Μιχάλης Καλκάνης: Όταν φτιάχνω έναν δίσκο, έχω έναν ήχο στο μυαλό μου, μια πρόταση

Έχοντας ήδη αφήσει το δικό του αποτύπωμα ανάμεσα στους εκπροσώπους της νέας γενιάς Ελλήνων μουσικών της τζαζ –και όχι μόνο–, ο Μιχάλης Καλκάνης θα μας παρουσιάσει, σε μια μοναδική ζωντανή εμφάνιση, το νέο του άλμπουμ με τίτλο «Emotions» –μια ηχογράφηση στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών που κυκλοφορεί από την United We Fly–, αλλά και άλλες, νέες και παλαιότερες μουσικές με τον πάντα φρέσκο και ευρωπαϊκό ήχο του σχήματός του.  Ιδιαίτερα τολμηρός ως δημιουργικός μουσικός και συνθέτης, ο Μιχάλης Καλκάνης φέρνει στην πιο ταιριαστή σκηνή της πόλης, στο Half Note Jazz Club, τους επιτυχημένους πειραματισμούς του και μας προσφέρει μια μουσική με αισθητική και ταυτότητα, στην οποία οι ηλεκτρονικοί ήχοι συναντιούνται με ακουστικά όργανα και στοιχεία της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής με επιρροές από την ανερχόμενη ευρωπαϊκή neoclassical σκηνή.

***

-Το σχήμα σας, Mihalis Kalkanis Group, πρόσφατα κυκλοφόρησε τον δίσκο “Emotions”. Ένα άλμπουμ διάρκειας 39 λεπτών, αποτελούμενο από 8 κομμάτια. Με ποια λογική επιλέχθηκαν τα συγκεκριμένα τραγούδια;

Όταν φτιάχνω έναν δίσκο, έχω έναν ήχο στο μυαλό μου, μια πρόταση. Η λογική με την οποία επιλέγω τα κομμάτια συνήθως δεν είναι μία. Σίγουρα θα μπουν τα κομμάτια που θεωρείς πιο «δυνατά» ως συνθέσεις, αλλά υπάρχουν και άλλοι παράγοντες. Πρέπει ο δίσκος να έχει μια συνοχή από την αρχή ως το τέλος. Να τον ακούς από την αρχή μέχρι το τέλος και να ρέει, να μην «κλωτσάει» κάπου. Τα κομμάτια του “Emotions” κινούνται σε δύο ταχύτητες. Από τη μία κομμάτια όπως το “Alone” και το “Memories” έχουν έντονο κινηματογραφικό χαρακτήρα και είναι κοντά στο ανερχόμενο ευρωπαϊκό ρεύμα της neoclassical μουσικής, και άλλα όπως το Global Dance και το Karpathos «μυρίζουν» περισσότερο Ελλάδα και Βαλκάνια. Παρ’ όλα αυτά, η συνοχή στον δίσκο νομίζω υπάρχει, και σε αυτό συνεισέφερε πολύ το ότι ηχογραφήθηκαν ζωντανά από ένα σχήμα, ο ήχος του οποίου καταφέρνει και δίνει συνοχή στα ετερόκλητα στοιχεία. Μέσα από εμφανίσεις μας σε μερικά από τα σημαντικότερα ελληνικά φεστιβάλ, όπως το Summer Nostos Festival του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, τη Μικρή Επίδαυρο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και άλλα, μας δόθηκε η ευκαιρία να δουλέψουμε μαζί ως ομάδα πάνω στις ιδέες μου και κάπως έτσι αισθανθήκαμε ότι είχε έρθει η στιγμή να αποτυπωθεί όλο αυτό το έως τότε ταξίδι σε έναν δίσκο. Σκόπιμα άφησα κάποιες μουσικές απέξω, γιατί ήθελα να είναι σχετικά μικρή η συνολική διάρκεια του δίσκου ώστε να ακούγεται εύκολα από την αρχή ως το τέλος.

-Η ονοματοδοσία στα κομμάτια με ποιο σκεπτικό έγινε; Υπήρξε, για παράδειγμα, η Κάρπαθος πηγή έμπνευσης για την ομώνυμη σύνθεση;

