήνα
Περισσότερες πληροφορίες για την περιοδεία της παράστασης, μπορείτε να δείτε στο: http://www.theatro-technis.gr
Διαβάστε επίσης:
Η βαρβαρότητα του έρωτα: Η Μήδεια του Ευριπίδη, από τη Μαριάννα Κάλμπαρη
