Μαρίνα Τσικλητήρα: 60 έργα της Συλλογής Δασκαλόπουλου στη Σκωτία

Εδω και ένα διαστημα, εξήντα έργα από τη Συλλογή Δημήτρη Δασκαλόπουλου φιλοξενούνται στην Εθνική Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης της Σκωτίας, στο Εδιμβούργο,  στο πλαίσιο  της έκθεσης «Από τον θάνατο στον θάνατο και άλλες μικρές ιστορίες».

Δεν είναι η πρώτη φορά που μέρος της Συλλογής Δασκαλόπουλου ταξιδεύει στο εξωτερικό. Προηγήθηκε η παρουσίαση ορισμένων έργων στην γκαλερί White Chapel του Λονδίνου, αλλά και η προπέρσινη έκθεση στο εκπληκτικό Guggenheim του Μπιλμπάο, ένα μουσείο-έργο τέχνης από μόνο του. Αν η έκθεση στο Guggenheim μας είχε αφήσει άναυδους με το εντυπωσιακό μέγεθος των επιβλητικών έργων που στεγάζονταν εκεί, η έκθεση που τρέχει τώρα στο Εδιμβούργο, την οποία είχαμε και πάλι τη μεγάλη τύχη να δούμε από κοντά, μας καθήλωσε για τον μαγικό τρόπο με τον οποίο τα έργα σύγχρονης τέχνης της Συλλογής Δασκαλόπουλου συναντιούνται και συνδιαλέγονται με τα έργα μοντέρνας τέχνης της Πινακοθήκης.

Σημείο επαφής των εικαστικών αυτών «συνομιλιών», που εκτυλίσσονται σε κάθε αίθουσα της Πινακοθήκης, ανάμεσα στον Μπαλτίς και τη Σάρα Λούκας, τον Ρόμπερτ Γκόμπερ και τον Ρενέ Μαγκρίτ, τον Τζόζεφ Μπόις και τον Μάικ Κέλεϊ, είναι η ιδέα του Σώματος, το οποίο μέσα από τα έργα τους ανιχνεύουν, αμφισβητούν, ανατέμνουν, επανασυνθέτουν και υμνούν δεκάδες σπουδαίοι καλλιτέχνες εδώ και αιώνες. Όχι ότι από την παρουσίαση στη Σκωτία λείπουν οι επιβλητικές εγκαταστάσεις μεγάλου μεγέθους- τα έργα των Ερνέστο Νέτο, Ρόμπερτ Γκόμπερ και Έλεν Τσάντγουικ καταλαμβάνουν το καθένα από μία αίθουσα!

«Δεν πρόκειται για έκθεση της Συλλογής», μας διευκρίνισε ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος ο οποίος, εκτός από συλλέκτης, είναι και πρόεδρος του ΣΕΒ-θέση την οποία, όπως μας είπε, δεν θα διεκδικήσει ξανά στις επόμενες εκλογές. «Για μένα η Συλλογή είναι ουσιαστικά ένα αποθετήριο, διαθέσιμο σε όποιον θέλει να δανειστεί κάποια έργα, να τα ερμηνεύσει κλπ., και να δημιουργηθούν έτσι εκθέσεις για διάφορα κοινά.»

