Το 29ο Πανόραμα Ευρωπαϊκου Κινηματογράφου με μεγάλη χαρά και συγκίνηση ανακοινώνει πως θα σηκώσει αυλαία με την ευρωπαϊκή πρεμιέρα της ταινίας “Afterimage”, το κύκνειο άσμα του σπουδαίου πολωνου δημιουργού Αντρέι Βάιντα που πριν λίγο καιρό έφυγε από κοντά μας σε ηλικία 90 ετών.
Το “Afterimage” είναι μια παθιασμένη βιογραφία για τον avant-garde καλλιτέχνη και ζωγράφο Βλαντισλάβ Στρεμίνσκι ο οποίος εκπροσωπούσε το κίνημα του κονστρουκτιβισμού και του ουνισμού στη ζωγραφική. Ωστόσο, καθώς δεν συμμορφώθηκε με τις επιταγές του Κόμματος, διώχθηκε από το σταλινικό καθεστώς στην μεταπολεμική Πολωνία και τελικά αποπέμφθηκε από την Σχολή Καλών Τεχνών του Λοτζ. Άνεργος και ανάπηρος (καθώς του έλειπε ένα πόδι και ένα χέρι…), είχε άσχημο τέλος, καθώς κατέληξε φτωχός και άρρωστος.
Ο ίδιος ο Βάιντα εξηγούσε πως αυτή, η τελευταία του ταινία, ήταν το σχόλιό του ενάντια στην κρατική παρέμβαση την τέχνη…
Ο βραβευμένος με Όσκαρ πολωνός σκηνοθέτης, ένας από τους σημαντικότερους πολωνούς σκηνοθέτες (μαζί με τους πολύ νεότερους Κριστόφ Κισλόφσκι και Αντρέϊ Ζουλάφσκι που έφυγαν πρόωρα) υπήρξε ένας δημιουργός με έντονη πολιτική ματιά. Σκηνοθέτησε περισσότερες από 40 ταινίες και το 2000 του απονεμήθηκε τιμητικό Όσκαρ για τη συμβολή του στον χώρο της 7ης τέχνης.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η δημιουργική του περίοδος μετρά πάνω από εξήντα χρόνια αφού ξεκίνησε το 1955 με την ταινία «Μια Γενιά» ενώ πριν λίγο μόλις καιρό ολοκλήρωσε την ταινία «Afterimage” (“Powidoki») με θέμα την ιστορία του πρωτοπόρου ζωγράφου και συμπατριώτη του Βλαντισλάβ Στρεμίνσκι. Το φιλμ θα εκπροσωπήσει μάλιστα την πατρίδα του στην κατηγορία του Όσκαρ Ξένης Ταινίας το 2017. Άλλες τέσσερις ταινίες του Βάιντα είχαν προταθεί στο παρελθόν στην ίδια κατηγορία: «The Promised Land» (1975), «The Maids of Wilko» (1979), «Man of Iron» (1981) και «Katyń» (2007).
Ο Αντρέι Βάιντα τιμήθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες το 1981 για τον «Άνθρωπο από Σίδερο», ενώ το 2006 απέσπασε και μια τιμητική Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ του Βερολίνου. Το 2013 γύρισε το φιλμ «Βαλέσα – Η Δύναμη της Ελπίδας» για τη ζωή του ηγέτη της «Αλληλεγγύης» Λεχ Βαλέσα.
Ο Βάιντα, που γεννήθηκε το 1926, σπούδασε ζωγραφική στη σχολή Καλών Τεχνών της Κρακοβίας και στη συνέχεια κινηματογράφο στην ξακουστή σχολή Λοτζ – πρωτοστάτησε μάλιστα στην πολωνική σχολή που ξεπήδησε από αυτήν, εκφράζοντας με τον δικό του προσωπικό τρόπο τα γεγονότα που σημάδεψαν την Ιστορία.
«Η Γενιά», το «Κανάλ» και το «Στάχτες και Διαμάντια», συγκροτούν την τριλογία του με θέμα τη ζωή στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Πολωνία, αλλά και την υπόγεια, σχεδόν εμφύλια διαμάχη των ομάδων που μάχονταν τους Γερμανούς. Στην «Γη της Επαγγελίας» το 1975 στράφηκε στον πολωνικό 19ο αιώνα για να δώσει μια αλληγορία του κομμουνιστικού καθεστώτος των ημερών του –ένα θέμα που θα τον απασχολήσει αρκετά και σε μετέπειτα ταινίες του.
