Η Μάγια Αγγέλου ή Marguerite Annie Johnson ήταν Αμερικανίδα ποιήτρια, τραγουδίστρια, πεζογράφος, ακτιβίστρια πολιτικών δικαιωμάτων και καθηγήτρια πανεπιστημίου. Κυκλοφόρησε επτά αυτοβιογραφίες, τρεις μελέτες, αρκετές ποιητικές συλλογές καθώς και μια λίστα από θεατρικές παραστάσεις, ταινίες και τηλεοπτικά προγράμματα μέσα σε 50 χρόνια. Έλαβε δεκάδες βραβεία και πάνω από 50 τιμητικές διακρίσεις. Η Αγγέλου είναι περισσότερο γνωστή για τις επτά αυτοβιογραφίες της, οι οποίες επικεντρώνονται στην παιδική της ηλικία και στα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής της. Η πρώτη αυτοβιογραφία της με τίτλο I Know Why the Caged Bird Sings (1969) περιγράφει την ζωή της μέχρι την ηλικία των 17 ετών και της χάρισε διεθνή αναγνώριση.
Έγινε ποιήτρια και συγγραφέας αφότου ανέλαβε μια σειρά από δουλειές ως νεαρή ενήλικας, συμπεριλαμβανομένων διαφόρων ειδικοτήτων: μαγείρισσα, πόρνη, χορεύτρια σε νυχτερινά μαγαζιά, τραγουδίστρια, ηθοποιός στην όπερα Porgy and Bess, συντονίστρια σε συνέδρια της βόρειο-χριστιανών και δημοσιογράφος στην Αίγυπτο και την Γκάνα κατά την διάρκεια της αποικιοκρατίας της Αφρικής. Ήταν σκηνοθέτης, ηθοποιός, συγγραφέας και παραγωγός παραστάσεων, ταινιών και τηλεοπτικών προγραμμάτων. Το 1982 έγινε η πρώτη καθηγήτρια στο Τμήμα Αμερικανικών Σπουδών στο Wake Forest University της Βόρειας Καρολίνα. Ήταν ενεργό μέλος του Κινήματος των Πολιτικών Δικαιωμάτων (Civil Rights Movement) και εργάστηκε μαζί με τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και τον Μάλκολμ Χ. Ξεκινώντας την δεκαετία του 1990, έκανε περίπου 80 εμφανίσεις ανά έτος ως επισκέπτρια καθηγήτρια σε διάφορα πανεπιστήμια ; κάτι που το συνέχισε μέχρι την ηλικία των 80 ετών.
Το 1993, η Αγγέλου αφηγήθηκε το ποίημά της “On the Pulse of Morning” στην ορκωμοσία του Προέδρου Μπιλ Κλίντον και έγινε η πρώτη ποιήτρια που απήγγειλε ποίημά της σε ορκωμοσία Προέδρου των ΗΠΑ μετά τον Robert Frost στην ορκωμοσία του Προέδρου John F. Kennedy το 1961.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Με την έκδοση του βιβλίου I Know Why the Caged Bird Sings, η Αγγέλου παρουσίασε διάφορα θέματα της προσωπικής της ζωής. Ήταν εκπρόσωπος των μαύρων και των γυναικών της Αμερικής και τα έργα της θεωρούνται ότι υπερασπίζονται τον πολιτισμό των μαύρων. Τα έργα της χρησιμοποιούνται ευρέως στα σχολεία και στα πανεπιστήμια όλου του κόσμου παρόλο που έχουν γίνει προσπάθειες να αποσυρθούν τα βιβλία της από κάποιες βιβλιοθήκες των ΗΠΑ. Τα γνωστότερα έργα της Αγγέλου κατατάσσονται στην κατηγορία των αυτοβιογραφικών μυθιστορημάτων, ωστόσο πολλοί κριτικοί λογοτεχνίας τα θεωρούν αυτοβιογραφίες. Η Αγγέλου έκανε προσπάθεια να αμφισβητήσει την κοινή δομή της αυτοβιογραφίας μέσω της κριτικής, της αλλαγής και της επέκτασης του είδους. Τα βιβλία της επικεντρώνονται σε θέματα όπως ο ρατσισμός, η ταυτότητα, η οικογένεια και τα ταξίδια.
Η Αγγέλου ανέδειξε την εμπειρία τού να είναι κανείς πολίτης αφρικανικής καταγωγής στις Ηνωμένες Πολιτείες. Θεωρείται από τις πιο σπουδαίες Αμερικανίδες ποιήτριες και συγγραφείς.
Φυλακισμένο πουλί
Το ελεύθερο πουλί κάνει άλμα
στην πλάτη του ανέμου
και αιωρείται κατεβαίνοντας
μέχρι την άκρη του ρεύματος
βουτά τα φτερά του
στις πορτοκαλιές ηλιαχτίδες
και τολμά να διεκδικήσει τον ουρανό
Μα ένα πουλί που πηγαινοέρχεται
μες στο στενό κλουβί του
σπάνια μπορεί να δει πέρα
από τα κάγκελα της οργής
τα φτερά του είναι ψαλιδισμένα και
τα πόδια του δεμένα
έτσι ανοίγει το στόμα του και τραγουδά
Το φυλακισμένο πουλί τραγουδά
με έναν φοβισμένο σκοπό
για πράγματα άγνωστα
μα επιθυμητά από καιρό
και η μελωδία του ακούγεται
στο μακρινό βουνό
γιατί το φυλακισμένο πουλί
τραγουδά την ελευθερία
Το ελεύθερο πουλί στοχάζεται άλλο ένα αεράκι
τους αληγείς ανέμους να περνούν απαλά μέσα από δέντρα που στενάζουν
τα παχιά σκουλήκια να το περιμένουν σε ένα λιβάδι καθώς χαράζει
και αποκαλεί τον ουρανό δικό του.
Μα ένα φυλακισμένο πουλί στέκει πάνω από τον τάφο των ονείρων
Η σκιά του ουρλιάζει πάνω στου εφιάλτη την κραυγή
τα φτερά του είναι ψαλιδισμένα και
τα πόδια του δεμένα
έτσι ανοίγει το στόμα του και τραγουδά
Το φυλακισμένο πουλί τραγουδά
με έναν φοβισμένο σκοπό
για πράγματα άγνωστα
μα επιθυμητά από καιρό
και η μελωδία του ακούγεται
στο μακρινό βουνό
γιατί το φυλακισμένο πουλί
τραγουδά την ελευθερία.
(Μετάφραση: Χριστίνα Λιναρδάκη)