Μαρίνα Λαμπράκη – Πλάκα: Η Εθνική Πινακοθήκη του σήμερα και του αύριο

Παράξενη συγκυρία: το έτος 1900 ιδρύεται και η Εθνική Πινακοθήκη. Ο πρώτος της διευθυντής, ο ζωγράφος Γεώργιος Ιακωβίδης βραβεύεται τον ίδιο χρόνο με χρυσό μετάλλιο στην Παγκόσμια Έκθεση του Παρισιού, που αποτελεί το σημείο αναφοράς και της έκθεσης «Παρίσι 1900».

Το βραβευμένο έργο του, Η παιδική συναυλία, εξακολουθεί να ενθουσιάζει το κοινό της έκθεσης με την πρωτοτυπία Η Εθνική Πινακοθήκη του σήμερα και του αύριο της σύλληψής του, με τη ζωτικότητά του, τη φωταύγεια του χρώματος και τον μεταδοτικό του οίστρο.

Κυριακή 27 Φεβρουαρίου, προτελευταία ημέρα της έκθεσης. Όπως κάθε Τετάρτη  και κάθε Κυριακή, έχω προγραμματίσει μια ξενάγηση για το κοινό. Οδηγώντας το Nissan-Micra βρίσκομαι στα φανάρια μπροστά στην Πινακοθήκη 12 παρά 15΄. Η επιτυχία της έκθεσης με έχει προετοιμάσει να αντικρύσω μια μικρή ουρά από επισκέπτες. Αυτό που βλέπουν τα μάτια μου δεν το πιστεύω. Μια τεράστια ουρά που φτάνει ως τα φανάρια και στρίβει στην οδό Βασιλέως Αλεξάνδρου ξυπνάει μέσα μου μνήμες από τις ένδοξες μέρες του 2000, όταν η έκθεση του Γκρέκο ξεπέρασε τους 600.000 επισκέπτες.

Η Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου έχει κατακτήσει πλέον το κοινό της, που την εμπιστεύεται, την ακολουθεί και την ενθαρρύνει. Πέρασαν ήδη 18 χρόνια από τον χειμώνα του 1992-93 όταν η έκθεση Από τον Θεοτοκόπουλο στον Σεζάν σημείωνε την πρώτη έκρηξη φιλότεχνου ελληνικού κοινού, που ήταν αποφασισμένο να περιμένει ώρες ολόκληρες για να δει μια έκθεση. Ο αριθμός των επισκεπτών ήταν για την Ελλάδα ιλιγγιώδης.

Πάνω από 600.000 επισκέπτες, οι περισσότεροι Έλληνες, και ανάμεσά τους πολλοί νέοι είχαν επισκεφτεί τα αριστουργήματα που είχαν φτάσει από τα δυο μεγαλύτερα μουσεία των Ηνωμένων Πολιτειών σ’ ένα πρόγραμμα ανταλλαγής με τη χώρα μας: από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και από την Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσινγκτον.

Το γεγονός έγινε πρωτοσέλιδο στον ημερήσιο Τύπο της Αθήνας. Πολλοί πίστεψαν πως ήταν συγκυριακό και τυχαίο γεγονός που δεν έμελλε να έχει συνέχεια. Διαψεύστηκαν πολλές φορές: περισσότεροι από 6 εκατομμύρια επισκέπτες γνώρισαν τις μόνιμες συλλογές και παρακολούθησαν με αδιάλειπτο ζήλο τον εντυπωσιακό εκθεσιακό προγραμματισμό της Εθνικής Πινακοθήκης τις δυο τελευταίες δεκαετίες, γεγονός που προσείλκυσε και το ενδιαφέρον των χορηγών που κάλυψαν το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού των δράσεων.

Η υψηλή επισκεψιμότητα δεν ήταν ο μόνος λόγος που επέβαλε επιτακτικά την επέκταση του κτιριακού συγκροτήματος της Εθνικής Πινακοθήκης. Οι μόνιμες συλλογές της ξεπερνούν τα 17.000 έργα. Μόνο 500 από αυτά εκτίθενται σήμερα στο κεντρικό κτίριο, ενώ άλλα 500 στεγάζονται στην Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδί και στα περιφερειακά παραρτήματα της Σπάρτης, του Ναυπλίου και της Κέρκυρας. Εκτός από την Κουμαντάρειο Πινακοθήκη Σπάρτης, όλα τα άλλα παραρτήματα δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια.

Άλλωστε, η Εθνική Πινακοθήκη χρειάζεται επιπλέον χώρο για να παρουσιάσει το μεγαλύτερο μέρος της σπάνια συλλογής του Ιδρύματος Ευριπίδη Κουτλίδη με το οποίο συνεργάζεται και συστεγάζεται.

Παράλληλα, η Εθνική Πινακοθήκη διαθέτει μια από τις πλουσιότερες  βιβλιοθήκες ιστορίας της τέχνης με πολύτιμο και μοναδικό αρχειακό υλικό, ένα πρωτοποριακό εργαστήριο συντήρησης, με διευθυντή τον Δρα Μιχάλη Δουλγερίδη. Διευθύντρια Συλλογών και προϊσταμένη του εξαίρετου επιστημονικού προσωπικού είναι η Δρ. Όλγα Μεντζαφού, ενώ στις διοικητικές και οικονομικές υπηρεσίες προΐσταται ο κ. Κώστας Αρβανιτάκης.

Η Πινακοθήκη είναι μια κυψέλη συντονισμένης έρευνας και εργασίας. Ανάμεσα στα επιτεύγματά της είναι και η ψηφιοποίηση των συλλογών της καθώς και η δημιουργία ψηφιακών εκπαιδευτικών έργων, που πραγματοποιήθηκαν με τη βοήθεια των ευρωπαϊκών προγραμμάτων «Κοινωνία της πληροφορίας» και «Ψηφιακή σύγκλιση» και με την υποστήριξη του «Ομίλου Φίλων της Εθνικής Πινακοθήκης».

Μια εμπνευσμένη μελέτη για την επέκταση της Εθνικής Πινακοθήκης, που εκπονήθηκε από το μελετητικό γραφείο του Π. Γραμματόπουλου και Χρ. Πανουσάκη, Αρχιτεκτονική ΕΠΕ, είναι πανέτοιμη, έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ και πρόκειται να δημοπρατηθεί πολύ σύντομα. Η νέα Εθνική Πινακοθήκη θα είναι ανανεωμένη, σύγχρονη, πανέμορφη, λειτουργική και κυρίως θα διαθέτει διπλάσιους χώρους από τους σημερινούς. Θα είναι μια Πινακοθήκη αντάξια των θησαυρών της νεότερης ελληνικής τέχνης που στεγάζει, του πολυάριθμου και εξαίρετου προσωπικού της, και του υπέροχου κοινού που την αγαπά και την υποστηρίζει.

Βιογραφικό

Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα είναι Ομότιμη Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης και
από το 1992 Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου. Σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Κλασική Αρχαιολογία με υποτροφία του Ι.Κ.Υ. Έχει τιμηθεί μεταξύ άλλων, με το Βραβείο Καζαντζάκη του Δήμου Ηρακλείου Κρήτης, με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Μελέτης-Δοκιμίου για το βιβλίο Περί Ζωγραφικής-Αλμπέρτι και Λεονάρντο . Έχει δημοσιεύσει 17 βιβλία και περισσότερες από διακόσιες μελέτες και άρθρα.