Ο ίδιος, όπως υπενθυμίζει το BBC, είχε περιγράψει το έργο του σκηνοθέτη ως εξής: «Ο καλός Κύριος έδωσε στον σκηνοθέτη δύο μάτια, ένα για να βλέπει στην κάμερα και το άλλο να είναι σε εγρήγορση για όσα συμβαίνουν γύρω του».
Τιμώντας την μνήμη του μεγάλου αυτού δημιουργού που έφυγε πολύ πρόσφατα, το Πανοραμα θα πραγματοποιήσει και ένα μικρό αφιερωμα στο έργο του με τρεις ταινίες: «Στάχτες και διαμάντια» (1958), «Κατίν» (2007) και «Γλυκιά έξαψη» (2009).
Στην κλασική ταινία «Στάχτες και διαμάντια», που διαδραματίζεται λίγο πριν το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, ένας πολωνός παρτιζάνος , αναλαμβάνει την αποστολή να δολοφονήσει έναν τοπικό ηγέτη του Κομμουνιστικού καθεστώτος.
Στο «Κατίν» ο Αντρέι Βάιντα εμπνέεται από την εν ψυχρώ εκτέλεση χιλιάδων πολωνών αξιωματικών στο δάσος του Katyn –θεωρείται η πιο προσωπική ταινία που έχει γυρίσει καθώς ο πατέρας του ήταν ένας από τους εκτελεσμένους αξιωματικούς.
Τέλος, η «Γλυκιά έξαψη» είναι ένα ερωτικό δράμα εποχής με ηρωίδα μια ώριμη γυναίκα που γνωρίζει έναν νεαρό άντρα ο οποίος την κάνει να αισθανθεί ξανά νέα.
Η πρεμιέρα του «Afterimage» στο «Άστορ» θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 16 Νοεμβρίου* και στην συνέχεια θα προβληθεί και για το κοινό στην ενότητα «Διεθνής Εικόνα σε Πρώτη Προβολή».
Αφιέρωμα στον ελληνοαμερικάνο Αλεξάντερ Πέιν
Ως ένδειξη αναγνώρισης ενός μεγάλου ταλέντου που συνεχώς εξελίσσεται, το φετινό Πανόραμα πραγματοποιεί μεγάλο αφιέρωμα στον Αλεξάντερ Πέιν, παρουσιάζοντας πέντε ταινίες του: Πολίτης Ρουθ (1996) , Η Εκλογή (1999) , Πλαγίως (2004) , Οι Απόγονοι (2011), Nebraska (2013)
“Η Νεμπράσκα είναι το Αίγιο των ΗΠΑ” είχε δηλώσει πέρυσι ο Αλέξανδρος – Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος, ο ελληνοαμερικάνος σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός, που έγινε διάσημος, κερδίζοντας δύο Όσκαρ με το όνομα Αλεξάντερ Πέιν. Γεννημένος στη Νεμπράσκα, ο Πέιν κατάγεται από το Αίγιο, όπου η οικογένειά του είχε εμπορικό κατάστημα. Ο παππούς του, ο Νίκος Παπαδόπουλος, βρέθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα στην Όμαχα της Νεμπράσκα. Και, αντί να αλλάξει το επώνυμό του , το “Παπαδόπουλος”, σε “Πάπας”, όπως έκαναν πολλοί συνεπώνυμοί του, ο παππούς του σκηνοθέτη “εφηύρε” ένα εντελώς νέο επώνυμο, το Πέιν (Payne), για να μη θυμίζει καθόλου την ελληνική καταγωγή του, καθώς οι Έλληνες, τότε και εκεί, δεν έχαιραν και πολύ μεγάλης εκτίμησης…
Πάντως, ο Αλεξάντερ Πέιν τελικά απέτισε φόρο τιμής στον παππού του και στην πολιτεία όπου αυτός μετανάστευσε, η οποία έγινε και η γενέτειρα του εγγονού, η Νεμπράσκα. Οι γονείς του, η Πέγκι και ο Τζορτζ Πέιν, διατηρούσαν ένα ελληνικό εστιατόριο στην Όμαχα. Όμως ο γιος τους αποφάσισε να πάρει άλλο δρόμο. Ο Αλεξάντερ αποφοίτησε από το Στάνφορντ, με δίπλωμα στην Ιστορία και στα Ισπανικά. Μετά, σπούδασε κινηματογράφο στο UCLA Film School.
