Το Ίδρυμα Μάριος Τόκας και η οικογένεια του συνθέτη, επιθυμώντας να αφιερώσουν την χρονιά αυτή στη μνήμη και το έργο του, ανέσυραν από το προσωπικό του αρχείο και μοιράζονται με όλους μας, μέσα από τα επίσημα κανάλια του Μάριου Τόκα στα social media, 15 σπάνιες ηχογραφήσεις με τον ίδιο να ερμηνεύει μερικά από τα σπουδαιότερα τραγούδια του. Στην πλειοψηφία τους, πρόκειται για τις πρώτες ηχογραφήσεις των τραγουδιών, ηχογραφήσεις που έγιναν αμέσως μετά τη «γέννησή τους» από τον ίδιο στο κασετοφωνάκι που βρισκόταν πάντοτε πάνω στο πιάνο του.
«Για εμάς, είναι οι μνήμες των παιδικών μας χρόνων. Ευχόμαστε ότι για εσάς θα γίνουν αφορμή να ξαναγνωρίσετε τα τραγούδια του Μάριου Τόκα μέσα από τη δική του ερμηνεία. Τη δική του κατάθεση ψυχής», σημειώνουν τα παιδιά του Κώστας, Άγγελος και Χαρά Τόκα.
Στο πρώτο σπάνιο ηχητικό ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ του κύκλου «Κατάθεση Ψυχής», το οποίο δημοσιεύθηκε στις αρχές του Φλεβάρη, ο Μάριος Τόκας ερμηνεύει το τραγούδι του “Θάλασσες” (Στίχοι Σ. Αλιβιζάτος).
Το σπάνιο ηχογράφημα θα το βρείτε εδώ ή απευθείας από το YouTube.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Τριάντα έξι χρόνια πριν και ενώ το τραγούδι μετρά λίγες ώρες ή μέρες ζωής, σε κάποια γειτονιά του Ζωγράφου, ο Μάριος Τόκας κάθεται στο πιάνο του, πατάει το “REC” στο κασετοφωνάκι του και ξεκινάει μια ερμηνεία-κατάθεση ψυχής. Ποιος να φανταζόταν αυτό που θα ακολουθούσε…
Το τραγούδι ξεκίνησε το ταξίδι του στην ελληνική δισκογραφία το 1987 με τον τίτλο “Μέσα στα μάτια σου θάλασσες” και τη φωνή της Κωνσταντίνας.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1992, το τραγούδι κυκλοφορεί ξανά και συμπεριλαμβάνεται στον σπουδαιότερο, ίσως, δίσκο της δεκαετίας του ΄90, τον δίσκο “Η εθνική μας μοναξιά”. Εκεί, ο αξεπέραστος Δημήτρης Μητροπάνος, το σφραγίζει για πάντα με τη συγκλονιστική του ερμηνεία. Έκτοτε, αποτελεί ένα από τα πλέον διαχρονικά τραγούδια της ελληνικής δισκογραφίας.
Το 2018, οι “Θάλασσες” κυκλοφόρησαν ξανά σε μια φρέσκια εκτέλεση με τη φωνή της αγαπημένης μας Γλυκερίας και τη συμμετοχή του Αντώνη Ρέμου, ενώ το 2021 ηχογραφήθηκε και με τη σπουδαία φωνή της Πέγκυς Ζήνα και συμπεριλήφθηκε στον digital δίσκο “Η Πέγκυ Ζήνα ερμηνεύει Μάριο Τόκα”.
Μέσα στα 36 χρόνια ζωής τους, οι “Θάλασσες” έχουν μπει στα χείλη εκατομμυρίων ανθρώπων και τραγουδηθεί από πολλούς σημαντικούς ερμηνευτές. Η πρώτη, όμως, φωνή που τους έδωσε πνοή είναι αυτή του Μάριου Τόκα.
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται στο σύντομο σημείωμα που συνοδεύει το σπάνιο αυτό ντοκουμέντο, «Μπορεί η ηχογράφηση αυτή να μην είναι τέλεια… Αποτυπώνει, όμως, με τον πιο αληθινό τρόπο την αυθεντικότητα και τη ζεστασιά της ψυχής του συνθέτη».
Μάριος Τόκας (1954 – 2008)
Ο Μάριος Τόκας γεννήθηκε στις 8 Ιουνίου του 1954 στη Λεμεσό της Κύπρου όπου και έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια. Η τουρκική εισβολή του 1974 τον βρήκε να υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία. Όπως ο ίδιος συνήθιζε να λέει, η περίοδος εκείνη τον σημάδεψε βαθιά και έγινε πηγή έμπνευσης για κάποια από τα έργα του.
Μετά το τέλος του πολέμου, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Εθνικό Ωδείο, από όπου, μάλιστα, αποφοίτησε με «Άριστα».
