Μία ιδιαίτερη κωμωδία, αρκετά επίκαιρη και ανατρεπτική, παρουσιάζεται τη τρέχουσα καλλιτεχνική περίοδο στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, σε συν-σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου και Παντελή Δεντάκη. Πρόκειται για το «Δάνειο», του Τζόρντι Γκαλθεράν.
Με αφορμή αυτήν την παράσταση, “συνομιλούμε” με τον Μιχάλη Οικονόμου, ο οποίος έχει αναλάβει τον ιδιαίτερο ρόλο του ανελέητου τραπεζίτη. Ηθοποιός με πλούσιο βιογραφικό και συνεργασίες με σκηνοθέτες όπως ο Β. Παπαβασιλείου, ο Ν. Μαστοράκης, ο Π. Δεντάκης κα, τιμημένος επιπλέον με το Βραβείο Χορν το 2010 για το «Σφαγείο», ο Μ. Οικονόμου είναι άνθρωπος που πάντα έχει κάτι ενδιαφέρον να πει. Εκτός από τους λόγους που αξίζει να παρακολουθήσει κανείς το «Δάνειο», μας μιλάει για το ρόλο της τέχνης στην εποχή μας, καταθέτοντας και την προσωπική του οπτική απέναντι στα πράγματα.
Συνέντευξη: Αναστασία Ρίζου
Cul. N.: Το «Δάνειο» του Ισπανού Τζόρτντι Γκαλθεράν έκανε πρόσφατα πρεμιέρα στο θέατρο του Νέου Κόσμου. Πώς θα μας «συστήνατε» το ρόλο σας στο έργο και τι θα λέγατε πως πρέπει να περιμένουν γενικά οι θεατές που θα το παρακολουθήσουν;
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Μ. Οικ.: Πρόκειται όπως ειπώθηκε, για μια «χρηματοπιστωτική γλυκόπικρη κωμωδία». Ένα έργο που σαρώνει τα βραβεία σε Ευρώπη και όχι μόνο, από το συγγραφέα της «Μεθόδου Γκρόνχολμ» που παιχτηκε τα περασμένα χρόνια και εδώ.
Ένας φουκαράς απελπισμένος άντρας πάει να ζητήσει δάνειο σε μια τράπεζα από τον διευθυντή, και φυσικά εφόσον δεν έχει κανένα εχέγγυο ο διευθυντής δεν του το δίνει, κι έτσι εκείνος τον απειλεί πως θα αποπλανήσει τη γυναίκα του αν δεν του το δώσει.
Ο ρόλος μου είναι ο διευθυντής ο οποίος από έναν τυπικό καριερίστα τεχνοκράτη της οικονομίας, μετατρέπεται σε ένα πλάσμα που λιώνει μέσα στο ίδιο του το συναίσθημα.
Ο θεατής μπορεί να περιμένει μια σαρκαστική, φαιδρή, αστεία, μα και πικρή απεικόνιση μιας πραγματικότητας που αναγωγικά έχει ζήσει λίγο πολύ και ο ίδιος, εν καιρώ κρίσης, σε τράπεζες, εργασία, δημόσιες υπηρεσίες, κλπ.
Cul. N.: Υπήρξε κάποιο στοιχείο που προσωπικά σας άγγιξε ή σας εντυπωσίασε περισσότερο ώστε να το προσεγγίσετε με μεγαλύτερη προσοχή;
Μ. Οικ.: Είναι το στοιχείο της μετάπτωσης από μια τυπική συμπεριφορά εξουσιαστικού τραπεζίτη ο οποίος παίζοντας ως πιόνι κι αυτός το παιχνίδι του ευρώ, απέχοντας από οποιονδήποτε συναισθηματισμό, καταλήγει παρόλα αυτά να γίνει ένας άνθρωπος που, παραμένοντας μέσα στο χώρο της τράπεζας, πάσχει, και εν τέλει καταλήγει να ζητα ο ίδιος από το δανειζόμενο φως, ελπίδα και εργαλεία ζωής, για να καταφέρει να επιζήσει ο ίδιος.
Αυτή η πορεία του ρόλου στη διάρκεια μιαμισης ώρας με ιντρίγκαρε και με γοήτευσε ώστε να δουλέψω αυτή την αποδόμιση του ανθρώπου, αλλά να κάνω και ως αφηγητής ανάγλυφη την ίδια την αλληγορία την αποδόμισης ενός οικονόμικού συστήματος που κατατρώει τον κόσμο ολόκληρο, μα και το ίδιο κατατρώει τον ίδιο του τον εαυτό.
Cul. N.: Τι παραλληλισμοί θεωρείτε ότι γεννώνται από ένα κωμικό θεωρητικά κείμενο, σε σχέση με την γενική κοινωνικοοικονομική κατάσταση που όλοι βιώνουμε;
Μ. Οικ.: Κωμωδία μπορεί να είναι το δράμα του καθενός όταν το βλέπουμε από μια θέση θεατή και ξέρουμε πως μπορούμε απενοχοποιημένα να γελάσουμε με αυτό άφοβα και αποστασιοποιημένα. Και η έξυπνη κωμωδία αυτό που κάνει είναι να μας ξεγελάει, να μας κανει να πιστεύουμε πως όντως γελάμε με το δράμα ενός άλλου, και τελικά το έργο στην πορεία του να λειτουργεί σαν ένα κάτοπτρο που σιγά σιγά στρέφεται απέναντί μας και εν τέλει βλεπουμε μέσα του να απεικονίζει τόση ώρα τον ίδιο μας τον εαυτό, να γελάμε με το ίδιο μας το δράμα, και έτσι να μας τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια, δίνοντάς μας, εκτός από την εκτόνωση του γέλιου και πολλή δουλειά για το σπίτι.
Ο παραλληλισμός που για μένα έχει σαν άξονα το έργο με το σήμερα, έχει να κάνει το πόσο εκτός πραγματικότητας είναι για το σύγχρονο χρηματοπιστωτικό σύστημα οτιδήποτε έχει να κάνει με το ανθρώπινο μέτρο, την ανθρώπινη ανάγκη και προτεραιότητα και το συναίσθημα. Ένα σύστημα που έχει φτιαχτεί από ανθρώπους, αλλά δεν καταλήγει σε ανθρώπους, μένει στα νούμερα και εκεί τελειώνει. Και σε/με αυτά τα νούμερα καταρρέει και βραχυκυκλώνει, στην όποια προσπάθεια να χώσει κανείς μέσα στα γρανάζια του, ένα συναίσθημα, τον άνθρώπινο πόνο και τη συμπόνοια/ αλληλεγγύη.
Aυτό το πλήγμα της κρίσης στις ανθρώπινες καθημερινότητες, το ζούμε καθημερινά, ακούμε ακόμα και για αυτοκτονίες, πίσω από τις οποίες ποτέ δε μάθαμε την τραγική τους ιστορία. Τώρα έχουμε την ευκαρία να δούμε μια τέτοια πιθανή ιστορία, με έναν σαρκαστικό τρόπο μεν, αλλά αρκετά αναλυμένη, επί σκηνής. Ίσως έτσι ξορκίσουμε 5 δαίμονές μας και καταλάβουμε κατι παραπάνω. Για μας.
Cul. N.: Είστε ηθοποιός με συνεχή και επιτυχημένη παρουσία στα καλλιτεχνικά δρώμενα. Πόσο εύκολα ή δύσκολα μπορεί να επιτευχθεί αυτό δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια ο κλάδος πλήττεται συνεχώς; Και επιπλέον τι συμβουλές θα δίνατε σε όσους ετοιμάζονται να κάνουν τώρα το ξεκίνημά τους;
Μ. Οικ.: Η παρουσία στα καλλιτεχνικά πράγματα, πρέπει και οφείλει να είναι ο πρώτος στόχος ενός ανθρώπου που ξεκινάει τώρα αυτή την πνευματική εργασία, γιατί, ναι , αυτή η δουλειά αποτελεί μια πνευματική εργασία κι όχι απλά δουλειά.
Η συνεχής και ειλικρινής παρούσια πρέπει να ναι ο στόχος, όχι το ένα και μεγάλο «μπαμ» που θα κάνουμε επιτυχία σε κάποια δουλειά. Αυτό το «μπαμ» μπορεί να ναι και ένα πυροτέχνημα που θα γίνει κι έπειτα θα σβήσει για πάντα.
Απο κει και πέρα με το όποιο ταλέντο, με την καθημερινή δουλειά στον εαυτό του ο καθένας, με διεκδίκηση, με λίγη τύχη, αλλά και με την στροφή των «κεραιών» μας με τις οποίες καλλιτεχνικά και αισθητικά εκφράζεται ο καθένας, έρχονται τα πράγματα εκεί που τα θέλουμε ή που είναι προς το συμφέρον μας. Κι αν κάποιος ειναι συνεργάσιμος και πρόθυμος και πληρεί σε κάποιο βαθμό όλα τα παραπάνω, κανείς δε χάνεται.
Προσοχή, μιλάω για «κεραίες», για διεκδίκηση, κι όχι για κυνηγητό. Καμιά φορά όταν κάτι το κυνηγάς πολύ, αυτό τρέχει περισσότερο και δεν το πιάνεις. Γι αυτό ας μας νοιάζει με τον έναν ή τον αλλον τρόπο να βρισκόμαστε πάντα στη δουλειά, τίμια, μαλακά, και τα πράγματα θα έρθουν σιγά σιγά αν έχουμε εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και σε όποια δύναμη πιστεύουμε πως μας προστατεύει.
Κάπως έτσι λειτουργησαν και για μένα τα πράγματα, ναι, με ίσως μια παραπάνω τύχη. Και γι αυτό είμαι ευγνώμων.
Cul. N.: Κάθε χρόνο οι παραστάσεις και οι σκηνές στην Αθήνα αυξάνονται εντυπωσιακά. Κατά τη γνώμη σας η στροφή αυτή προς το θέατρο είναι μία ανάγκη ή μία «μόδα» που με την πάροδο του χρόνου θα δώσει τη θέση της σε κάτι άλλο;
Μ. Οικ.: Είναι μια επιστροφή προς το πνεύμα γενικότερα, την πνευματική εν γένει ζωή, απέναντι στα νούμερα, στα οικονομικά τελεσίγραφα, απέναντι στις ημερομηνίες λήξης και τις τελευταίες διορίες. Στον εξτρεμισμό και την τρομοκρατία.
Το πνεύμα, το συναίσθημα, η ψυχή, δεν έχει αλλού να στραφεί, πέρα από τις πιο ειλικρινείς σχέσεις, την κουλτούρα, την ανάγκη για πιο ουσιαστικά πράγματα, και την πίστη σε κάτι πάνω από μας.
Είναι μια αντανακλαστική ανάγκη αντίστασης.
Cul. N.: Πώς βλέπετε ως νέος άνθρωπος που δε διστάζει να εκφράσει τη γνώμη του, τον συντηρητισμό της ελληνικής κοινωνίας; Θεωρείτε πως η τέχνη μπορεί να επιφέρει με την δυναμική της, τις όποιες αλλαγές;
Μ. Οικ.: Πλέον δεν παίρνω τη θέση κανενός.
Γίνονται πλέον τόσα πολλά πράγματα παγκοσμίως που τα όρια μεταξύ θύματος και θύτη, καλού και κακού είναι τόσο δυσδιάκριτα.
Είμαι κατά του φόβου, και της άγνοιας.
Είμαι υπέρ της αλλαγής πρώτα πρώτα μέσα μου και από κει και πέρα θα αλλάξει κι ο κόσμος, όταν αυτό επικοινωνηθεί σε μια αγαπητική καθημερινότητα.
Πρόσφατα έκανα δημόσιο coming out, κανείς δε με πείραξε. Παρ’ όλ’ αυτά σήμερα μόλις μου είπε η μάνα μου πως τις προάλλες είχε ανώνυμο τηλεφώνημα που κάποιος θρασύδειλος της έλεγε «βγες έξω να καμαρώσεις το παλικάρι σου που φιλιέται στο στενάκι». Ήμαρτον, «να κοιτάτε τη δική σας δουλειά, κι αφήστε τους άλλους ήσυχους» του απάντησε η μάνα μου.
Γέλασα με τη μικρότητα των άλλων, ένοιωσα περήφανος για τη μάνα μου, στεναχωρήθηκα το πόσο πίσω βρισκόμαστε.
Η τέχνη μπορεί να βάλει ένα μπαρούτι, να δώσει τροφή για το σπίτι, αλλά από κει και πέρα ο άνθρωπος θα πρέπει να μάθει να συνεχίζει και πέρα από το θέατρο. Να του κόβει λίγο. Να βρει μέσα του ή έξω του κάτι να αμφισβητήσει πολύ, και κάτι να πιστέψει πολύ.
Να μάθει, να διαβάσει, μορφωθεί, να παιδαγωγηθεί, να μη φοβάται το διαφορετικό, αυτό που ίσως δεν μπορεσε ποτέ να γίνει, γιατί έτσι μόνο μίσος μπορεί να γεννηθεί.
Cul. N.: Κλείνοντας, πείτε μας τους μελλοντικούς σας στόχους και έναν ρόλο που θα θέλατε πολύ να υποδυθείτε, αλλά δεν έχει τύχει ακόμη.
Μ. Οικ.: Πολυ κινηματογράφο ίσως…
Ή…να! Ήθελα να παίξω π.χ. σε μιούζικαλ και καταφέραμε να κάνουμε το Δάνειο κάπως έτσι!…
Έχει ο Θεός, όλα έρχονται στην ώρα τους πολύ καλύτερα απ’ ότι θα μπορούσα ποτέ να μου ευχηθώ.
*Φωτογραφία (πορτραίτο Μ. Οικονόμου): Συμέλα Μεσβελιάνη
__________________________________
Επίσημη σελίδα της παράστασης στο site του Θεάτρου του Νέου Κόσμου