Η πτυχιακή του ταινία προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Sundance, κάτι που προσήλκυσε το ενδιαφέρον της εταιρείας Miramax, ώστε αυτή να τον υποστηρίξει για να γράψει το σενάριο και να σκηνοθετήσει την πρώτη του μεγάλου μήκους, την ταινία “Citizen Ruth” το 1996. Στην ταινία, η Λόρα Ντερν ενσαρκώνει μια ανεύθυνη, τοξικοεξαρτημένη νέα γυναίκα, που βρίσκεται στη μέση μιας μεγάλης δημόσιας αντιδικίας σχετικά με τις εκτρώσεις.
Από τότε συνεχίζει ακάθεκτος, δίνοντας μια νέα πνοή στο αμερικανικό σινεμά, καθώς η βιρτουοζιτέ του Πέιν συνδυάζει την εμπορικότητα με τις ιδιαίτερες καλλιτεχνικές απαιτήσεις. Στην οσκαρική ταινία του «Σχετικά με τον Σμιντ» ο Τζακ Νίκολσον είναι ένας συνταξιούχος, του οποίου η συμμετοχή στο γάμο της κόρης του, εξελίσσεται σε αναζήτηση αυτογνωσίας –ένα ζητούμενο και στις μετέπειτα ταινίες του σκηνοθέτη: από το «Πλαγίως», με ήρωες δύο κουρασμένους και απογοητευμένους μεσήλικες που περιηγούνται στους αμπελώνες της Καλιφόρνιας, μέχρι τους «Απογόνους» όπου ο Τζορτζ Κλούνι, μετά τον τραυματισμό της γυναίκας του, αναθεωρεί όλη του τη ζωή. Και βέβαια στο εξαιρετικό «Nebraska» με τον Μπρους Ντερν στον ρόλο ενός χαμένου στον κόσμο του ηλικιωμένου που ταξιδεύει, συνοδευόμενος από τον γιο του, για να διεκδικήσει το (δήθεν) έπαθλο ενός λαχνού –μια ταινία που καταδύεται στα βάθη της περίπλοκης σχέσης πατέρα και γιου… Η ταινία ενσωματώνει όλη την φιλοσοφία του Αλεξάντερ Πέιν για το σινεμά: υποδόριο χιούμορ, λελογισμένη συγκίνηση, λιτή κινηματογραφική γλώσσα, και βέβαια ο άνθρωπος, πάντα ο άνθρωπος, στο επίκεντρο της κινηματογραφίας.
Το 29ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου
Το Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, με εμπνευστή και -επι 29 συναπτά έτη- καλλιτεχνικό διευθυντή του τον Νίνο Φένεκ Μικελίδη, ετοιμάζεται πυρετωδώς να υποδεχτεί και φέτος τους φίλους του καλού κινηματογράφου. Πιστό στο πνεύμα του, το Πανόραμα συνεχίζει να αναδεικνύει τον ευρωπαϊκό, αλλά και τον ελληνικό κινηματογράφο, σύγχρονο αλλά και παλαιότερο, χωρίς να παραγνωρίζει κινηματογραφίες από τον υπόλοιπο κόσμο.
Από τις 17 έως τις 27 Νοεμβρίου, το “Τριανόν” (17-23/11) και η “Ααβόρα” (17-27/11), θα φιλοξενήσουν αφιερώματα σε σημαντικούς έλληνες και ξένους δημιουργούς, αβαν πρεμιέρ πολυαναμενόμενων ταινιών, εκδηλώσεις-έκπληξη, συζητήσεις, master-classes και προβολές μικρού μήκους ταινιών σπουδαστών κινηματογραφικών σχολών.
Η φετινή διοργάνωση υπόσχεται, μεταξύ άλλων, και ένα ειδικό αφιέρωμα για τα 40 χρόνια της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, και βέβαια, όπως κάθε χρόνο, το Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του Φεστιβάλ στο οποίο θα συμμετάσχουν 11 ευρωπαϊκές ταινίες που δεν έχουν αγοραστεί από έλληνες διανομείς. Τα βραβεία του Φεστιβάλ θα απονείμουν τρεις επιτροπές: της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI), της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (Π.Ε.Κ.Κ), καθώς και των αναγνωστών του περιοδικού “Αθηνόραμα”.
* Για τη πρεμιέρα του «Afterimage» στο «Άστορ» θα δοθεί περιορισμένος αριθμός εισιτηρίων.
Επιπλέον πληροφορίες για το 29ο Πανόραμα Ευρωπαΐκού Κινηματογράφου μπορείτε να δείτε εδώ.