Μικρές Γεωγραφίες του Καλού: Διαλέξεις με την Ίρις Κρητικού στο Ίδρυμα Θεοχαράκη

Πού ξεκινά και πού ολοκληρώνεται η ημέρα του δημιουργού; Ποια είναι τα αγαπημένα του σύνεργα και ποιος ο κύκλος της δημιουργικής του σκέψης, ποια τα πολύτιμα αντικείμενα καθημερινής θέασης και ποιες οι προσωπικές του αναφορές; Ποιες είναι οι πολυσχιδείς και μακρόχρονες σχέσεις που αναπτύσσονται με τους άλλους και πώς η επιθυμία δημιουργίας γίνεται πράξη; Πόσες πολλές διαφορετικές δοκιμές, πόσοι πολλοί γεωγραφικοί και νοητοί τόποι, πόσες πολλές διαφορετικές δυνατότητες κατοικούν στο εργαστήριο των χεριών και του νου; Αυτά και άλλα πολλά είναι τα ερωτήματα που θέτουν εδώ και μία πενταετία οι «Μικρές Γεωγραφίες».

Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση των προηγούμενων κύκλων διαλέξεων με θέμα «Μικρές Γεωγραφίες της Ζωγραφικής» & «Μικρές Γεωγραφίες του Εργαστηρίου» στο Ίδρυμα Β&Μ Θεοχαράκη που ασχολήθηκαν με το γεωγραφικό τοπόσημο του δημιουργού ως άξονα αναφοράς στο έργο του και στη συνέχεια με το εργαστήριο ως τόπο κατοικίας και έμπνευσης, περιλαμβάνοντας διεισδυτικές «επισκέψεις» στους χώρους εργασίας προσφιλών δημιουργών και εστιάζοντας σε ένα εξαιρετικά ιδιαίτερο τοπίο, αυτό του εργαστηρίου, συνεχίσαμε την περασμένη χρονιά με τις «Μικρές Γεωγραφίες του Εργαστηρίου και του Εγκλεισμού». Θέτοντας σε συνομιλία με τους παρουσιαζόμενους, το γεγονός του εγκλεισμού, που αναπόφευκτα επηρέασε και επαναπροσδιόρισε τη δουλειά τους. Πραγματοποιώντας από κοινού ένα συναρπαστικό ταξίδι, συνομιλώντας μαζί τους για ό,τι άλλαξε και καθόρισε τη δημιουργία ή τις επιλογές τους. Για τη συνθήκη του κατά μόνας και τη σιωπή που σε πολλές περιπτώσεις οδήγησε σε δυναμικές επινοητικές λύσεις και ατομική ή συλλογική δημιουργική εξωστρέφεια.

Τη χρονιά αυτή, διεισδύοντας και πάλι στα μικρά σύμπαντα αγαπημένων δημιουργών και πνευματικών ανθρώπων, παρουσιάζοντας οπτικό υλικό από τις αναζητήσεις και τις επιδιώξεις τους, συνομιλούμε μαζί τους μπροστά στο κοινό για την έμπνευση και για την επιθυμία που τρέπονται σε έργο ζωής. Για την περιπέτεια και τη συναρπαστική διαδικασία της δημιουργίας εντός του αστικού ιστού ή της ελληνικής υπαίθρου, και, κυρίως, του προσωπικού έργου τους για το κοινό καλό. Για τη δυνατότητα παραγωγής έργου υπό δύσκολες συνθήκες αλλά και για τη δυνατότητα διάσωσης, αναστήλωσης, επανάχρησης καλλιτεχνημάτων, αντικειμένων, κτηρίων και τεκμηρίων και την ισχυρή ατομική βούληση που έχει τη δύναμη να μετατρέπει μια δεξαμενή ιδεών σε έργο ζωής με πολλούς αποδέκτες. Μικρά μουσεία, βιβλιοθήκες, αρχιτεκτονήματα, πολύτιμα αντικείμενα, συλλογές ή αρχεία που διασώζονται, καταγράφονται και αναδεικνύονται εξαιτίας της βούλησης και της δύναμης κάποιου ή κάποιων, θα συναντηθούν στις «Μικρές Γεωγραφίες του Καλού».

