‘Πριν τις 02.04.1999’
Η Μαρκέλα Ιακώβου γράφει για την έκθεσή της: «Σημαντικό ρόλο στο έργο μου έχει το βλέμμα και η οπτική. Σύμφωνα με τον Λακάν το βλέμμα είναι σημαντικό στις θεωρίες του σε σχέση με ‘το στάδιο του καθρέπτη’. Το ‘στάδιο του καθρέφτη’ είναι το στάδιο της ανάπτυξης του παιδιού κατά το οποίο το παιδί αντιλαμβάνεται φαντασιακά την ολική εικόνα του σώματος του. Θεωρητικά, εδώ ξεκινάει το παιδί την είσοδο του στο πολιτισμό και την γλώσσα, μέσα από την δημιουργία μιας ιδανικής εικόνας του εαυτού του. Ειδικά, υπεισερχόμαστε στη μετεξέλιξη της ψυχανάλυσης από το Λακάν και τη σχέση του ασυνειδήτου με τη γλωσσική δομή (language) και ‘το στάδιο του καθρέφτη’ ως στάδιο ανάπτυξης του ανθρώπου στην πορεία του από βρέφος σε υποκείμενο που αντιλαμβάνεται τη φαντασιακή ολότητα του σώματος του (αναφορά στο βιβλίο του Ιωάννη Μήτρου, ασυνείδητο, σώμα, παραστασιακή πράξη). Μόλις το υποκείμενο εισέλθει στη συμβολική τάξη, αυτή η ναρκισσιστική ιδανική εικόνα διατηρείται στην φαντασιακή τάξη. Παράλληλα, αυτή η φαντασιακή εικόνα του εαυτού μας μπορεί να συμπληρωθεί από άλλους που μπορεί να θέλουμε να μιμηθούμε στην ενήλικη ζωή μας, οποιονδήποτε στήνουμε ως καθρέφτη για τον εαυτό μας όπως γονείς, αδέλφια ή συγγενείς κλπ. Με λίγα λόγια, το βλέμμα που βλέπουμε στις φωτογραφίες δεν αφορά το βλέμμα ότι κάποιος μας κοιτάει αλλά αφορά το βλέμμα με το λακανικό όρο, βλέπω- βλέπομαι, μέσα από το βλέμμα του άλλου. Στο σεμινάριο του με τίτλο ‘Οι τέσσερις θεμελιώδεις έννοιες της ψυχανάλυσης’ αναφέρεται εκτενώς στο διαχωρισμό του ματιού ως βιολογικό όργανο της οπτικής αντίληψης από το βλέμμα που αφορά στο ασυνείδητο και τη σχέση που αναπτύσσει με το έργο τέχνης. Στο έργο μου αυτή η περίπτωση είναι άτομα από το οικογενειακό μου περιβάλλον, είναι πρόσωπα με τα οποία ταυτίστηκα για να δημιουργήσω το φαντασιακό μου εγώ.
Πρόκειται για ασπρόμαυρες φωτογραφίες οι οποίες είναι από το οικογενειακό μου αρχείο και επεμβαίνω ψηφιακά αλλά και χειρονακτικά, αλλοιώνοντας την αρχική εικόνα. Οι φωτογραφίες αποτελούν το κύριο στοιχείο της δουλειάς μου. Μεγαλώνοντας μέσα σε ένα φωτογραφείο, το περιβάλλον γίνεται το κυρίαρχο μέρος όπου μεγάλωσα. Οι φωτογραφίες είναι το υλικό που αποτελεί το πιο ουσιαστικό κομμάτι της ζωής μου από την παιδική και την εφηβική μου ηλικία. Άρα αυτό που θα μπορούσε να είναι τραυματικό σε εμένα γίνεται αναπόσπαστο μέρος της δουλείας μου και με ένα τρόπο αντανακλά το σώμα μου και όλα αυτά που είμαι σήμερα. Μέσα από το έργο μου προσπαθώ να συντάξω ένα καινούργιο σώμα που θα αναδείξει τις ψυχικές μου πληγές. Τα αποτυπώματα μου αντιπροσωπεύουν το τραύμα και μέσα από το τραύμα δίνουν την δυνατότητα να φανώ εγώ ενώ ήμουν αόρατη.
