Μια Γέφυρα Μουσικής πάνω από τη Συγγρού: Η τρίτη συναυλία

Τέσσερις σαξοφωνίστες έρχονται από την «άκρη του κόσμου» για να παίξουν σύγχρονα ελληνικά έργα, την Τρίτη 13 Φεβρουαρίου, με τη συνεργασία της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και των φοιτητών του Παντείου, στην τελευταία για φέτος συναυλία της διοργάνωσης.

Η γέφυρα μουσικής πάνω από τη Συγγρού ενώνει για τρίτη φορά τη Στέγη και το Πάντειο Πανεπιστήμιο, με συναυλίες που τολμούν να στηρίζουν ιδιότυπα μουσικά σχήματα και τη σύγχρονη ελληνική δημιουργία. Τα δύο ιδρύματα μηδενίζουν τη μεταξύ τους απόσταση στο όνομα του πολιτισμού και, πιο συγκεκριμένα, της σύγχρονης μουσικής. Φοιτητές της κατεύθυνσης «Πολιτισμός και Πολιτιστική Διαχείριση» του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου, μουσικοί, συνθέτες, καθώς και εκπρόσωποι του εξειδικευμένου προσωπικού της Στέγης, μοιράζονται πρωτοπόρες ιδέες, εμπειρίες και γνώση, έτσι ώστε να δημιουργήσουν, να οργανώσουν και να προωθήσουν τον κύκλο των συναυλιών, αλλά και κάθε συναυλία ξεχωριστά.

Τέσσερις νέοι σαξοφωνίστες, η Noa Mick, η Κay Zhang, o Quentin Darricau και ο Don-Paul Kahl, προερχόμενοι από τέσσερις διαφορετικές ηπείρους, συναντιούνται για σπουδές στη Γαλλία. Με κοινό υπόβαθρο τις σπουδές τους στο κλασικό σαξόφωνο, δημιουργούν το μουσικό σχήμα Ensemble du Bout du Monde (ΕΒΜ/ Σύνολο από την άκρη του κόσμου). Κινούνται με άνεση σε πολλά ιδιώματα, ενώ παράλληλα ο καθένας τους χτίζει τη δική του μουσική πορεία. Πειραματίζονται, προσπαθώντας να διευρύνουν τα όρια της κλασικής παρουσίασης της μουσικής, μέσα σε ένα πλαίσιο που οι ίδιοι επινοούν για κάθε τους ξεχωριστή εμφάνιση. Για ένα διαπολιτισμικό σύνολο όπως το Ensemble du Bout du Monde, δεν υπάρχουν γεωγραφικοί και μουσικοί περιορισμοί. Αυτή τη φορά, παρουσιάζουν αποκλειστικά ελληνικά έργα.

Η συναυλία θα ξεκινήσει με το XAS του Ιάννη Ξενάκη. Ο ιδιαίτερος τίτλος του είναι αναγραμματισμός του SAX (σαξόφωνο), αλλά θα μπορούσε να αποτελεί και ένα «παιχνίδι» με το επώνυμο του συνθέτη (XenAkiS), ο οποίος με αυτόν τον τρόπο εντάσσει το σαξόφωνο στη δική του μουσική σφαίρα. Οι ιδιαίτερες δυσκολίες στην εκτέλεση απαιτούν από τους μουσικούς να ξεπεράσουν τα όριά τους και τις συνήθεις δυνατότητες των οργάνων.

Ο Στρατής Μηνακάκης εκκινεί από μια προσωπική παιδική του ανάμνηση στο έργο Τα εντός. Ο ίδιος αναφέρει: «Ο πατέρας μου κι εγώ περπατούσαμε σε ένα κτήμα με πορτοκαλιές στο χωριό μας, στις Αμύκλες Λακωνίας. Φυσούσε δυνατός άνεμος, ο οποίος έκανε ένα τεντωμένο σχοινί που έδενε δύο κλαδιά να πάλλεται και να παράγει μια περίεργη μελωδική γραμμή…»

Το Signaux του Γιώργου Απέργη θα παιχτεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στη συγκεκριμένη συναυλία. Πηγή έμπνευσης για το έργο, που μπορεί να παιχτεί από οποιαδήποτε τέσσερα, όμοια, μονοφωνικά όργανα, ήταν το τρεμόπαιγμα των φώτων στα αεροδρόμια, από το οποίο προέκυψε σε ηχητικό επίπεδο μια πολυφωνία σχημάτων σε διαφορετικές ταχύτητες.

Το Εύυμνον του Μιχάλη Αδάμη αποτελείται από τέσσερα τμήματα, με διαφορετικό χαρακτήρα το καθένα, που παίζονται χωρίς διακοπή. Το έργο είναι επηρεασμένο από τη βυζαντινή μουσική παράδοση, ενώ ο τίτλος του είναι αρχαιοελληνικός και σημαίνει εύηχος ύμνος.

Η συναυλία θα ολοκληρωθεί με το έργο του Γιώργου Κουμεντάκη, Typewriter Tune, εμπνευσμένο από την ταινία Faces (1968) του Ελληνοαμερικανού σκηνοθέτη Τζων Κασσαβέτης. Όπως τα πρόσωπα της ταινίας μεταλλάσσονται διαρκώς συναισθηματικά, αντίστοιχα και η μελωδία του κόνιαλι (παραδοσιακού χορού από το Ικόνιο της Καππαδοκίας) παραλλάσσεται μουσικά.