Πρώτη συνάντηση | «Η Ωραία Κοιμωμένη και άλλα αληθινά αστικά παραμύθια…»
Παρασκευή 13 Ιανουαρίου 2023 στις 18.00

Συνομιλώντας με τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Νίκο Βατόπουλο για τη λανθάνουσα ομορφιά της πόλης.

Στην πρώτη συνάντηση του πέμπτου κύκλου των Μικρών Γεωγραφιών, την Παρασκευή 13 Ιανουαρίου 2023 στις 18.00, καλεσμένος για δεύτερη φορά στη διάρκεια αυτής της πενταετίας, ο δημοσιογράφος & συγγραφέας Νίκος Βατόπουλος. Περιδιαβαίνοντας ανάμεσα σε αστικούς ερειπιώνες, συλλέγοντας εύθραυστα τεκμήρια ζωής και ψιθύρους αλλοτινού χωροχρόνου, μοιράζεται μαζί μας την εμπειρία της αστικής περιπλάνησης, την πολυτιμότητα της αναζήτησης και διάσωσης του εύθραυστου ίχνους του αστικού βίου, την τρυφερή προσωπική ερμηνεία των αυτοσχέδιων ανέκδοτων ιστοριών εκείνων που ποτέ δεν γνωρίσαμε.

Με αφορμή την επερχόμενη συνάντηση στις 13.1.2023, ο ίδιος σημειώνει: «Η αστική αρχαιολογία, την οποία υπηρετώ με τους δικούς μου κώδικες και τις δικές μου ιεραρχήσεις, με έχει προοδευτικά οδηγήσει στην εξόρυξη της αφανούς πόλης. Είναι μια εξελικτική διαδικασία όχι τόσο στον χρόνο όσο στην ίδια την ιδέα του τόπου, που όσο ανασκάπτεται τόσο αποκτά τα άχρονα χαρακτηριστικά του. Οι περιπλανήσεις και οι φωτογραφικές τεκμηριώσεις στην πόλη είναι μοναχικοί μαίανδροι σε ένα ρευστό και κρυπτικό χάρτη. Η Αθήνα, εν προκειμένω, αλλά και κάθε πόλη, διαθέτει τα δικά της ορυχεία μνήμης. Αυτά τα συναντώ ως επί το πλείστον στις παλιές συνοικίες από του Ψυρρή ως τον Κολωνό και από το Θησείο ως τον Σταθμό Λαρίσης. Εκεί, η αφανής πόλη με όλα τα ίχνη και τα σπαράγματά της κείται ως κτερίσματα ενός αστικού παρελθόντος, παραδόξως παρόντος και εσαεί ζείδωρου. Η συνάντησή μου με την Ίριδα Κρητικού στο Ίδρυμα Θεοχαράκη ξετυλίγει αυτή την αδιόρατη κορδέλα μνήμης που τυλίγει την πόλη, αλλά που, επί της ουσίας, μετατρέπεται σε ένα τρόπο για να μιλήσει κανείς για την ψευδαισθητική πραγματικότητα, με όλη εκείνη τη δύναμη της κρυμμένης αλήθειας».

Η διαδικασία της επεξεργασίας των ταπεινών μα πολύτιμων αυτών τρόπαιων, λειτουργώντας ως ένα πυκνό εργαστήριο περισυλλογής και δημιουργικής επανασύστασης, αποκαλύπτεται με τρόπο οξυδερκή και συναρπαστικό κατά τη διάρκεια της συζήτησης και του πολύτιμου εποπτικού υλικού».

Θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό.

Δεύτερη συνάντηση | «Μαστόροι της πέτρας που ανθίζει: από το υλικό στο άυλο…»
Παρασκευή 20 Ιανουαρίου 2023 στις 18.00

Συνομιλώντας με τον Γιάννη Τσιαούση, Πρόεδρο Δ.Σ. του Σωματείου «Άνθη της Πέτρας», για μια απόδραση στο ανιδιοτελές

Στην δεύτερη συνάντηση του πέμπτου κύκλου των Μικρών Γεωγραφιών, την Παρασκευή 20 Ιανουαρίου 2023 στις 18.00, παίρνοντας τη σκυτάλη από τον Νίκο Βατόπουλο, καλεσμένος μας ο αναπληρωτής καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και Πρόεδρος ΔΣ του Σωματείου «Άνθη της Πέτρας» Γιάννης Τσιαούσης.