Ο Δ. Δασκαλόπουλος δεν είναι συλλέκτης σαν όλους τους άλλους. Καταρχάς, δεν πολυδέχεται τον όρο-με την έννοια ότι ο συλλέκτης συχνά ορίζεται από την ανάγκη του να «μαζεύει» αντικείμενα πόθου και να τα θαυμάζει στο σπίτι του ή να τα δείχνει στους φίλους του με κάποια έκθεσή τους πού και πού. Στην πραγματικότητα, ελλείψει συγκεκριμένου χώρου που θα μπορούσε να στεγάσει τα απαιτητικά (ως προς το μέγεθος και την εγκατάσταση) έργα της Συλλογής, αρκετά από αυτά βρίσκονται αποθηκευμένα και αναδύονται στην επιφάνεια μόνο από καιρό σε καιρό-όπερ σημαίνει πως ούτε καν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης τους δεν μπορεί να τα απολαύσει ανά πάσα στιγμή. Το ζήτημα αυτού του ορισμένου χώρου έχει τεθεί αρκετές φορές όμως, όπως μας είπε ο ίδιος κατηγορηματικά, είναι αποφασισμένος να μην προχωρήσει τελικά σε κάτι τέτοιο. Αντίθετα, προτιμά να συνεργαστεί με το Δημόσιο και να εκθέτει κομμάτια της συλλογής του κατά περίσταση, σε δημόσιους χώρους, όταν του ζητιέται. Ο Δ. Δασκαλόπουλος δηλώνει έτοιμος να αντιμετωπίσει την πρόκληση της εμπλοκής με τους δυσκίνητους εγχώριους φορείς. Όπως και την (ίσως ακόμα μεγαλύτερη) πρόκληση να  φέρει σε ουσιαστική επαφή το ευρύ ελληνικό κοινό με τη σύγχρονη τέχνη- απέναντι στην οποία μεγάλο μέρος του εξακολουθεί να είναι δύσπιστο. «Δεν με ενδιαφέρει η ελίτ», τόνισε κατηγορηματικά, προδίδοντας για μία ακόμα φορά την επιθυμία του να ανοίξει ψυχές και ορίζοντες σε όλους και όχι αποκλειστικά στους γνώστες και τους «ειδικούς». «Κάποια στιγμή τον Ιούνιο θα ανακοινώσουμε τα σχέδια του Ιδρύματός μας σχετικά με την τέχνη», μας διαβεβαίωσε, απαντώντας καταφατικά, αλλά χωρίς να προβεί σε λεπτομέρειες, σε όσα ακούγονται σχετικά με την πρόθεσή του να συνδυάσει, με κάποιον τρόπο, αυτά που εκείνος αγαπάει και θεωρεί σημαντικά με την εκπαίδευση.

«Είμαι 56 ετών», λέει ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος. «Δεν μπορεί όσοι είμαστε σε αυτήν την ηλικία να μην έχουμε ευθύνη για ό,τι έχει συμβεί στην Ελλάδα. Επιπλέον, φτιάξαμε μία ακόμα γενιά κακομαθημένων, τα παιδιά μας δηλαδή, που δεν ξέρουν τι σημαίνει δυσκολία. Άρα, αν με ρωτήσουν γιατί δεν ξοδεύω τα χρήματά μου για να καλύψω άμεσες ανάγκες στη σημερινή Ελλάδα, απαντώ λέγοντας ότι προτιμώ να τα ξοδέψω για να χτίσουμε μυαλά για την επόμενη γενιά. Για τα παιδιά των παιδιών μας.»

Όποιος επισκεφθεί την έκθεση «Από τον θάνατο στον θάνατο και άλλες μικρές ιστορίες» θα έχει την ευκαιρία να δει , μεταξύ άλλων, έργα των Πάμπλο Πικάσο, Σαλβαντόρ Νταλί, Κίκι Σμιθ, Λουίζ Μπουρζουά, Μόνα Χατούμ, Μαρσέλ Ντισάμπ, Μάθιου Μπάρνεϊ, Ότο Ντιξ, Μαξ Ερνστ, Μαρίνα Αμπράμοβιτς, Ντέιβιντ Χάμονς, Πολ Ντελβώ, Βλάση Κανιάρη, Χουαν Μιρό και Στάθη Λογοθέτη.

Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 8 Σεπτεμβρίου.

 Λεζάντες φωτογραφιών θέματος

1. Stathis Logothetis 1925-1997
Τρίπτυχo (Triptych), 1972
Acrylic on canvas, three parts, each 150 x 75
Courtesy of the D.Daskalopoulos Collection

2. Balthus (Balthasar Klossowski de Rola) 1908-2001
Le Lever (Getting Up), 1955
Oil on canvas, 161 x 130.4
Scottish National Gallery of Modern Art, purchased 1981

3. Helen Chadwick 1953-1996
Piss Flowers 1-12, 1991
Bronze, cellulose lacquer and hand woven carpet, sculptures approx. 70
x 65 x 65 each
Courtesy of the D.Daskalopoulos Collection