Ο Στρατής Μηνακάκης (γενν. 1979) είναι συνθέτης και μαέστρος. Το έργο του εστιάζει σε θέματα μνήμης, πολιτισμικής ταυτότητας και της τέχνης ως κοινωνικής μαρτυρίας. Έχει συνεργαστεί με σημαντικά σύνολα (Arditti quartet, PRISM saxophone quartet, Harry Partch ensemble), ενώ ως μαέστρος επικεντρώνεται στο σύγχρονο ρεπερτόριο. Εμπνέεται από φυσικά φαινόμενα και αρχετυπικές μουσικές εκφράσεις, τις οποίες επεξεργάζεται με ιδέες που προέρχονται από τα μαθηματικά και την πληροφορική, εξερευνώντας νέους τρόπους δόμησης του μουσικού υλικού. Διδάσκει μουσική θεωρία και σύνθεση στο New England Conservatory της Βοστόνης.

Ο Μιχάλης Αδάμης (1929-2013) θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες της γενιάς του και πρωτεργάτης στην προβολή της βυζαντινής μουσικής ως ιδιαίτερου μουσικού πολιτισμού. Στο έργο του, που χαρακτηρίζεται από πολυμελωδική και πολυρυθμική γραφή, συνδύασε τη βαθιά γνώση της βυζαντινής μουσικής με τις σύγχρονες τεχνικές και την ηλεκτρονική μουσική. Η συμβολή του στο χορωδιακό ρεπερτόριο, καθώς και στη θεσμική διαμόρφωση της μουσικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, είναι καθοριστικής σημασίας.

«Η μουσική είναι και αυτή μια έκφραση, δεν μπορεί παρά να απαρτίζεται από αυτά τα άλλα, τις άλλες εκφράσεις. Επομένως, χωρίς φιλοσοφία, χωρίς μαθηματικά, χωρίς την ιστορία, η μουσική δεν μπορεί να υπάρξει, δεν έχει νόημα». Ιάννης Ξενάκης, απόσπασμα από συνέντευξή του το 1978.

«Είναι καθήκον όλων όσοι ασχολούμαστε με την τέχνη και τα γράμματα να κρατήσουμε τους ανθρώπους ξύπνιους. Πρέπει να προχωρούμε ακόμη και με ηλεκτροσόκ.» Γιώργος Απέργης, απόσπασμα από συνέντευξή του στην εφ. Το Βήμα, 3/4/2011.

«Τα τελευταία χρόνια η ελληνική παραδοσιακή μουσική έχει γίνει η κινητήρια δύναμη του συνθετικού μου έργου. Επανεφευρίσκω, ανασυντάσσω και ανασυνθέτω παραδοσιακά μουσικά θέματα, διατηρώντας την ενέργεια και τη λεπτότητά τους […] ακολουθώντας τα χνάρια των “ανωνύμων” που έφτιαχναν τα δημοτικά τραγούδια.» Γιώργος Κουμεντάκης

Οι μουσικοί του Ensemble du Βout du Μonde (EBM)

Η Noa Mick γεννήθηκε το 1991 στο Ισραήλ. Ερμηνεύει το κλασικό και σύγχρονο ρεπερτόριο ως σολίστ και μέλος ορχηστρικών συνόλων. Παράλληλα, εμφανίζεται με την πιανίστρια Nicky Purser στο Nishi Duo και είναι μέλος των συνόλων σαξοφώνων EBM και Jean-Michel Goury and Friends. Θεωρεί ως καλλιτεχνική αποστολή της την ανάπτυξη του σύγχρονου ρεπερτορίου για το σαξόφωνο, κάνοντας τη νέα μουσική πιο οικεία και προσιτή στο κοινό.

H Kay Zhang γεννήθηκε στη Μελβούρνη της Αυστραλίας και ζει πλέον μόνιμα στη Ζυρίχη. Είναι ιδρυτικό μέλος των συνόλων EBM, Kollektiv Totem και Megaphone Duo. Ευαισθητοποιείται γύρω από θέματα διαπολιτισμικότητας, πολιτικής ταυτότητας και δικαιωμάτων των δύο φύλων. Παράλληλα, με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις σπουδές πολιτισμού, προσπαθεί να υπερβεί τα όρια της εμπειρίας μιας περφόρμανς.

Ο Quentin Darricau γεννήθηκε το 1990 στη Γαλλία και ζει πλέον στην Ελβετία, όπου εργάζεται ως σαξοφωνίστας και καθηγητής τζαζ μουσικής. Ασχολείται με την κλασική και τη σύγχρονη μουσική και με τη μουσική τεχνολογία, ενώ είναι ένθερμος υποστηρικτής των σύγχρονων μορφών τέχνης, της διεπιστημονικότητας και του αυτοσχεδιασμού. Συμμετέχει στο τζαζ κουιντέτο Tasty Fugu, στο σύνολο σαξοφώνων Jean-Michel Goury and Friends, στις ορχήστρες Hélios και Prométhée, καθώς και στο Ensemble Itinéraire.

Ο Don-Paul Kahl, γεννημένος το 1989, είναι ένθερμος υποστηρικτής της σύγχρονης μουσικής, έχοντας ενεργό ρόλο στην ανάθεση και εκτέλεση 75 και πλέον νέων έργων από ανερχόμενους συνθέτες. Μεταξύ άλλων, έχει βραβευτεί στον σημαντικό 4ο Διεθνή Διαγωνισμό Σαξοφώνων Jean-Marie Londeix στην Μπανγκόκ της Ταϊλάνδης. Εκτός των EBM, συμμετέχει επίσης στο Duo Entre-Nous, αλλά και στο βελγικό σύνολο Hectuor Quartet.

Συντελεστές

Υπεύθυνη πρότζεκτ: Λορέντα Ράμου
Υπεύθυνη καθηγήτρια Παντείου: Ανδρομάχη Γκαζή

Φωτογραφία: ©Σταύρος Βαλσάμης