Τα «Άνθη της Πέτρας» εδώ και μια δεκαετία, έχουν αναπτύξει έντονη δραστηριότητα σε ό,τι αφορά στη γνώση και την έρευνα, τη διάσωση και τη μεταλαμπάδευση του τόπου και του τρόπου του παραδοσιακού κτισίματος με την πέτρα. Με έρευνα και σημαντικές εκδόσεις, με τη διοργάνωση εργαστηρίων της τέχνης της πέτρας, αλλά και σημαντικές επιτόπιες δράσεις ανάδειξης και συντήρησης καθώς και με την ενεργοποίηση και προσφορά εμπειρίας σε ομάδες μελετητών, φοιτητών και ενεργών πολιτών, ή με συνέδρια και τακτικές πρωτοβουλίες μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η ανίχνευση και ταυτοποίηση των δρόμων της «μαστοριάς», των δρόμων δηλαδή που διάβαιναν και των τόπων που δημιουργούσαν οι Λαγκαδινοί μαστόροι της πέτρας αλλά και την ταυτοποίηση της γόνιμης συνάντησής τους με οικοδομικά συνεργεία από άλλες περιοχές του Ελλαδικού χώρου ( Ήπειρος, Τήνος, Μάνη κτλ).
Με αφορμή την επερχόμενη συνάντηση στις 20.1.2023, ο ίδιος σημειώνει:

«Η πρωτοβουλία της δημιουργίας μιας κίνησης ενεργών πολιτών με το ποιητικό, ίσως αντιφατικό, και πιθανόν αμφίσημο όνομα «Άνθη της Πέτρας» πριν από δέκα χρόνια και μεσούσης της βαριάς οικονομικής κρίσης, ήταν μάλλον μια παρακινδυνευμένη ενέργεια. Αυτό τουλάχιστον ήταν το μήνυμα που προσλάμβανα ως εμπνευστής αυτής της προσπάθειας από ανθρώπους των Γραμμάτων και των Τεχνών, όπως ο Άγγελος Δεληβορριάς, ο Νίκος Κούνδουρος, ο Σπύρος Μερκούρης κ.α. που μας συμπαραστάθηκαν στα πρώτα βήματά μας.

Κάποιοι άλλοι, βλέποντας τη συλλογική δράση ειδικών επιστημόνων, πνευματικών ανθρώπων και απλών πολιτών για τη μελέτη, προστασία και ανάδειξη της Λαγκαδινής τέχνης της πέτρας και της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής που συνθέτουν τον πυρήνα αυτής της πρωτοβουλίας, το θεώρησαν ως μια «απόδραση στο ανιδιοτελές».

Στη συνάντησή μου με την Ίριδα Κρητικού στο Ίδρυμα Β&Μ Θεοχαράκη, θα ιχνηλατήσουμε τους δρόμους της μαστοριάς, θα ανακαλύψουμε τους τόπους (με τη σημασία της αρχαίας ελληνικής ρητορικής που σημαίνει περιοχές μάθησης) όπου το υλικό αποτύπωμα συνδιαλέγεται με τα άυλα χαρακτηριστικά της μαστοριάς, θα διερευνήσουμε αν η παραδοσιακή τέχνη της πέτρας ως μαθητεία και ως εφαρμοσμένη τεχνική έχει παρόν και κυρίως μέλλον και θα αναδείξουμε χτισμένα παραδείγματα αυτής της τέχνης που χαρακτηρίστηκαν μνημεία. Με άλλα λόγια, θα μελετήσουμε διάφορες γεωγραφίες (αρχείων, προσωπικών μαρτυριών, μνημείων, μάθησης, «καλλιτεχνικής» έκφρασης», ψηφιακών τόπων κτλ) που όλες συγκλίνουν στο Κάλλος και το Καλό».

Θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό.

