Ματιές στα Βαλκάνια, στα πλαίσια του 58ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Θαυματουργά κέικ με μαριχουάνα, δέκα μικροί νέγροι αλά βαλκανικά, φρικαλεότητες του πολέμου και γκέι έρωτες που αψηφούν τα ταμπού. Μια μικρή δόση από το φετινό εκρηκτικό μείγμα που προτείνουν οι Ματιές στα Βαλκάνια με ταινίες που εξερευνούν όλα τα είδη: Από φιλμ επιστημονικής φαντασίας με την υπογραφή του Σεμίχ Καπλάνογλου, μέχρι μαύρη κωμωδία και πολιτικό δράμα.

Δια χειρός Ορχάν Παμούκ, Ισμαήλ Κανταρέ, Νετζάτι Τζουμαλί, μεταξύ άλλων. Έντεκα αριστουργηματικές βαλκανικές ταινίες που βασίστηκαν σε λογοτεχνικά βιβλία, συνθέτουν ένα αφιέρωμα που δεν πρέπει να χάσετε. Οι 7 από τις 11 ταινίες του αφιερώματος -που επιμελείται ο υπεύθυνος του βαλκανικού προγράμματος, Δημήτρης Κερκινός- θα προβληθούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

Αφιέρωμα «Βαλκανική λογοτεχνία και σινεμά»

Η αθωότητα των αναμνήσεων του Γκραντ Τζι (2015, Ηνωμένο Βασίλειο-Ιρλανδία-Ιταλία) – από το βιβλίο Μουσείο της αθωότητας του Ορχάν Παμούκ. Το σαγηνευτικό ντοκιμαντέρ του βρετανού Γκραντ Τζι –γνωστού από βιντεοκλίπ και ταινίες για τους Radiohead και τους Joy Division- μας ξεναγεί στον κόσμο του Μουσείου της αθωότητας, που ίδρυσε στην Κωνσταντινούπολη ο νομπελίστας Ορχάν Παμούκ.

Άνυδρο καλοκαίρι του Μετίν Ερκσάν (1964, Τουρκία) – από την ομότιτλη συλλογή διηγημάτων του Νετζάτι Τζουμαλί. Με την αξεπέραστη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, μια ταινία – ορόσημο στο τούρκικο σινεμά. Ένας διαβολικός γαιοκτήμονας στέλνει άδικα τον αδελφό του στη φυλακή, αποπλανά τη νύφη του και κόβει το νερό στην περιοχή. Απληστία και λαγνεία σε ένα επίκαιρο σχόλιο.

Το κέρατο της κατσίκας του Μετόντι Αντόνοφ (1972, Βουλγαρία) – από τη συλλογή Άγριες ιστορίες του Νικολάι Χαΐτοφ. Kill Bill του ’70, ένα βουκολικό γουέστερν για μια ανελέητη ιστορία εκδίκησης. Τον 17^ο αιώνα, μια ομάδα Τούρκων βιάζει και σκοτώνει τη γυναίκα ενός βοσκού. Τυφλωμένος από μίσος, μεγαλώνει την κόρη του σαν αγόρι για να σκοτώσει μια μέρα τους υπαίτιους.

Χορός στη βροχή του Μποστιάν Χλάντνικ (1961, Γιουγκοσλαβία/Σλοβενία) – από το μυθιστόρημα Μαύρες μέρες, άσπρη μέρα του Ντομινίκ Σμόλε. Ένας νεαρός ζωγράφος και η ερωμένη του, μεθούν, ανταλλάζουν προσβολές και βουλιάζουν στην παρακμή. Ταινία πρωτοποριακή, με επιρροές από τη γαλλική νουβέλ βαγκ (ο Χλάντνικ υπήρξε βοηθός του Κλοντ Σαμπρόλ).

Ο κλέφτης των ροδάκινων του Βάλο Ράντεφ (1964, Βουλγαρία) – από το ομότιτλο διήγημα του Εμιλιάν Στάνεφ. Με φόντο τον Α΄ΠΠ, ένας συνταρακτικός καταδικασμένος έρωτας ανάμεσα σε έναν αιχμάλωτο πολέμου και τη νεαρή σύζυγο του διοικητή του στρατοπέδου, στην πρώτη διεθνή επιτυχία του βουλγαρικού σινεμά.

