Megaron Plus: Πώς επηρεάζει την ανθρώπινη σκέψη και παιδεία η μαθηματική σκέψη

Τρεις πανεπιστημιακοί διδάσκαλοι, ο Σταύρος Παπασταυρίδης, ο Θεοδόσιος Ζαχαριάδης και ο Στέφανος Τραχανάς λαμβάνουν μέρος σε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση για τον ρόλο των Μαθηματικών στον ανθρώπινο βίο και στοχασμό, η οποία θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 26 Νοεμβρίου στo Μέγαρο και εντάσσεται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Κύκλου «Η επιστήμη στη ζωή μας» του Megaron Plus.

Κατά τη συζήτηση, θα εξετασθεί το ζήτημα: «Πώς επηρεάζει την ανθρώπινη σκέψη και παιδεία η μαθηματική σκέψη». Την παρουσίαση και τον συντονισμό έχει αναλάβει ο Ομότιμος Καθηγητής Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Αθηνών Σταύρος Παπασταυρίδης.

Τα Μαθηματικά, στις διάφορες μορφές τους, υπάρχουν όσο υπάρχουν άνθρωποι. Η μεθοδολογία και αποδεικτική διαδικασία που έχουν σήμερα, διαμορφώθηκε σε γενικές γραμμές τον 6ο-3ο π.Χ. αιώνα στην αρχαία Ελλάδα. Από την Αναγέννηση μέχρι σήμερα ζούμε το φαινόμενο της ανάπτυξης της σύγχρονης επιστήμης, φαινόμενο στο οποίο τα Μαθηματικά κατέχουν κεντρική θέση, καθώς χρησιμοποιούνταν ανέκαθεν από τις θετικές επιστήμες. Με την πάροδο των αιώνων, ο ρόλος αυτός επεκτάθηκε και σε άλλες επιστήμες (π.χ. Οικονομικά, Κοινωνιολογία, Ιατρική κ.λπ.). Η διαδικασία αυτής της επέκτασης, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, δεν φαίνεται να έχει τέλος. Τα τελευταία 200 χρόνια περίπου (ως αποτέλεσμα κυρίως της Γαλλικής και της Βιομηχανικής Επανάστασης), έχουμε το μείζον κοινωνικό φαινόμενο της μαζικής εκπαίδευσης,  όπου τα Μαθηματικά  παίζουν και εδώ κεντρικό λόγο δίνοντας, μεταξύ άλλων, και τον τόνο στο νέο ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο. Στη μαζική εκπαίδευση, τα Μαθηματικά διαδραματίζουν όμως και έναν άλλο ρόλο, πέραν του γνωσιολογικού επιπέδου: είναι τα πλέον συχνά επιλεγόμενα εργαλεία αξιολογήσεων-εξετάσεων πάσης φύσεως.

Κατά τη συζήτηση, οι ομιλητές θα προσεγγίσουν ενδεικτικά τα παρακάτω ερωτήματα: Τι είναι τα Μαθηματικά; Πώς προέκυψαν μέσα στην Ιστορία; Ποια η μέθοδός τους; Πόσο σίγουρη είναι η αλήθεια που κηρύσσουν; Πώς σχετίζονται με την υπόλοιπη ανθρώπινη γνώση; Τι περιορισμοί υπάρχουν στον ρόλο τους μέσα στην Ιστορία; Ποιος ο ρόλος τους στην εκπαίδευση;