Ομολογώ ότι είναι κάτι που με δυσκολεύει απίστευτα πολύ! Δεν είμαι καλός σε αυτό, ρωτάω τους πάντες γύρω μου για ιδέες. Για παράδειγμα, το δεύτερο κομμάτι του δίσκου, το “Together”, το είχα γράψει Πρωτοχρονιά, οπότε το έλεγα έτσι για καιρό μέχρι να του βρω όνομα. Μέχρι να βρω, τα παιδιά στο σχήμα το είχαν συνηθίσει, οπότε ακόμη έτσι το αποκαλούμε μεταξύ μας! Επίσης, μπορεί να δώσω όνομα ενός μέρους στο οποίο δεν έχω πάει καν, κάτι που συνέβη στην περίπτωση της Καρπάθου. Όμως είναι ένα μέρος που το έχω κάπως στο μυαλό μου, ότι έχει μια αγριάδα και μια ομορφιά ταυτόχρονα, ότι είναι απομακρυσμένο, αλλά νιώθω για κάποιον λόγο πολύ οικεία στη σκέψη ότι είμαι εκεί. Αυτά σκεφτόμουν όταν έφτιαχνα το βασικό θέμα του κομματιού με το κοντραμπάσο και προσπαθούσα να φανταστώ ότι παίζω λύρα. Χάρηκα πολύ που άρεσε σε ντόπιους εκεί, απ’ ό,τι είδα από τοπικές αναρτήσεις!

-Είναι ιδιαίτερο πως το άλμπουμ ηχογραφήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Για ποιο λόγο αποφασίσατε κάτι τέτοιο;

Στο Μέγαρο βρεθήκαμε για πρώτη φορά με το σχήμα μου το καλοκαίρι του 2020, όπου κάναμε σε μια πολύ ωραία αίθουσα εκεί τις πρόβες για την προετοιμασία των δύο εμφανίσεών μας στη Μικρή Επίδαυρο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Εκεί για πρώτη φορά ένιωσα ότι η ενέργεια που έχει αυτός ο χώρος δίνει κάτι στη μουσική μου. Επίσης, είχαμε στη διάθεσή μας ένα φανταστικό πιάνο, οπότε και έπαιξε και αυτό μεγάλο ρόλο, γιατί τα περισσότερα κομμάτια του δίσκου γράφτηκαν και βασίζονται στο πιάνο. Έτσι, πήρα την απόφαση να το προσπαθήσουμε και χάρη στην πολύ θετική ανταπόκριση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Μεγάρου, κ. Γιάννη Βακαρέλη, τον οποίο και ευχαριστώ, μπορέσαμε και το πραγματοποιήσαμε. Σίγουρα θα ήταν πιο απλό να ηχογραφήσουμε σε ένα στούντιο, όπως συνήθως, όπου όλα θα ήταν έτοιμα στημένα. Ήθελα όμως κάτι διαφορετικό και τώρα ακούγοντας τον δίσκο το χαίρομαι. Η ηχητική της αίθουσας, το πιάνο και η όλη ενέργεια του χώρου έπαιξαν μεγάλο ρόλο στο συνολικό αποτέλεσμα.

-Απουσιάζει ο στίχος από το άλμπουμ, γεγονός που δίνει την ευκαιρία στους ακροατές να δημιουργήσουν ολότελα δικές τους εικόνες. Στην Ελλάδα πιστεύετε υπάρχει κοινό για καθαρά ορχηστρικές μελωδίες;

Υπάρχει και μεγαλώνει πιστεύω, αλλά σίγουρα δεν είναι ακόμη αυτό που αξίζει στην ορχηστρική μουσική. Μπορώ να σκεφτώ λόγους για τους οποίους συμβαίνει αυτό. Είμαστε σε μια χώρα πολύ κοντά στην Ανατολή, με μια γλώσσα πολύ δυνατή και φυσικά τραγούδια με πολύ δυνατούς στίχους. Επίσης, υπάρχει διάχυτο ένα στερεότυπο που λέει ότι αν θέλεις να βιοποριστείς από τη μουσική σου, θα πρέπει να γράψεις τραγούδια. Πολύ συχνά με ρωτάνε δημοσιογράφοι ή γνωστοί και φίλοι, έχεις σκεφτεί να βάλεις στίχους; Σαν να μου λένε, ωραία αυτά που κάνεις, αλλά πού πας; Και η αλήθεια είναι ότι δεν είναι καθόλου εύκολο. Εγώ νιώθω ότι οι μουσικές που φτιάχνω αφορούν αρκετό κόσμο. Πιστεύω ότι έχουν να πουν κάτι σε πολύ περισσότερο κόσμο από αυτόν που τις γνωρίζει ήδη. Και παίρνω δύναμη πρώτα απ’ όλα από την ικανοποίηση που μου δίνει εμένα όλο αυτό το ταξίδι, αλλά και από κάποιες βαθιές και πολύ ωραίες κουβέντες από ανθρώπους που πρωτοακούν αυτές τις μουσικές. 