Τρίτη συνάντηση | «Μικροί πυροβολισμοί στο Δάσος της Τέχνης…»
Παρασκευή 27 Ιανουαρίου 2023 στις 18.00

Συνομιλώντας με τη Μαριέττα Πεπελάση, Ψυχολόγο και Συγγραφέα, για την Τέχνη ως ανίχνευση ενός ταραχώδους βίου

Στην τρίτη συνάντηση του πέμπτου κύκλου των Μικρών Γεωγραφιών, την Παρασκευή 27 Ιανουαρίου 2023 στις 18.00, παίρνοντας τη σκυτάλη από τον Νίκο Βατόπουλο και τον Γιάννη Τσιαούση, καλεσμένη μας η πολύ αγαπητή Ψυχολόγος και Συγγραφέας Μαριέττα Πεπελάση.  

Προτείνοντας την Τέχνη ως μεταφορικό και κυριολεκτικό τοπίο και τόπο του καλού, η Μαριέττα Πεπελάση μας παίρνει από το χέρι, οδηγώντας μας σε πολυσχιδή μονοπάτια απόδρασης και μνήμης, γνώσης και αναγνώρισης, εξομολόγησης και αυτογνωσίας. Η τέχνη όχι μονάχα ως συνεχής γεύση του κάλλους, ως συνεχές ίχνος της ιστορίας των ανθρώπων, αλλά και ως τρόπος και τόπος διάσωσης του εαυτού, προτείνεται εδώ ως κομβικό επίκεντρο ενός εξακολουθητικού διαλόγου με το σύμπαν και ουσιαστικής διαπίστευσης της ίδιας μας της ύπαρξης.

Με αφορμή την επερχόμενη συνάντηση στις 27.1.2023, η ίδια σημειώνει:

«Από τη γέννησή μας, ζούμε σε έναν πολύπλοκο και δύσκολο κόσμο, αγωνιζόμενοι για την καθημερινή επιβίωση. Ωστόσο ο άνθρωπος δεν είναι μόνον ύλη. Μέσα από την τέχνη, αυτό γίνεται εξακολουθητικά κατανοητό, γιατί η τέχνη μας κινεί και  συγκινεί την άυλη ύπαρξη της ψυχής μας  που βλέποντας και ακούγοντας ένα έργο τέχνης, χαίρεται, λυπάται, συμπάσχει, ταυτίζεται, προβληματίζεται, απελευθερώνεται από το άγχος, την πίεση των εντάσεων της ζωής και εντέλει εξομολογείται κάτι μικρό ή μεγαλύτερο. 

Κάθε εικόνα που θα δούμε και θα αναλύσουμε σε αυτήν την συνάντηση, θα σταθεί ενδεχομένως ταυτόχρονα ένας προβληματισμός και μαζί μια μικρή απελευθέρωση.»

Θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό.

Τέταρτη συνάντηση | «Ένας Σύλλογος, ένα Μουσείο και μία βόλτα στο Βάραθρο…»
Παρασκευή 3 Φεβρουαρίου 2023 στις 18.00

Συνομιλώντας με τον Πρόεδρο του Συλλόγου των Αθηναίων και δημοσιογράφο Ελευθέριο Γ. Σκιαδά για την άγνωστη Αθήνα

Στην τέταρτη και προτελευταία συνάντηση του πέμπτου κύκλου των Μικρών Γεωγραφιών, καλεσμένος μας ο Πρόεδρος του Συλλόγου των Αθηναίων και Δημοσιογράφος Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς.

Διεισδύοντας μαζί μας σε συναρπαστικά αρχεία, μοιραζόμενος μαζί μας ανέκδοτες ιστορίες, οικογενειακά έγγραφα, ιστορικά συμβόλαια και σπάνιες φωτογραφίες του αστικού ιστού της αγαπημένης του πόλης που γνωρίζει σε βάθος, ο Ελευθέριος Σκιαδάς, Πρόεδρος του ιστορικού Συλλόγου που μετρά περισσότερα 130 σχεδόν χρόνια ζωής (έτος ιδρύσεως 1895), αλλά και Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αθηναίων καθώς και Γενικός Διευθυντής της εφημερίδας «Εστία», αλλά, κυρίως, αφοσιωμένος αθηναιολάτρης, ανασυνθέτει έναν γοητευτικό χωροχρόνο που διανύει πέντε χιλιάδες χρόνια ιστορίας μιας μονάκριβης πόλης που υπήρξε η «Ελλάδος Ελλάς».

