25 χρόνια μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και η…φωνή του ‘ακούγεται’ στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. «Τα τείχη συνήθως είναι βουβά. Το Τείχος του Βερολίνου απέκτησε την ώρα της καταστροφής του φωνή», με αυτά τα λόγια περιγράφει ο Lutz Becker, καλλιτέχνης-κινηματογραφιστής, την ηχητική του εγκατάσταση με τίτλο «Μετά το Τείχος/ After the Wall» που θα φιλοξενηθεί στον εξωτερικό χώρο, μπροστά από το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης του ΚΜΣΤ, 7-8-9 Νοεμβρίου, ενώ 10-11-12 Νοεμβρίου το…Τείχος θα μεταφερθεί στο προαύλιο του Goethe Institut Θεσσαλονίκης.

Για μέρες μετά τις 9 Νοεμβρίου 1989, οπότε και έπεσε το τείχος του Βερολίνου, χιλιάδες κόσμου απέσπασαν κομμάτι, κομμάτι τα διάφορα γκράφιτι που για χρόνια έστεκαν εκεί. Αυτοί οι ιδιαίτεροι ‘τειχοκόποι’ –όπως τους χαρακτηρίζει ο καλλιτέχνης- λάξευσαν την επιφάνεια του τείχους στο σύνολό της. Αυτοί οι ήχοι αποτέλεσαν και το αντικείμενο του έργου του Lutz Becker, το οποίο καταγράφηκε και πρωτοπαρουσιάστηκε στην έκθεση ‘After the Wall’ στο Moderna Museet στην Στοκχόλμη, το 1999. Το τεράστιο μπετόν λειτούργησε ως συμπαγής μάζα, με την δικιά του ακουστική και τη δικιά του ηχώ, μέσα από το ανηλεές σφυροκόπημα.

Τα ηχητικά αποσπάσματα προέρχονται από διάφορα σημεία του τείχους, όπως η πλατεία Potsdamer, η Invalidenstrasse, η Πύλη του Βρανδεμβούργου και το πλέον γνωστό Checkpoint Charlie, μεταξύ άλλων. Με ήχο αποτυπώνεται ακόμη και η νύχτα στο τείχος…

ΝΕΑ ΤΕΙΧΗ – σχετικά με την ηχητική εγκατάσταση «Μετά το Τείχος»

ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!

Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ
μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.

Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ.
Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη·

διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.
A όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω.

Aλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.
Aνεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω.

Κ.Π. Καβάφης, Τείχη
(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)

Ο γερμανικός λαός, όπως και άλλοι λαοί της Ευρώπης, βίωσε την πτώση του τείχους του Βερολίνου τον Νοέμβριο του 1989 ως το σύμβολο μιας νέας αρχής, μιας μοναδικής στιγμής ελπίδας για ένα μέλλον όπου η απρόσκοπτη επικοινωνία και η ελευθερία κινήσεων θα αποτελούσαν φυσικά δικαιώματα όλων. Αυτό το ιστορικό δίδαγμα φάνηκε ξεκάθαρο τότε σε όλους, όμως νέα τείχη εξακολουθούν να εγείρονται ενώ τα παλιά συντηρούνται και επεκτείνονται.

Η επάνοδος του ρατσισμού και του νέο-φυλετισμού οδήγησε στην ανέγερση νέων τειχών και περιφράξεων ανά τον κόσμο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τείχη όπως αυτά που χωρίζουν τμήμα της Βόρειας Ιρλανδίας από το Μπέλφαστ, την τουρκική από την ελληνική Κύπρο, τις ΗΠΑ από το Μεξικό, το Ισραήλ από την Παλαιστίνη, αλλά και τα οχυρωμένα σύνορα μεταξύ Ινδίας, Κασμίρ και Μπαγκλαντές, καθώς και η παλαιότερη διαχωριστική γραμμή, αυτή που χωρίζει τη Βόρεια από τη Νότια Κορέα.

Αυτά τα τείχη και τα φράγματα ανυψώθηκαν με σκοπό να στηρίξουν ιδεολογικές, θρησκευτικές και εδαφικές τοποθετήσεις. Τα οχυρωμένα σύνορα θεωρητικά «προστατεύουν» τους λαούς απέναντι σε υποθετικούς κινδύνους και «διασφαλίζουν», στη γλώσσα των κυβερνήσεων, τις «εθνικές αξίες», την  «ασφάλεια», την «ελευθερία» και την «ειρήνη». Τα τείχη αυτά αποτελούν μια –εντυπωσιακά- μεσαιωνική λύση στα σύγχρονα πολιτικά ζητήματα, καθώς αποτελούν οικοδομήματα φόβου που κατά ειρωνικό τρόπο θα φυλακίσουν εν τέλει τους ίδιους τους δημιουργούς τους.

Τα τείχη, όπως κι ο πόλεμος, αποτελούν μια μορφή βίας: παγώνουν κάθε αναγκαία εξέλιξη στην κοινωνική και πολιτική σφαίρα και παρεμβαίνουν βίαια στην ίδια την ύπαρξη του άμαχου πληθυσμού που ζει έγκλειστος εντός αυτών των εδαφών. Τα τείχη λειτουργούν μεταφορικά ως μια μορφή εξουσίας αλλά και έκφρασης παρανοϊκών φαντασιώσεων και σχεδίων.

Για να αιτιολογηθεί η μόνιμη ύπαρξη των τειχών επιστρατεύεται ένα συνεχές μπαράζ προπαγάνδας, η οποία πάντοτε συντηρεί και επαναφορτίζει την ψυχολογική ένταση που με τη σειρά της ενισχύει τη συμβολική σημασία του τείχους ως ένα «ταμπού». Τα πολιτικά τείχη σηματοδοτούν ένα ρήγμα στην ιστορία του ανθρώπου˙ είναι τα συμπτώματα της οξείας ανεπάρκειας του ανθρώπινου γένους.  

Lutz Becker, καλλιτέχνης-κινηματογραφιστής

Sound montage: Lutz Becker, David Cunningham
Original sound recordings cοurtesy of Sender Freies Berlin