Μια ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου: Ο Βρασίδας Καραλής μας παραδίδει μια σημαντική μελέτη για το σινεμά

Το βιβλίο αυτό («Μια ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου») αφηγείται την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου από τη γέννησή του, στις αρχές του 20ού αιώνα, μέχρι τις μέρες μας. Επιχειρεί να ξεκαθαρίσει το υλικό ―το οποίο είναι τεράστιο και σε εντυπωσια­κό βαθμό ανεξερεύνητο―, με σκοπό να παρουσιά­σει, πέρα από το εξειδικευμένο ή το περιστασιακό, το απόσταγμα: αυτό που ξεχωρίζει και που καθίσταται σύμβολο μιας γενικής τάσης, ψηφίδα μιας συλλογικής απάν­τησης.

Στόχος είναι να αναδειχθούν τα ίδια τα κινηματογραφικά έργα, οι προσω­πικότητες πίσω από αυτά, το ιστορικό πλαίσιο, και η συνάφεια με τις διεθνείς τάσεις. Το βιβλίο σχετικοποιεί τη διάκριση μεταξύ εμπορικού σινεμά και κινηματογράφου τέχνης, μελετώντας και είδη όπως η κωμωδία, το μελό­δραμα ή το μιούζικαλ. Παράλληλα, εξετάζει ερωτήματα σχετικά με την κοινωνική τάξη, την πολιτισμική μνήμη και το φύλο, προτείνοντας ερμηνείες στο ευρύτερο πλαίσιο της εγχώριας πνευματικής ιστορίας και της ιστορίας των ιδεών στην Ευρώπη.

Ο ελληνικός κινηματογράφος υπήρξε αναμφίβολα εξαιρετικά παραγωγικός και λαοφιλής: για ένα διάστημα παρήγε περισσότερες ταινίες ανά άτομο από το Χόλλυγουντ, ενδεχομένως και απ’ οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο, ενώ υπήρχαν χρονιές που στην Ελλάδα κόβονταν πάνω από 100 εκατομμύρια εισι­τήρια. Την ίδια στιγμή μαστιζόταν από μια διαρκή τάση προς την εσωστρέφεια, η οποία ωστόσο δεν συνοδευόταν από μια διάθεση κριτικής αυτοεξέτασης, αλλά συχνά εκφυλιζόταν σε μια παιδιάστικη και άγονη ­αυτοϋποτίμηση.

Το βέβαιο είναι ότι το ελληνικό σινεμά έδωσε πολλές θαυμάσιες ταινίες, ορισμένες εκ των οποίων θα μπορούσαν άνετα και με σιγουριά να χαρακτηριστούν «μεγάλες ταινίες» του ευρωπαϊκού ή ακόμη και του παγκόσμιου κανόνα. Το σημαντικότερο επίτευγμα, πάντως, του ελληνικού κινηματογράφου ―επίτευγμα που κατέστη δυνατό χάρη στο επίμονο όραμα και το ηθικό σθένος ορισμένων εξαιρετικών κινηματογραφιστών― ήταν ότι κατά­φερε να διαμορφώσει και να εδραιώσει ένα εικονοπλαστικό ιδίωμα ικανό να αποτυπώσει την ελληνική εμπειρία, με όλη της την αντιφατικότητα και πολυσχιδία, σε μια συνεκτική οπτική γλώσσα.

Βρασίδας Καραλής

Ο Βρασίδας Καραλής (1960) γεννήθηκε στην Κρέστενα. Είναι Καθη­γητής Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ και εκδότης του Journal of Modern Greek Studies (Australia and New Zealand).

Έχει μεταφράσει Βυζαντινούς ιστορικούς και αυστραλιανή λογοτεχνία στα νέα ελληνικά και έχει δημοσιεύσει μελέτες, όπως: Ο Νίκος Καζαντζάκης και το παλίμψηστο της ιστορίας (1994), Για τον Ανδρέα Αγγελάκη (2003), Αναγνώσεις σολωμικών κειμένων (2004). Στα αγγλικά έχει δημοσιεύσει, μεταξύ άλλων, τα: Realism in Greek Cinema (2017), The Cine­matic Language of Theo Angelopoulos (2022), Theo Angelopoulos: Filmmaker and Philosopher (2023), και έχει επιμεληθεί συλλογικούς τόμους για τον Μάρτιν Χάιντεγκερ, τη Χάννα Άρεντ και τον Κορνήλιο Καστοριά­δη.

Το έργο του A History of Greek Cinema (2012), που παρουσιάζεται εδώ σε επαυξημένη έκδοση, μεταφράζεται ήδη στα ισπανικά και τα τουρκικά.