Μιλώντας για την αγαπημένη του πόλη, το πολύτιμο έργο του συλλόγου και για τη σημασία του «Αθηναϊκού Μουσείου» της οδού Κέκροπος και των συλλογών του, ο ίδιος σημειώνει:

«Η Αθήνα είναι μία στον κόσμο, μία γιατί είναι ασύγκριτη. Γεννήθηκε ανάμεσα από τον θρύλο της θεϊκής διαμάχης και με τα χρόνια έγινε το σύμβολο του ορθού λόγου και της ανθρώπινης σκέψης. Αστείρευτη πηγή της ιδέας, αρμονικό μέτρο σύγκρισης, υπήρξε κι έμεινε μοναδική.

Προχωρεί, προχωρεί με γοργό ρυθμό, χωρίς να λυγίζει από εμπόδια, χωρίς να σταματά μπροστά στις δυσκολίες. Η μοίρα της είναι διαρκώς ν’ αλλάζει, πάντοτε ν’ αγκαλιάζει το νεώτερο και το σύγχρονο, χωρίς όμως ποτέ να λησμονήσει την παράδοση και την καταγωγή της.

Η ψυχή της μένει ίδια· κι ο λαός της έχει τις ανησυχίες που αντιμετώπισε ο Απόστολος Παύλος στην Πνύκα και στην Αγορά. «Πηγή της ιδέας» κατά τον ποιητή υπήρξε και παραμένει και πηγή του ανθρώπινου, πνευματικού συμβολισμού, της ιδεαλιστικής σκέψης και της ορθολογικής αντίληψης».

Στη συνάντησή μας στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, θα ξετυλίξουμε μαζί τα χαμένα κομμάτια της μνήμης της πόλης, επιχειρώντας την επανατοποθέτησή τους σε ένα μαγικό αστικό πανόραμα.

Θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό.

Πέμπτη συνάντηση | «Για μια νέα ζωή στη Βόρειο Εύβοια»
Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου 2023 στις 18.00

Συνομιλώντας με τον Πρόεδρο του Σωματείου «Διάζωμα» Σταύρο Μπένο, για μια αναγέννηση μετά την καταστροφή

Τη χρονιά αυτή, διεισδύοντας και πάλι στα μικρά σύμπαντα αγαπημένων δημιουργών και πνευματικών ανθρώπων, παρουσιάζοντας οπτικό υλικό από τις αναζητήσεις και τις επιδιώξεις τους, συνομιλούμε μαζί τους μπροστά στο κοινό για την έμπνευση και για την επιθυμία που τρέπονται σε θετικό πρόσημο και έργο ζωής. Για την περιπέτεια και τη συναρπαστική διαδικασία της ανασύστασης και δημιουργίας εντός του αστικού ιστού ή της ελληνικής υπαίθρου, και, κυρίως, του προσωπικού τους βλέμματος που εντέλει αφορά στο κοινό καλό. Για τη δυνατότητα παραγωγής έργου υπό δύσκολες συνθήκες αλλά και για τη δυνατότητα διάσωσης, αναστήλωσης, επανάχρησης καλλιτεχνημάτων, αντικειμένων, κτηρίων, τόπων, τοπίων και τεκμηρίων, και την ισχυρή ατομική βούληση που έχει τη δύναμη να μετατρέπει μια δεξαμενή ιδεών σε πράξη και έργο ζωής με πολλούς αποδέκτες. Δημόσιοι χώροι, κτήρια και βιβλιοθήκες, αρχιτεκτονήματα, πολύτιμα αντικείμενα, μικρά μουσεία, συλλογές ή αρχεία που διασώζονται, καταγράφονται και αναδεικνύονται εξαιτίας της βούλησης και της δύναμης κάποιου ή κάποιων, θα συναντηθούν στις Μικρές Γεωγραφίες του Καλού. Οι προσκεκλημένοι μας σε αυτό το εικαστικό ταξίδι, είναι ταυτόχρονα οι συνομιλητές και ιδανικοί ξεναγοί της κάθε συνάντησης.