-Έχετε παρουσία και στο εξωτερικό – να αναφέρουμε τη συμμετοχή σας στο μουσικό φεστιβάλ “Palma Jazz Festival” της Ισπανίας. Πώς ήταν η εμπειρία σας εκεί;

Στην Πάλμα της Ισπανίας βρεθήκαμε δύο φορές. Την πρώτη φορά μας επέλεξαν σε ένα Showcase Festival που γινόταν εκεί, ήμασταν μάλιστα το μόνο σχήμα από το εξωτερικό, όλες οι άλλες συμμετοχές ήταν από την Ισπανία. Εκεί γνωρίσαμε κάποιους ανθρώπους που τους άρεσε πολύ ο ήχος μας, μεταξύ των οποίων και ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Palma Jazz Festival, ο οποίος μας ζήτησε να συμμετάσχουμε στο επόμενο φεστιβάλ. Ήταν μια μοναδική εμπειρία όλο αυτό. Παίρνεις το αεροπλάνο, πηγαίνεις σε ένα τόσο όμορφο μέρος, παίζεις τις μουσικές σου και τη μεγαλύτερη χαρά τη νιώθεις όταν αισθάνεσαι ότι αυτές οι μουσικές «μιλάνε» δυνατά και σε ανθρώπους που ζουν μακριά από εσένα. Η δύναμη της μουσικής. 

-Στο “Believe” -ένα κομμάτι προγενέστερο του δίσκου “Emotions”- το δοξάρι σας συνυπάρχει με την απαγγελία ποιήματος του Τάσου Λειβαδίτη από τον Δημήτρη Καταλειφό. Με τι αφορμή έγινε αυτή η «συνάντηση»;

Το “Believe” βγήκε πριν λίγους μήνες, στις 20 Απριλίου, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση του ποιητή. Ήταν κάτι πολύ ιδιαίτερο όλο αυτό, η συνάντηση μουσικής, απαγγελίας και ποίησης. Θυμάμαι το βράδυ που το είχα ολοκληρώσει και το άκουγα μόνος μου στο repeat και σκεφτόμουν, «ωωω, τι έγινε εδώ τώρα…»! Η συνομιλία μεταξύ των τεχνών είναι ζητούμενο για εμένα. Όχι μόνο επειδή η μουσική μου αφήνει χώρο για τέτοιες συναντήσεις. Έχω ανάγκη ως άνθρωπος και ως μουσικός να γνωρίσω και να κάνω ενδεχομένως και παρέα με άλλους καλλιτέχνες, εκτός μουσικής, μου αρέσει όλο αυτό και είναι από τους λόγους που «ζηλεύω» άλλους καλλιτέχνες που ζούσαν σε παλαιότερες εποχές, όπου αυτό συνέβαινε πολύ περισσότερο. Καθόντουσαν σε παρέες μουσικοί, ζωγράφοι, ποιητές, ηθοποιοί. Σήμερα αισθάνομαι ότι πολύ πιο σπάνια θα το συναντήσεις αυτό. Ο καθένας στο κουτάκι του. Με ιντριγκάρει να πηγαίνω κόντρα σε αυτό όποτε βρω την ευκαιρία, το αναζητώ!

-Λίγο νωρίτερα από το άλμπουμ “Emotions” είχατε κυκλοφορήσει και το πιανιστικό single “Keep Dreaming”. Μοιάζει ανεξάντλητη η δημιουργική σας παραγωγή το τελευταίο διάστημα. Έχετε δουλειές στο «συρτάρι» που σκοπεύετε να μοιραστείτε μαζί μας το επόμενο διάστημα; 

Σας ευχαριστώ! Ναι, είχα πολλή ανάγκη τότε, μέσα στη μαυρίλα που όλοι βιώναμε, να δηλώσω μέσα από ένα κομμάτι μου πως «ό,τι και να συμβαίνει γύρω μας, εγώ δεν σταματώ να ονειρεύομαι το καλό, το αληθινό, το όμορφο. Ίσα ίσα, όσο πιο δύσκολα είναι όλα γύρω τόσο πεισμώνω». Αυτό μου βγήκε μέσα από το “Keep Dreaming”, το οποίο είναι για σόλο πιάνο, το όργανο με το οποίο ξεκίνησα το ταξίδι μου με τη μουσική. Αυτό το κομμάτι ήταν και η αφορμή της πρώτης συνεργασίας μου με τον Κώστα Μπρουμά, ο οποίος έφτιαξε το βίντεο με πολλή αισθητική και μεράκι. Νιώθω ότι είμαι σε μια πολύ δημιουργική φάση και έτσι, ναι, έχω κι άλλα κομμάτια που δουλεύω αυτό τον καιρό. Καλά να είμαστε και θα χαρώ πολύ σύντομα να μιλήσουμε και για τα επόμενα! 