Ο Σταύρος Παπασταυρίδης, Καθηγητής Μαθηματικών του Πανεπιστήμιο Αθηνών, που θα συντονίσει τη συζήτηση, είναι αριστούχος απόφοιτος του Τμήματος Μαθηματικών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.) και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Princeton. Έχει διδάξει στα Πανεπιστήμια Κρήτης και Brandeis, καθώς και στο Georgia Institute of Technology. Έχει ακόμη εργασθεί στα Εργαστήρια Bell (Muray Hill). Διετέλεσε καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών (1977-89) και του Πανεπιστημίου Αθηνών (1990-2013) και κατείχε κατά καιρούς σημαντικές θέσεις σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και φορείς: Πρόεδρος του Τμήματος Μαθηματικών των Πανεπιστημίων Πατρών και Αθηνών, Αντιπρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, κ.ά.. Επίσης, υπήρξε εκπρόσωπος της Ελλάδας στην Επιτροπή Παιδείας του Ο.Ο.Σ.Α. και μέλος των Επιτροπών Εισαγωγικών Εξετάσεων, καθώς και του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας. Το ερευνητικό του ενδιαφέρον εστιάζεται στην Άλγεβρα, τη Γεωμετρία, τη Θεωρία των Πιθανοτήτων και τη Διδακτική των Μαθηματικών. Επιπλέον, είναι συγγραφέας βιβλίων για τη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σήμερα διδάσκει Ιστορία Νεότερων Μαθηματικών στο Μεταπτυχιακό Τμήμα Μαθηματικών του Ε.Κ.Π.Α..  

Τις απόψεις τους για τη συμβολή των Μαθηματικών στην εξέλιξη της ανθρώπινης σκέψης και παιδείας θα καταθέσουν ο Καθηγητής Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδόσιος Ζαχαριάδης και ο Επίτιμος Διδάκτωρ Φυσικής και Διευθυντής Εκδόσεων του Πανεπιστημίου Κρήτης Στέφανος Τραχανάς. Ο Θεοδόσιος Ζαχαριάδης, ως ερευνητής, επικέντρωσε αρχικώς το ενδιαφέρον του στη Μαθηματική Ανάλυση και αργότερα στη Μαθηματική Εκπαίδευση, θέματα σχετικά με τα οποία έχει δημοσιεύσει εργασίες σε διεθνή περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων. Έχει χρηματίσει Διευθυντής του Τομέα Διδακτικής Μαθηματικών του Τμήματος Μαθηματικών του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Ε.Κ.Π.Α.) και Πρόεδρος της Διατμηματικής Επιτροπής του διακρατικού μεταπτυχιακού προγράμματος «Διδακτική και Μεθοδολογία των Μαθηματικών» (Ε.Κ.Π.Α.-Πανεπιστήμιο Κύπρου). Επίσης, συμμετείχε σε επιτροπές ανάπτυξης αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών για τα Μαθηματικά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθώς και σε επιτροπές αξιολόγησης διδακτικού υλικού.

Ο φυσικός Στέφανος Τραχανάς είναι απόφοιτος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Μηχανολογία-Ηλεκτρολογία) και του Κέντρου Πυρηνικών Ερευνών «Δημόκριτος» (Θεωρητική Φυσική).  Σπούδασε επίσης Φυσική στο Πανεπιστήμιο Harvard. Διδάσκει Φυσική στο αντίστοιχο Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Είναι συγγραφέας εννέα βιβλίων στα πεδία της Κβαντικής Φυσικής και των διαφορικών εξισώσεων, ενώ τα συγγράμματά του αποτελούν βασικά εγχειρίδια διδασκαλίας για τα εν λόγω γνωστικά αντικείμενα στις Σχολές Θετικών Επιστημών και τα Πολυτεχνεία της χώρας. Ο Στέφανος Τραχανάς είναι ιδρυτικό μέλος και Διευθυντής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης (Π.Ε.Κ.), του πρώτου εκδοτικού οίκου ανωτάτου εκπαιδευτικού ιδρύματος στην Ελλάδα. Για το σημαντικό έργο του στις Π.Ε.Κ. του απενεμήθη, το 2009, το βραβείο του περιοδικού «Διαβάζω». Τρία χρόνια αργότερα, τιμήθηκε από την Προεδρεία της Ελληνικής Δημοκρατίας με το εθνικό «Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας Β. Ξανθόπουλου-Στ. Πνευματικού». Τα νέα συγγραφικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στη δημιουργία διαδραστικών ηλεκτρονικών βιβλίων, κατάλληλων για ανοικτά πανεπιστημιακά μαθήματα μέσω διαδικτύου.

Η εκδήλωση θα μεταδοθεί ζωντανά από το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας & Τεχνολογίας https://webcast.grnet.gr/