Ο κατάλογος της έκθεσης της Μαρίας Λοϊζίδου “Μεταβίβαση | A Transfer” κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Άγρα, σε ελληνική και αγγλική έκδοση. Ο κατάλογος ακολουθεί και συμπληρώνει την παρουσίαση της έκθεσης που πραγματοποιήθηκε στον αρχαιολογικό χώρο και το μουσείο του Κεραμεικού, κατά το διάστημα 9 Σεπτεμβρίου έως 31 Οκτωβρίου 2015. Η έκδοση του καταλόγου στηρίζεται από τον Οργανισμό Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ.
Η έκθεση της Μαρίας Λοϊζίδου “Μεταβίβαση | A Transfer”, σε επιμέλεια της Διευθύντριας του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης Συραγούς Τσιάρα, εντάχθηκε στο πρόγραμμα Έργο στην Πόλη του Οργανισμού ΝΕΟΝ, στο πλαίσιο του οποίου αναθέτει σε έναν καλλιτέχνη κάθε χρόνο τη δημιουργία έργου που εκτίθεται σε δημόσιο χώρο για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Σκοπός του ΝΕΟΝ είναι η παρουσίαση της σύγχρονης τέχνης σε δημόσιους και ιστορικούς χώρους, συμβάλλοντας στη διάδραση μεταξύ της τέχνης, της κοινωνίας και της πόλης.
Η έκθεση “Μεταβίβαση | A Transfer”, της Μαρίας Λοϊζίδου είχε ως αφετηρία την εικαστική και διανοητική προσέγγιση της ιστορίας και των μνημείων του συγκεκριμένου αρχαιολογικού χώρου. Ο Κεραμεικός, το σημαντικότερο νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας, προσφέρει στον σημερινό επισκέπτη έναν από τους ωραιότερους αρχαιολογικούς περιπάτους λόγω της συνύπαρξης -μεταξύ άλλων- εξ αιρετικών δειγμάτων επιτύμβιας γλυπτικής, καθώς και γνωστών ταφικών μνημείων.
Η μνήμη, το ίχνος, η σωματικότητα, το θραύσμα και ο τελετουργικός ρόλος της τέχνης αποτελούν βασικούς τόπους στο έργο της Μαρίας Λοϊζίδου από τη δεκαετία του ’80 που παρουσίασε τα πρώτα της έργα μέχρι σήμερα. Είτε πρόκειται για δημόσιες εγκαταστάσεις μεγάλων διαστάσεων, όπως η Εμφάνιση Αγγέλων στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας της Fatima στην Πορτογαλία, είτε για μικρογραφικές αναπαραστάσεις εσωτερικού χώρου, διαρκές μέλημα για τη δημιουργό αποτελεί η ποίηση του υλικού που συνδιαλέγεται δημιουργικά με τη χειρωνακτική παράδοση, την αξία της απτικότητας και τον ορισμό του τοπίου μέσα από τη διαλεκτική σχέση τ ου φωτός με τη σκιά.
Η γλυπτική εγκατάσταση “Μεταβίβαση | A Transfer” συνομιλεί δημιουργικά με τη μνήμη του τόπου και τα ίχνη της αρχαίας ελληνικής τέχνης, αναδεικνύοντας όψεις της γυναικείας καλλιτεχνικής εργασίας – χειροτεχνίας που συνδέονται με την ύφανση, τη συλλογική εργασία, τη σχέση με το χρόνο και την εικαστική απόδοση του γυναικείου ψυχισμού πάνω στο εργόχειρο. Η Μαρία Λοϊζίδου υφαίνει ένα φαινομενικά δύσχρηστο και άκαμπτο υλικό, όπως το νήμα από ανοξείδωτο χάλυβα, και δίνει μορφή σε έργα εξαιρετικής λεπτοτεχνίας, υπερβαίνοντας την παλιά και ξεπερασμένη διάκριση τέχνης – χειροτεχνίας.
Σύμφωνα με την επιμελήτρια Συραγώ Τσιάρα, «Στην ψυχανάλυση ο όρος “μεταβίβαση” αναφέρεται στη διεργασία μέσω της οποίας οι ασυνείδητες επιθυμίες επανενεργοποιούνται και αποκτούν υπόσταση επίκαιρου γεγονότος. Η “Μεταβίβαση” της Μαρίας Λοϊζίδου ανακαλεί μία από τις θεμελιώδεις λειτουργίες της τέχνης που δεν είναι άλλη από τον αναστοχασμό και την επεξεργασία παρελθόντων βιωμάτων, συναισθημάτων και εμπειριών που σχετίζονται με την ατομική και τη συλλογική ιστορία. Η υφή του υλικού και οι συνειρμοί που προκύπτουν από τη συνεργατική πρακτική της ύφανσης θέτουν εκ νέου ζητήματα κοινωνικών σχέσεων και ανταλλαγών με επίκαιρο τρόπο σε ένα πεδίο διαχρονικής δραστηριότητας και ανθρώπινης παρουσίας».
Όπως αναφέρει η Μαρία Λοϊζίδου, «Μέσα από τη χαρακτηριστική χειρονομία της χειραψίας, όπως αυτή αναπαρίσταται σε πολλούς λίθους που βρίσκονται στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού και ονομάζεται ‘δεξίωση’, σχολιάζεται η στιγμή που ο γέροντας αποχαιρετώντας τον «πάνω κόσμο» μεταφέρει τη ζωή σε κάποιο νεότερο. Η στιγμή αυτή της μεταβίβασης της ζωής, που συνδέεται με το τέλος μιας διαδρομής και την αρχή μιας άλλης, είναι και η στιγμή των ορίων μεταξύ πραγματικότητας και ψυχισμού.
Μέσα από τη δική μας ενόρμηση να ξαναδούμε τη λειτουργία του αρχαιολογικού χώρου του Κεραμεικού με ένα τρόπο στοχαστικό αλλά και γνωσιακό, εισχωρώ μέσα σε αυτόν με εγκαταστάσεις που επιχειρούν να παριστούν -και όχι να αναπαριστούν- το αφανέρωτο ίχνος. Προσπάθησα να μη λειτουργήσω μιμητικά ως προς την αρχαιότητα, αλλά να κρατήσω από αυτή τη δύναμη της μετάβασης. Ο χώρος αποτελεί το ν ευνοϊκό τόπο που εξασφαλίζει την παρατεταμένη θύμηση της ζωής μας.
Ωστόσο, τι κάνουμε μέσα σε έναν αρχαιολογικό χώρο που εξ ορισμού είναι ένα νεκροταφείο, για να μην λειτουργεί σαν κενοτάφιο της τέχνης; Η επιμελήτρια της έκθεσης Συραγώ Τσιάρα έδωσε την απάντηση επιλέγοντας από τη δουλειά μου, την πρακτική της πλέξης. Η ύφανση αποκαλύπτει μια πλοκή, μια αφήγηση.
Εύχομαι η έκθεση A Transfer/Μεταβίβαση, στο χώρο του Κεραμεικού, ή έστω ένα μέρος της, να επιτρέψει στον κάθε επισκέπτη την επανενεργοποίηση επιθυμιών και συναισθημάτων, επικαιροποιώντας τα, προκειμένου το θραύσμα να ελευθερώσει τη σημασία του. Η έκθεση περικλείει για μένα πολλά. Από τα πολυτιμότερα είναι αυτό της ειλικρινούς αφοσίωσης. Η σημασία της συλλογικότητας, της κατανόησης, του σεβασμού, ποιότητες σπάνιες στην εφαρμογή τους, χαρακτηρίζουν έντονα τον οργανισμό ΝΕΟΝ και αποτελούν μέρος αλλά και πραγματικότητα του Έργου στην Πόλη».
Σύμφωνα με την Ελίνα Κουντούρη, Διευθύντρια του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ, «Το πρόγραμμα Έργο στην Πόλη ακολουθεί τον στόχο του ΝΕΟΝ να φέρει το ευρύ κοινό σε επαφή με τη σύγχρονη τέχνη, μέσα σε δημόσιους και ιστορικούς χώρους της πόλης μας. Η έκθεση στον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού, θέλει να διερευνήσει τη σχέση μεταξύ της σύγχρονης δημιουργίας και του κλασικού πολιτισμού, προσφέροντας μια νέα οπτική στους επισκέπτες. Παράλληλα, μέσα από αυτό το πρόγραμμα ο ΝΕΟΝ στηρίζει σύγχρονους δημιουργούς και τους δίνει τη δυνατότητα, με νέες αναθέσεις, να εκφράσουν τη δική τους διαχρονική αντίληψη σε ένα είδος συνομιλίας της αρχαιότητας με το σύγχρονο».
