Megaron Plus: Συμπόσιο για τον Οδυσσέα Ελύτη: … Και θα λάβουνε τα όνειρα εκδίκηση…

Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στο πλαίσιο του Megaron Plus διοργανώνει χθες και σήμερα ένα Συμπόσιο για τον μεγάλο ποιητή Οδυσσέα Ελύτη με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του. Ο τίτλος του Συμποσίου, στο οποίο συμμετέχουν σημαντικές προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών, είναι «Ο Εικοστός αιώνας στην ποίηση του Ελύτη. Η ποίηση του Ελύτη στον εικοστό πρώτο αιώνα».

Από τη Μαριάννα Παπάκη

Η πρώτη ημέρα του Συμποσίου (Τρίτη 1η Νοεμβρίου) ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Το κοινό καλωσόρισε η φιλόλογος, ποιήτρια και τελευταία σύντροφος του Οδυσσέα Ελύτη, Ιουλίτα Ηλιοπούλου η οποία μεταξύ άλλων τόνισε την ανάγκη – σήμερα περισσότερο από ποτέ – της συστηματικής μελέτης της ποίησης του Ελύτη αλλά και την πίστη του ποιητή στη μετασχηματιστική δύναμη της ποίησης στην πραγματικότητα. Τη σκυτάλη πήρε ο Πρόεδρος του Μεγάρου Μουσικής, κύριος Ιωάννης Μάνος ο οποίος υπογράμμισε την λειτουργία του Μεγάρου, σαν έναν χώρο που συνδέει τη μουσική με τις τέχνες, έναν χώρο ανοιχτό σε προτάσεις.

Στις σημαντικότερες ίσως στιγμές του Συμποσίου συγκαταλέγονται οι εισηγήσεις του Δημήτρη Μαρωνίτη ο οποίος μίλησε για τον «Νεοελληνικό λυρισμό πριν και μετά τον Ελύτη», του David Connolly, ενός εξαίρετου Άγγλου με καταγωγή από την Ιρλανδία, μελετητή και μεταφραστή της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ο οποίος μιλώντας για τη «Μαγεία του Ελύτη» ανέφερε χαρακτηριστικά:  «Ο Ελύτης συνδέει τη φύση με την ηθική. Η ηθική για τον Ελύτη είναι η εκδήλωση του κάλλους».

Ενδιαφέρουσα ήταν και η εισήγηση του Γεώργιου Μπαμπινιώτη που μίλησε για τον «Μεταγλωσσικό Ελύτη» αναφέροντας πως ο Ελύτης μπορεί να θεωρηθεί «ο κατεξοχήν μεταγλωσσικός ποιητής», πως στην «ποίηση του Ελύτη η γλώσσα είναι σημαίνον και σημαινόμενο» και πως ο «Ελύτης κατόρθωσε να γίνει ό, τι ήθελε για τον ποιητή ο Σεφέρης: άρχοντας της γλώσσας».

Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, καθηγήτρια και Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης μας ξενάγησε στον εικαστικό Οδυσσέα Ελύτη (το σύνολο των έργων του εκτίθεται αυτή την περίοδο στο Ίδρυμα Θεοχαράκη), στην βαθιά του γνώση για την ιστορία της τέχνης αλλά και στην αδυναμία του στο «κολάζ».

Ο φιλόλογος και κριτικός θεάτρου Κώστας Γεωργουσόπουλος κέρδισε την προσοχή και το ενδιαφέρον του κοινού με την εξαιρετικά τολμηρή αλλά και γοητευτική προσέγγισή του στη «Μαρίνα των βράχων».

Χωρίς αμφιβολία όμως η πιο έντονη αλλά και έντονα φορτισμένη στιγμή του Συμποσίου ήταν η παρουσία και η ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη. Ο κύριος Θεοδωράκης εισερχόμενος στην αίθουσα καταχειροκροτήθηκε από τον κόσμο, καθώς τα γεγονότα του «έξω» από του Μέγαρο κόσμου δεν μπορούσαν να μη συνδεθούν με μια βραδιά για τον Οδυσσέα Ελύτη. Ο Μίκης Θεοδωράκης αναφερόμενος στο «Άξιον Εστί» ανέφερε: «Μόλις το έλαβα με συνεπήρε και με ενέπνευσε».  «Ο Ελύτης μέσα από το Άξιον Εστί πασχίζει να στείλει στο νεοέλληνα ένα μήνυμα και μία πρόσκληση αυτογνωσίας. Οι περισσότεροι δεν το κατάλαβαν». Ενώ συνεχίζοντας την χειμαρρώδη ομιλία του πρόσθεσε: «… Όμως στις εποχές των βατράχων ένα αηδόνι είναι καταδικασμένο να σιωπά ακόμα και αν το τιμούν με παχιά λόγια και βραβεία» και κλείνοντας, σχολίασε την επικαιρότητα λέγοντας: «Τυχεροί αυτοί που έφυγαν νωρίς και δεν πρόλαβαν να βιώσουν αυτή τη σημερινή τραγωδία».

Αλλά εμείς από την τόσο εύστοχη και βιωματική προσέγγιση του Μίκη Θεοδωράκη για τον Ελύτη-επαναστάτη, θα κρατήσουμε την αισιόδοξη σκέψη του σύμφωνα με την οποία αφού όσα δεινά είχε πει ο ποιητής στο «Προφητικόν», δυστυχώς πραγματοποιήθηκαν, ίσως η αλήθεια του λάμψει χρόνια μετά και για τα θετικά που προμηνύει. Ίσως τότε…

Τότε, μην
έχοντας άλλη εξορία, που να θρηνήσει ο Ποιητής, την υγεία της κα-
ταιγίδας από τ’ ανοιχτά στήθη του αδειάζοντας, θα γυρίσει για να στα-
θεί στα ωραία μέσα ερείπια. Και τον πρώτο λόγο του ο στερνός των
ανθρώπων θα πει, ν’ αψηλώσουν τα χόρτα, η γυναίκα στο πλάι του σαν
αχτίδα του ήλιου να βγει. Και πάλι θα λατρέψει τη γυναίκα και θα την
πλαγιάσει πάνου στα χόρτα καθώς που ετάχθη. Και θα λάβουνε τα
όνειρα εκδίκηση, και θα σπείρουνε γενεές στους αιώνες των αιώνων!

Πληροφορίες

Την πρώτη ημέρα του Συμποσίου συμμετείχαν επίσης οι ομιλητές:

Μιχάλης Κοπιδάκης, «Της Δικαιοσύνης Ήλιε…» Μια άλλη ανάγνωση
Άρης Μπερλής, «Ο Ελύτης σήμερα»
Μιχαήλ Λειβαδιώτης, «Ο παράφορος χρόνος, ο μικρόψυχος καιρός κι η ισόβια στιγμή»
Paola Maria Minucci, «Η Ελλάδα πέρα από την Ελλάδα στην ποίηση του Ελύτη»

Το Συμπόσιο (Megaron Plus) θα ολοκληρωθεί σήμερα, Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2011 με εξίσου σημαντικούς ομιλητές και ενδιαφέρουσες εισηγήσεις στο έργο του Οδυσσέα Ελύτη.