Στην ελληνική δισκογραφία εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1978. Ο πρώτος του δίσκος, με ερμηνευτή το Μανώλη Μητσιά, είχε τίτλο «Τα Τραγούδια της Παρέας». Ακολούθησαν συνεργασίες με τα μεγαλύτερα ονόματα του ελληνικού τραγουδιού: Δημήτρης Μητροπάνος, Γιάννης Πάριος, Γιώργος Νταλάρας, Πασχάλης Τερζής, Γλυκερία, Χάρις Αλεξίου, Δήμητρα Γαλάνη, Αντώνης Καλογιάννης, Τόλης Βοσκόπουλος, Μαρινέλλα, Θέμης Αδαμαντίδης, Στέλιος Διονυσίου, Λάκης Χαλκιάς, Αλέκα Κανελλίδου, Κατερίνα Κούκα, Βασίλης Σκουλάς κ.ά. Οι επιτυχίες διαδέχονταν η μία την άλλη και η μουσική του απλώθηκε γρήγορα και ταξιδεύε παντού, όπου υπάρχουν άνθρωποι που αγαπούν το καλό ελληνικό τραγούδι. Τραγούδια όπως «Αννούλα του χιονιά», «Σ’ αγαπώ σαν το γέλιο του Μάη», «Η νύχτα μυρίζει γιασεμί», «Σαν τρελό φορτηγό», «Εξαρτάται», «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη», «Τα Λαδάδικα», «Θάλασσες», «Δίδυμα Φεγγάρια», «Μια στάση εδώ», φέρνουν την απόλυτη καθιέρωση στο μουσικό στερέωμα.
Σταθμός στη μουσική διαδρομή του υπήρξε η γνωριμία του με τον ποιητή της Ρωμιοσύνης, Γιάννη Ρίτσο, ο οποίος του εμπιστεύθηκε δώδεκα ανέκδοτα ποιήματά του, τα οποία κυκλοφόρησαν μελοποιημένα το 1981 με το γενικό τίτλο «Πικραμένη μου γενιά». Ακολούθησαν μουσικά έργα σε ποίηση Κώστα Βάρναλη, Κώστα Καρυωτάκη, Τεύκρου Ανθία, Κώστα Μόντη, Θεοδόση Πιερίδη, Μιχάλη Πασιαρδή, Κυριάκου Χαραλαμπίδη, Ναζίμ Χικμέτ κ.ά.
Σημαντική είναι η παρουσία του και στη μουσική επιμέλεια θεατρικών, τηλεοπτικών και κινηματογραφικών έργων τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο όπως «Δόνα Ροζίτα» και «Γέρμα» του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, «Θερμοφοριάζουσες» του Αριστοφάνη, «Η αυλή των θαυμάτων» του Ιάκωβου Καμπανέλη κ.ά. Επίσης σημαντική και παρουσία του στην δημιουργία παιδικών τραγουδιών όπως το «Άρες μάρες κουκουνάρες» σε στίχους του Φώντα Λάδη, το «Ένα δέντρο που το λένε Νικόλα» του Δ. Ποταμίτη κ.ά.
Το 1996, ο Μάριος Τόκας επισκέφθηκε το Άγιον Όρος. Συγκλονισμένος από τα χειρόγραφα του μοναχού Γεράσιμου Μικραγιαννανίτη που βρήκε και μελέτησε εκεί, έγραψε το συμφωνικό έργο «Θεογεννήτωρ Μαρία», το οποίο παρουσιάστηκε, μεταξύ άλλων, στον προαύλιο χώρο της Μητρόπολης των Αθηνών, στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Στεφάνου της Βιέννης και στο Καθεδρικό Ναό του Αγίου Μαρτίνου στη Μπρατισλάβα.
Αφιέρωσε μεγάλο μέρος του μουσικού του έργου στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κύπρο. Τραγούδια του όπως τα «Ανασήκωσε την πλάτη Πενταδάχτυλε» και «Η δική μου η πατρίδα», σε στίχους της Τουρκοκύπριας Νεσιέ Γιασίν, σημάδεψαν την καρδιά του Κυπριακού λαού. Για την προσφορά του στον κυπριακό πολιτισμό, το 2001 έλαβε, από τον τότε πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, με το «Μετάλλιο Εξαίρετης Προσφοράς» που αποτελεί την ύψιστη τιμή της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για την προσφορά του στον κυπριακό πολιτισμό, έλαβε, μεταξύ άλλων, και το βραβείο «Γιάννος Κρανιδιώτης».
Ο Μάριος Τόκας ζούσε στο Πικέρμι και ήταν παντρεμένος με την Αμαλία Πετσοπούλου με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά, τη Χαρά, τον Κωστή και τον Άγγελο.
Έφυγε από τη ζωή στις 27 Απριλίου του 2008, ξημερώματα του Πάσχα, χωρίς να προλάβει να εκδώσει έργα του που αγάπησε πολύ και βρίσκονται σε παρτιτούρες και ηχογραφήματα στο αρχείο της οικογένειάς του. Μετά το θάνατό, κυκλοφόρησαν δύο δίσκοι με ανέκδοτα τραγούδια του, ο «Ήλιος Κόκκινος» (2012), με τις φωνές των Δημήτρη Μητροπάνου, Γιάννη Πάριου, Γιάννη Κότσιρα και Πασχάλη Τερζή και ο δίσκος με τίτλο «Τραγούδια που ζουν λαθραία» (2017) και ερμηνευτή τον Μίλτο Πασχαλίδη.
Για την προστασία, διατήρηση και προώθηση του έργου του αλλά και την ψηφιοποίηση και δημοσιοποίηση του πλούσιου αρχείου του, έχει συσταθεί και λειτουργεί το Ίδρυμα Μάριος Τόκας.
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Ο Μάριος Τόκας κατά τη βράβευσή του στα τηλεοπτικά βραβεία του ΕΘΝΟΥΣ το 1999. Από την ιστοσελίδα του Ιδρύματος Μάριος Τόκας.