Στην πέμπτη και τελευταία συνάντηση του πέμπτου κύκλου των Μικρών Γεωγραφιών, την Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου 2023 στις 18.00, παίρνοντας τη σκυτάλη από τον Νίκο Βατόπουλο, τον Γιάννη Τσιαούση, τη Μαριέττα Πεπελάση και τον Ελευθέριο Σκιαδά, καλεσμένος μας ο Πρόεδρος του Σωματείου «Διάζωμα» Σταύρος Μπένος.   

Ο Σταύρος Μπένος, μετά την καταστροφική πυρκαγιά τον Αύγουστο του 2021 στην Εύβοια, τέθηκε επικεφαλής του εθνικού σκοπού της ανασυγκρότησής της, με την προτροπή του πρωθυπουργού να αξιοποιήσει τη σωρευμένη γνώση του τόσο από τη δημόσια διοίκηση (έχοντας μάλιστα ο ίδιος ως π. Δήμαρχος Καλαμάτας την πολύ μεγάλη εμπειρία της ριζικής δράσης μετά την καταστροφή) όσο και από το Διάζωμα.   

Το πρόγραμμα με τίτλο «Το νέο δάσος – Στο κέντρο της ζωής και της βιώσιμης ανάπτυξης», αποτελεί το ήδη υλοποιούμενο με πρωτόγνωρα ταχείς ρυθμούς ορθολογιστικό όραμα της «Επιτροπής Μπένου». Μιας ομάδας ανθρώπων αποφασισμένων να ενωθούν με πολύ περισσότερους και να δώσουν από κοινού μια μάχη πρώτης γραμμής και με το σύνολο των μελετών ανάπλασης να αποτελούν δορυφόρους του δάσους -της επιβεβλημένης κύριας φροντίδας της νέας ζωής. 

Με πρόσημο της μελέτης το «Μένουμε στον τόπο μας» και προσδοκώμενο το «Επιστρέφουμε στον τόπο μας», διαμορφώνεται ένα ολιστικό και ανθρωποκεντρικό πρόγραμμα αναγέννησης, που σκοπό έχει να βάλει το δάσος στη ζωή των κατοίκων ως πρωταγωνιστή της βιώσιμης ανάπτυξης, προσφέροντας εξαρχής εισοδήματα σε αυτούς που το αγαπούν πιο πολύ, όπως οι ρετσινάδες και οι μελισσοκόμοι και που μπορούν να το φροντίσουν συμβάλλοντας καίρια στη νέα ζωή του. Επουλώνοντας ταυτόχρονα τις ανοιχτές πληγές του φυσικού τοπίου και του οικιστικού πλέγματος, εντάσσοντας σχετικά εκπαιδευτικά οικολογικά προγράμματα στα σχολεία και ενισχύοντας με σύγχρονο τρόπο τον πρωτογενή αγροτικό τομέα, τον μοναδικό οικολογικό πλούτο του τόπου και τον ήπιας μορφής τουρισμό με τους ιδιαίτερους προορισμούς όπως η Αιδηψός. 

Προτάσσοντας δηλαδή στην Βόρειο Εύβοια «ένα σχέδιο ανάπτυξης το οποίο θα δίνει μια νέα προοπτική μετά την καταστροφή και την ελπίδα ότι ένα περιβαλλοντικά και οικονομικά βιώσιμο και καλύτερο μέλλον είναι εφικτό για την περιοχή. Ένα σχέδιο ανάπτυξης το οποίο θα βασίζεται στους κύριους άξονες της Ευρωπαϊκής στρατηγικής (smart, green, place-based) για μια ήπιας μορφής ανάπτυξη, η οποία θα αξιοποιεί τις σύγχρονες τεχνολογίες, θα προωθεί την κοινωνική συνοχή και θα βασίζεται στην εδαφικότητα και την τοπική συμμετοχή για το σχεδιασμό και την υλοποίηση των δράσεων». 

Θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό.