Μαριάννα Καβαλλιεράτου: Εικόνα… Η σιωπηλή δύναμη

Ένας πίνακας ζωγραφικής, μια φωτογραφία, ένα διαφημιστικό σποτ, το εξώφυλλο ενός δίσκου, ένα όμορφο τοπίο, προκαλούν στο μυαλό μας πολλαπλά συναισθήματα ή ιδέες, τα οποία ο καθένας ερμηνεύει με τον δικό του τρόπο. Η κίνηση είναι το εργαλείο  που ζωντανεύει την εικόνα.

Από τους Ινδιάνικους χορούς της φωτιάς, ως το ρομαντικό μπαλέτο, από  τον εξπρεσιονιστικό μοντέρνο χορό του 20ου αιώνα, ως το χοροθέατρο, από την hip hop εκρηκτική κίνηση, ως τον μεταμοντέρνο σύγχρονο χορό, ο χορός είναι μια εικαστική τέχνη. Όχι μόνο σαν θέαμα, μέσα στον θεατρικό χώρο, αλλά σαν λειτουργία του σώματος ως εικαστικό όργανο. Το γεωμετρικό σώμα του Merce Cunningham, τα σώματα γλυπτά της Martha Graham, το εκφραστικό σώμα της Pina Bausch π.χ. είναι αυτό που μεταβάλλεται και ξυπνάει τις  αισθήσεις μας, είναι αυτό που πλάθεται, αυτό που αιωρείται ή ίπταται στον χώρο και με αυτό τον τρόπο μας παρασύρει μέσα από τις εικόνες που δημιουργεί και μας συν-κινεί.

Η απόλυτη σχέση με τη γεωμετρία τόσο στον χώρο, όσο και στο ίδιο το σώμα ταυτίζεται και με άλλη μία τέχνη, η οποία εμπεριέχει όλες οι τέχνες και τη μουσική, την αρχιτεκτονική. Στη δουλειά μου, η σκηνή είναι ο καμβάς, το κάδρο μου, που θα συνθέσω μέσα από κινήσεις, εικόνες και αντίστροφα. Ξεκινώντας μια νέα δημιουργία, η ερευνητική εργασία  μου, είναι για μεγάλο χρονικό διάστημα, η αναζήτηση και συλλογή εικόνων. Αυτή είναι η  εκκίνησή μου στην κίνηση! Έτσι, αντιλαμβάνομαι και τα  έργα άλλων καλλιτεχνών, είτε μου αρέσουν είτε όχι, πάντα τα βλέπω εικαστικά.

Όπως όλες οι τέχνες, έτσι κι ο χορός, συμβαδίζει με την εποχή του, εκσυγχρονίζεται και τελικά, προπορεύεται όλων των τεχνών. Είναι μια συνεχής έρευνα και προσπάθεια  ανακάλυψης της κίνησης μέσα από το σώμα και του σώματος μέσα από την κίνηση. Οι τρόποι κίνησης μεταβάλλονται ανάλογα με την ιστορική εποχή. Σε πιο προοδευτικές και ελεύθερες  κοινωνίες, ο χορός είναι πιο δημιουργικός, γιατί έχει και πάλι να διαπραγματευτεί με την ελευθερία του σώματος. Kαι το σώμα ποτέ δεν ψεύδεται.

Μια τέχνη τόσο κοντά στην ανθρώπινη φύση, στο ανθρώπινο σώμα και τη συνεχή πάλη αυτού με τον εαυτό του, θα ήταν η πλέον προσιτή για τον απλό άνθρωπο, συμβαίνει το αντίθετο, o χορός είναι η λιγότερο “κατανοητή” εκ των τεχνών και ειδικά ο σύγχρονος χορός. Είναι ο φτωχός και παρεξηγημένος συγγενής! Ίσως λόγω του ότι ο σύγχρονος χορός, πραγματεύεται ευρύτερες έννοιες και ανθρώπινες καταστάσεις και δεν διηγείται μια συγκεκριμένη ιστορία. Ο τρόπος αφήγησης είναι αφηρημένος. Αυτό όμως, του προσδίδει  μια ακόμα πιο μαγική χροιά. Στην χώρα μας, αρχίζει κάπως τα τελευταία χρόνια να αλλάζει αυτό και έχει δημιουργηθεί κοινό για τον σύγχρονο χορό, από ανθρώπους που δεν έχουν άμεση σχέση ή ασχολούνται, με αυτόν. Η έλλειψη όμως επαφής με τον χορό κι η έλλειψη παιδείας, από τον σχολικό κιόλας χώρο, είναι βασικός παράγοντας  στη δυσκολία  προσέγγισής  του.