Ο Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ ιδρύθηκε το 2013 από το συλλέκτη και επιχειρηματία Δημήτρη Δασκαλόπουλο και αποσκοπεί στο να φέρει το σύγχρονο πολιτισμό σε επαφή με το ευρύ κοινό. Ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός, φιλοδοξεί να συμβάλλει σε μια νέα μορφή διαλόγου και μια ευρύτερη και ενημερωμένη κοινωνία όσον αφορά στην τέχνη, παρουσιάζοντας παράλληλα μια πολιτιστική και κοσμοπολίτικη δραστηριότητα στη χώρα. Ο ΝΕΟΝ δεν περιορίζεται σε ένα μόνιμο χώρο, αλλά υλοποιεί δράσεις σε ολόκληρη την πόλη, τόσο στο πλαίσιο συνεργασιών µε θεσμικούς φορείς πολιτισμού, δημόσιους και ιδιωτικούς, όσο και σε δημόσιους χώρους, ενθαρρύνοντας έτσι τη συμμετοχή των πολιτών και την αλληλεπίδραση μεταξύ της πόλης, της τέχνης και της κοινωνίας.
Μαρία Λοϊζίδου
Μετά τις σπουδές της στη École Nationale des Beaux-Arts στη Λυών, η εικαστικός Μαρία Λοϊζίδου, έζησε στο Παρίσι και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Λευκωσία. Το 2014 ήταν short-listed για το Curate Award των Fondazione Prada και Qatar Museum Authorities. Η Λοϊζίδου έχει εκθέσει διεθνώς σε πολυάριθμες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις (Μπιενάλε της Βενετίας, 1986, 2004, 2006, Μπιενάλε Καΐρου, 2010 κ.ά.), της έχει ανατεθεί η δημιουργία έργων σε δημόσιους χώρους (Futuroscope, Poitiers, 1991, Fatima, Πορτογαλία, 2007 κ.ά.), έχει εκπονήσει ποικίλα in situ projects σε μουσεία (Musée d’Art Moderne de Saint Etienne, 2010; Beaux Arts de Lyon, 2005; Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα, 2008; Bozar, Βρυξέλλες, 2012), και έχει λάβει μέρος σε πλήθος διαλέξεων και ομιλιών. Στις πρόσφατες εκθέσεις της περιλαμβάνονται: Yeosu International Art Festival 2014; A New Necessity – Community & Territory; “Cropping Up”, Kalfayan Galleries, Αθήνα (2014); “Curating Body, The Cached Space” (ατομική), Κυπριακό Μουσείο, Λευκωσία (2014); “Συλλογική Αυτοβιογραφία” (ατομική), Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Αθήνα (2013); 4η κ’ 2η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης; “Living Small” (ατομική), Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα (2008). Το έργο της πραγματεύεται θέματα που απασχολούν τον άνθρωπο μέσα στην καθημερινότητά του και απομονώνουν στιγμές συνδιαλλαγών του «άλλου», των σχέσεων γενικά που καταγράφουν και υποστηρίζουν τη δύναμη της ευθραυστότητας. Η συνεργασία της με την AA & U For Architecture, Art and Urbanism της επιτρέπει να εστιάσει σε ανάλογα θέματα διεπιστημονικού επιπέδου.
Συραγώ Τσιάρα
Η Συραγώ Τσιάρα γεννήθηκε στη Λάρισα το 1968. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Α.Π.Θ. και Κοινωνική Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Ληντς. Η διδακτορική της διατριβή έχει θέμα τα εθνικά μνημεία. Εργάζεται στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης από το 2000, ενώ από το 2007 διευθύνει το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, τμήμα του μουσείου. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας την περίοδο 2004-07. Ανέλαβε την επιμέλεια του ελληνικού περιπτέρου στην 55η Μπιενάλε της Βενετίας.