Η φωτογραφία είναι το μέσω που χρησιμοποιώ για την δουλειά μου, διότι έχει άμεση σχέση με το χρόνο, είναι μια από τις μορφές τέχνης που χρησιμοποιεί τον χρόνο σαν περιεχόμενο της, το κύριο της θέμα. Το κάθε κλικ καθιστά δυνατό αυτό που δεν καταφέρνει το μάτι μας, να αποτυπώσει στιγμές που δεν μπορούν να αναπαραχθούν ξανά, είναι εικόνες που έγιναν, υπήρξαν, κάπου, κάποτε. Η διατήρηση μιας χρονικής στιγμής παραπέμπει εμμέσως στη μόνη σταθερή και αναλλοίωτη στιγμή της ζωής που είναι αυτή του θανάτου. Στο βιβλίο ‘Ο Φωτεινός Θάλαμος’ του Ρολάν Μπαρτ μιλάει για την στιγμή που φωτογραφίζετε όπου τον διακατέχει μια αλλόκοτη ενέργεια, κάθε φορά που φωτογραφίζετε υπάρχει μια αόριστη αίσθηση αυθεντικότητας, καμιά φορά και απάτης. Φαντασιακά η φωτογραφία, αναπαριστάνει εκείνη την πολύ λεπτή στιγμή όπου πράγματι δεν είναι ούτε υποκείμενο αλλά ένα υποκείμενο που γίνεται ένα αντικείμενο. Βιώνουμε τότε μια μικρή εμπειρία θανάτου, γινόμαστε αληθινά φάσμα. Μιλάμε για ένα θάνατο στο οποίο τα βλέμματα, οι χειρονομίες, τα σώματα είναι βαλσαμωμένα. Η φωτογραφία ως μέσω, όσο ζωντανή και αν πασχίζουμε να την φανταστούμε, σύμφωνα με τον Ρολάν Μπαρτ δεν είναι παρά ένα πρωτόγονο θέατρο, ένα ταμπλό-βιβάν, η εξεικόνιση της ακίνητης και φτιασιδωμένης όψης κάτω από την οποία βλέπουμε τους νεκρούς.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ταυτόχρονα, οι φωτογραφίες που χρησιμοποιώ δεν έχουν νοσταλγικό χαρακτήρα αλλά είναι στιγμιότυπα που είχαν προηγηθεί πριν την γέννηση μου (02/04/1999). Οι φωτογραφίες είναι βγαλμένες από τους γονείς μου, οι οποίοι είναι και οι δύο φωτογράφοι. Το φωτογραφικό υλικό που παίρνω αφορά σε μια παράδοση, δηλαδή είναι οικογενειακές φωτογραφίες παρμένες από το οικογενειακό άλμπουμ. Χρησιμοποιώντας αυτές τις φωτογραφίες με αυτή την θεματική τοποθετώ τον εαυτό μου σε μια κριτική θέση απέναντι στο θεσμό της οικογένειας. Η οικογένειά είναι μια δομή που παίρνει διάφορα χαρακτηριστικά σε σχέση με το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο διαμορφώνεται. Εκεί αναπτύσσονται πολύπλευρες συναισθηματικές σχέσεις και αλληλεπιδρούν οι διάφοροι χαρακτήρες μεταξύ τους. Για μένα ο τρόπος που αναπτύχθηκε ο ψυχισμός μου από την παιδική και εφηβική ηλικία σχετίστηκε με το τρόπο που εγώ αντιλαμβάνόμουνα αυτές εδώ τις σχέσεις. Η αυτονομία μου όπως και αυτονομία γενικά ενός παιδιού που μεγαλώνει προκύπτει μέσα από ενός είδους αποχωρισμού. ο οποίος είναι πάντα τραυματικός κυρίως όταν και από την άλλη πλευρά, και ιδιαίτερα της μητέρας υπάρχει μια αντίσταση σε αυτό τον αποχαιρετισμό. Με συνέπεια να δημιουργούνται διάφορα ‘συμπτώματα’ τα οποία δηλώνουν ουσιαστικά την παθογένεια των οικογενειακών θεσμών.»
Μαρκέλα Ιακώβου
Η Μαρκέλα Ιακώβου γεννήθηκε στην Πάφο, Κύπρο το 1999. Πρόσφατα τελειοποίησε τις σπουδές τις στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης.
Εκθέσεις
2023
‘’H Σιωπή της Επώασης’’, AcroArt projects, Ομαδική Έκθεση, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα
2022
‘’Urban Awareness’’, Afternoon project, Ομαδική Έκθεση, Πολιτιστικό κέντρο Στροβόλου, Λευκωσία, Κύπρος
‘’Generation 404’’, Ομαδική Έκθεση, _stiksh_, Αθήνα, Ελλάδα
‘’Θερινή Ομαδική Έκθεση”, The OGallery, Λάρνακα, Κύπρος 2021
‘’New Era VII’’, Ομαδική Έκθεση, Art.number23, Θησείο, Αθήνα
2019
“Έργα του 5ου Εργαστηρίου του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, Ομαδική Έκθεση, Casa Bianca, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα
‘’Νέοι..περί Τέχνης’’ , Ομαδική Έκθεση, Δημοτική Πινακοθήκη Γεροσκήπου , Κύπρος
2018
Έργα του 5ου Εργαστηρίου του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, Ομαδική Έκθεση, Casa Bianca, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα
Κεντρική φωτογραφία θέματος: 20.05.1997, 56x37cm, Photograph edited in photoshop and illustrator, digital printing on canvas and manual work with hagiography pigments and sewing, 2021