Τρία του Αλεξάνταρ Πέτροβιτς (1965, Γιουγκοσλαβία/Σερβία) – από τη συλλογή διηγημάτων Η φτέρη και η φωτιά του Αντόνιχε Ισάκοβιτς. Συγκλονιστική αντιπολεμική ταινία για το επιμύθιο του πολέμου και τα ανεπανόρθωτα τραύματα που προκαλεί. Με επίκεντρο τους παρτιζάνους, τρεις ιστορίες εκτυλίσσονται στην αρχή, τη μέση και το τέλος του Β΄ΠΠ.

Η σημύδα του Άντε Μπάμπαγια (1967, Γιουγκοσλαβία/Κροατία) – από το ομότιτλο διήγημα του Σλάβο Κόλαρ. Ταινία-αφιέρωση στην αγάπη και την έλλειψή της. Μια πανέμορφη κοπέλα πεθαίνει. Τότε ο σύζυγός της, που την αγνοούσε, νιώθει την απώλειά της. Οι προκαταλήψεις της επαρχίας και η θλιβερή μοίρα ενός κοριτσιού που όλοι θυμούνται σαν μια εύθραυστη σημύδα.

Πέτρινος γάμος των Μιρτσέα Βερόιου και Νταν Πίτσα (1972, Ρουμανία) – από διηγήματα του Ίον Αγκαρμπιτσεάνου. Δυο οπτικά εκθαμβωτικές σπαρακτικές ιστορίες: Μια μάνα ξεπουλά ό,τι έχει για να ντύσει νύφη τη νεκρή κόρη της. Μια νύφη αναγκάζεται σε γάμο από υποχρέωση και το σκάει με έναν περιπλανώμενο μουσικό, προκαλώντας τον θάνατο ενός αθώου.

Η επιστροφή του νεκρού στρατού του Ντίμιτερ Αναγνόστι (1989, Αλβανία) – από το βιβλίο Ο στρατηγός της νεκρής στρατιάς του Ισμαήλ Κανταρέ. Ένα αντιπολεμικό αριστούργημα που έχει μεταφερθεί πολλές φορές στο σινεμά. Ένας ιταλός στρατηγός ταξιδεύει στην Αλβανία για να επαναπατρίσει τα οστά ενός ένδοξου συνταγματάρχη. Μέχρι που ανακαλύπτει το πραγματικό αποτρόπαιο πρόσωπο του νεκρού.

Ο επαγγελματίας του Ντούσαν Κοβάσεβιτς (2003, Σερβία και Μαυροβούνιο) – από το ομότιτλο θεατρικό έργο του. Μετά την πτώση του Μιλόσεβιτς, ένας πρώην μυστικός αστυνομικός συναντά τον άνδρα που παρακολουθούσε επί χρόνια, έναν αντιστασιακό που κατέληξε να γίνει ό,τι απαρνιόταν: ένα γρανάζι του συστήματος.

Οικογένεια Μορομέτε του Στέρε Γκούλεα (1987, Ρουμανία) – από το ομότιτλο μυθιστόρημα του Μαρίν Πρέντα. Πριν το ξέσπασμα του Β΄ΠΠ και την έλευση του κομμουνισμού, η αγροτική τάξη πεθαίνει. Το χρονικό αλλαγών που συντάραξαν την Ιστορία, μέσα από τα μάτια μιας οικογένειας που διαλύεται.

Βαλκανικό πρόγραμμα – Ένα συναρπαστικό καλειδοσκόπιο ιστοριών.

Σε ένα δυστοπικό μέλλον, η ρημαγμένη Γη αναζητά σωτηρία από την ασιτία. Ο Σεμίχ Καπλάνογλου σκηνοθετεί την πρώτη αγγλόφωνη ταινία του Σπόρος, ένα ασπρόμαυρο, ταρκοφσκικών αποχρώσεων φιλμ επιστημονικής φαντασίας με πρωταγωνιστή τον Ζαν Μαρκ Μπαρ (Απέραντο γαλάζιο).

Οι «Δέκα μικροί νέγροι» αλά βαλκανικά. Μια παρέα νεαρών ξεκινά για ένα ταξίδι στο άγνωστο, ψάχνοντας ένα (ανύπαρκτο;) μοναστήρι. Εξαφανίζονται ένας-ένας στο μυστηριώδες Μια σύντομη εκδρομή του Κροάτη Ιγκόρ Μπεζίνοβιτς.

Ένας ανθρωπολόγος και ένας ρομά αψηφούν τα ταμπού και ερωτεύονται με φόντο το ρουμανικό γκέτο Φερεντάρι, στο τολμηρό ντεμπούτο της Ιβάνα Μλαντένοβιτς Soldiers, a Story from Ferentari.