Έχω την τύχη να συνεργάζομαι, με έναν από τους μεγαλύτερους ποιητές της σύγχρονης εικόνας, τον Bob Wilson. Την πρώτη χρονιά που συνεργαστήκαμε, μετά από πολύωρες και εξαντλητικές πρόβες, γύρισε προς το μέρος μου και με ρώτησε: «Τι θέλεις να κάνεις στη ζωή σου;» κι εγώ πολύ αθώα είπα: «Δεν ξέρω!» κι εκείνος απάντησε:  «Ωραία, αν ξέρεις τί κάνεις,  μην το κάνεις!» Μένοντας κοντά του πάνω από είκοσι χρόνια, η δυσκολία μου και το μεγάλο στοίχημα, ήταν, και ακόμα είναι, να μπορέσω να βρω το δικό μου λεξιλόγιο σαν καλλιτέχνης, να μιλήσω με τη δική μου φωνή. Σαφώς έχω επηρεαστεί από την αισθητική του και τον τρόπο δουλειάς του. Θα ήταν άλλωστε μη ειλικρινές προς τον ίδιο μου τον εαυτό το αντίθετο και η δυσκολία εδώ είναι ακόμα μεγαλύτερη στο να μην πέσει κανείς στην παγίδα της αντιγραφής. Άλλα κρατάμε κι άλλα όχι. Εγώ κρατάω  τη δύναμη της λεπτομέρειας και της ακρίβειας. Κρατάω την αμφιβολία του, “τι κάνω;” Οι επιρροές μας είναι αυτές που μας χαρακτηρίζουν κι όταν τις χειριζόμαστε σωστά, είναι θαυματουργές.

Η τέχνη είναι ζωντανή, γενναιόδωρη και ανοιχτή προς όλους. Πρέπει να ταξιδεύει, για να μας ταξιδεύει. Ας αφήσουμε τις θεωρίες και τις επεξηγήσεις, περί τέχνης, κι απλώς, ας την απολαύσουμε.

Info: Η Μαριάννα Καβαλλιεράτου είναι χορογράφος και χορεύτρια. Αποφοίτησε από το London Contemporary Dance School, με σπουδές Σύγχρονου Χορού και Χορογραφίας 1987-90. Συνέχισε τις σπουδές με την Υποτροφία του Ωνασείου Ιδρύματος, για ένα χρόνο, στο SUNNY Purchase της Ν.Υόρκης. Στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα χορού στη σχολή  της Martha Graham, για τρία χρόνια. Από το 1992 μέχρι και σήμερα, συνεργάζεται με τον Robert Wilson, στο κέντρο τέχνων  Watermill Center, στη Ν.Υόρκη, ως χορεύτρια και δασκάλα κίνησης και στον συντονισμό και την διεξαγωγή των θερινών σεμιναρίων. Έχει λάβει μέρος ως χορεύτρια και performer, στις παραστάσεις : T.S.Eliot – Une Femme Douce – Persephone – The Days Before DDDIII – Wings on Rock – Prometheus  – Alceste(opera) – Lady From the Sea (επιμέλεια κίνησης), σε σκηνοθεσία Robert Wilson. Επίσης, θα λάβει μέρος στην παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου στο έργο «Οδύσσεια» σε σκηνοθεσία Robert Wilson το 2012. Έχει χορέψει με την ομάδα χορού Kobalt Works στις Βρυξέλες 2000-03. Έχει λάβει μέρος  σε παραστάσεις στο Φεστιβάλ Αθηνών, «Νεκρή φύση σε χαντάκι» και «Θρήνοι Γυναικών».  To 2010 σχηματίζει την ομάδα χορού klokworks. Χορογράφησε και ερμήνευσε το MOMENT μαζί με τον Θανάση Ακοκκαλίδη, για το φεστιβάλ Αθηνών 2010, το οποίο παρουσιάστηκε και στο Gugenhheim Museum της Ν. Υόρκης στα πλαίσια του Works and Process τον Μάρτιο του 2011 και στο φεστιβάλ του Milano Σatellart – transmitting Greece τον Μάιο 2012. Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών 2012 χορογράφησε το κομμάτι «auto run». Toν Οκτώβριο του 2013 παρουσίασε στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, του ιδρύματος Ωνάση, το χορευτικό κομμάτι «recalculate», παραγωγή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών. Έχει διδάξει σύγχρονο χορό και κίνηση στην Ανώτερη Σχολή Δραματικής Τέχνης Βεάκη,  Εμπρός Θέατρο Εργαστήριο,  Στούντιο χορού Μέτση, Watermill Center for the Arts and Humanities. Και σεμινάρια χορού στη 10η Θερινή Ακαδημία Εθνικού Θεάτρου.

Photo: Alessandro Giacalone