Ο Βέλε κλέβει μαριχουάνα για να φτιάξει ένα θαυματουργό κέικ που θα ανακουφίσει τον καρκινοπαθή πατέρα του. Όταν το σχέδιο πετυχαίνει, οι γείτονες θέλουν τη συνταγή και οι κακοποιοί το εμπόρευμα πίσω, στην ξεκαρδιστική μαύρη κωμωδία Μυστικό συστατικό του Γκιόρτσε Σταβρέσκι, μια συμπαραγωγή ΠΓΔΜ-Ελλάδας. Παγκόσμια πρεμιέρα στο 58^ο ΦΚΘ (Crossroads-55^ο ΦΚΘ).

Γιατί κατέρρευσε ο έρωτάς του με την Άνα; Τη δική του εκδοχή δίνει στον ψυχαναλυτή του ο Τομά, αφήνοντας απ’ έξω τη μισή αλήθεια. Ή μήπως όχι; Μια σχέση πάθους στο Ana, Mon Amour του Ρουμάνου Κάλιν Πέτερ Νέτζερ.

Η κυρία Γ. (Μιριάνα Καράνοβιτς) αποφασίζει να αυτοκτονήσει. Πρώτα πρέπει να τακτοποιήσει τις εκκρεμότητές της σε μια χώρα παγιδευμένη σε καφκικούς μηχανισμούς. Μαύρο χιούμορ στο Ρέκβιεμ για την κυρία Γ. του Μπόγιαν Βούλετιτς, την πρόταση της Σερβίας για το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας.

Ένας βόσνιος πρόσφυγας που δουλεύει στα ορυχεία της Σλοβενίας, ανακαλύπτει έναν ομαδικό τάφο με θύματα του Β΄ΠΠ. Θα πάει κόντρα σε όλους προκειμένουν να αποκατασταθεί η μνήμη των νεκρών στο Ο ανθρακωρύχος της Χάνα Σλακ, την πρόταση της Σλοβενίας για το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας (Crossroads-52^ο ΦΚΘ και Works in Progress-57^ο ΦΚΘ).

Ο σύζυγος και ο εραστής μιας γυναίκας που μόλις πέθανε συναντιούνται με απρόβλεπτες συνέπειες στο Τσάρλεστον του Αντρέι Κρετσουλέσκου, ένα πιο ποπ δείγμα του σύγχρονου ρουμανικού σινεμά (Crossroads-56^ο ΦΚΘ και Works in Progress-57^ο ΦΚΘ).

Ένα τρυφερό art house φιλμ από έναν πολλά υποσχόμενο ντοκιμαντερίστα: 3/4 του Βούλγαρου Ίλιαν Μέτεφ. Ασκήσεις ύφους με θέμα μια αποξενωμένη οικογένεια. Χρυσή Λεοπάρδαλη για πρωτοεμφανιζόμενο σκηνοθέτη, Φεστιβάλ Λοκάρνο 2017.

Ένας νεαρός μουσικός κουρδικής καταγωγής από τη Νέα Υόρκη περιπλανιέται στα βάθη της Τουρκίας. Ψάχνει ένα τραγούδι που του τραγούδησε η γιαγιά του και μαζί αναζητά τις ρίζες του στο Zer του Καζίμ Οζ.

Μεγάλες εκπλήξεις μας επιφυλάσσουν οι μικρού μήκους ταινίες από τα Βαλκάνια:  Ένα οικονομικό χρέος αλλάζει χέρια ανάμεσα σε ανθρώπους διαφορετικών εθνοτήτων (Το αόρατο χέρι του Άνταμ Σμιθ του Σλόμπονταν Μαξίμοβιτς, Σλοβενία). Πρωταγωνιστεί ο Μάκης Παπαδημητράτος. Μια 8χρονη ρομά επαναστατεί ενάντια στην παράδοση που την αναγκάζει να παντρευτεί (Cumulonimbus της Ιοάνα Μίσκιε, Ρουμανία). Τίποτα δεν προετοιμάζει τον μικρό Ίβιτσα ότι οι γονείς του θα χωρίσουν (Μια χούφτα πέτρες του Στέφαν Ίβαντσιτς, Σερβία). Ένας οδηγός αρνείται να παραβιάσει ένα κόκκινο χαλασμένο φανάρι (Κόκκινο φανάρι του Τομά Βασάροφ, Βουλγαρία). Ένα 13χρονο κορίτσι από θύμα οικογενειακής βίας, γίνεται θύτης (Into the Blue της Αντονέτα Αλαμάτ Κουσιγιάνοβιτς, Κροατία).