-Επίσης αξιοσημείωτο είναι πως αντλείτε έμπνευση από κάθε πιθανό ερέθισμα. Αν θέλετε να κάνουμε μια αναδρομή σε παλαιότερες δουλειές σας και να μας μιλήσετε για το κομμάτι «12 Ευζωνάκια» (από το άλμπουμ “Scarborough Tales”) και τον δίσκο “World Echoes in Athens”.

Τα «12 Ευζωνάκια» είναι ένα παραδοσιακό τραγούδι της Ανατολικής Θράκης τραγουδισμένο από τη γιαγιά μου. Όλα ξεκίνησαν από μια εργασία που είχαμε για το μάθημα της παραδοσιακής μουσικής, κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης & Τέχνης στη Θεσσαλονίκη. Έπρεπε λοιπόν για την εργασία αυτή να ηχογραφήσουμε κάποιον που τραγουδάει ή παίζει παραδοσιακή μουσική, κι έτσι εγώ διάλεξα τη γιαγιά μου, η οποία, αν και δεν ήταν μουσικός, τραγουδούσε πολύ συχνά στην καθημερινότητά της, κάνοντας δουλειές κ.λπ. Αργότερα, όταν βρέθηκα στην Αγγλία για το μεταπτυχιακό μου, ανέτρεξα σε αυτή την ηχογράφηση και «κόλλησα» με τη δύναμη που έβγαζε το τραγούδισμά της. Έτσι, δοκίμασα να «αγκαλιάσω» τη φωνή της με δική μου μουσική, ηλεκτρονικούς ήχους κ.λπ., και το αποτέλεσμα μπορείτε να το ακούσετε στον πρώτο μου δίσκο “Scarborough Tales”. Κάπως αντίστοιχο τρόπο δουλειάς ακολούθησα και στον δίσκο μου “World Echoes in Athens”, όμως αυτή τη φορά οι ήχοι προέρχονταν από μετανάστες διαφόρων εθνικοτήτων και θρησκευμάτων που προσεύχονταν σε φανερούς και κρυφούς χώρους της Αθήνας. Σε πρώτη φάση ηχογράφησα για έναν χρόνο τους ήχους από τις λατρευτικές τους εμπειρίες και στη συνέχεια προσέθεσα δική μου μουσική σε αυτές τις ηχογραφήσεις. Ήταν ένα ταξίδι που έκανα παρέα με τον φωτογράφο Τάσο Βρεττό, και ακόμη το σκέφτομαι ως εμπειρία ζωής! 

-Προέρχεστε από μουσική οικογένεια και έχετε περάσει από μουσικό σχολείο. Ποια πιστεύετε πως είναι η σημασία της μουσικής εκπαίδευσης των παιδιών και ποιος ο ρόλος των σχολείων αυτών;

Γενικά το αναχρονιστικό μοντέλο της εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι κάτι που με απασχολεί πολύ. Δεν μπορώ να συνειδητοποιήσω πολύ εύκολα τους λόγους που ακόμη και σήμερα μικρά παιδιά βομβαρδίζονται με τεράστιους όγκους ύλης, διαγωνίσματα, βαθμούς κ.λπ., αντί για φρέσκα projects που προάγουν τη βιωματική μάθηση, την κριτική σκέψη, την προσαρμοστικότητα και τη συνεργατικότητα. Όπως και να ’χει, η ενασχόληση με τη μουσική δουλεύει τέτοιες όμορφες έννοιες, και έτσι τα μουσικά σχολεία είναι από τα λίγα φωτεινά σημεία για εμένα μέσα στο κάπως γκρίζο σκηνικό της ελληνικής εκπαίδευσης. Δεν χρειάζεται να προορίζεις το παιδί σου για μουσικό για να του δώσεις την ευκαιρία να βρεθεί σε ένα σχολείο όπου στο διάλειμμα, π.χ., μπορεί να αυτοσχεδιάζει με τους συμμαθητές του και άλλος να παίζει ηλεκτρική κιθάρα, άλλος παραδοσιακό βιολί κ.οκ. 

-Αν θέλετε να συστήσετε το σχήμα σας στους αναγνώστες μας.

Φυσικά! Είναι ο Λευτέρης Ανδριώτης στη λύρα, ο αδερφός μου Χρήστος Καλκάνης στο κλαρινέτο, ο Βασίλης Μπαχαρίδης στα drums και ο Ορέστης Μπενέκας στα πλήκτρα και το πιάνο. Είμαι πολύ χαρούμενος και περήφανος, γιατί ο καθένας τους κουβαλάει έναν δικό του ξεχωριστό μουσικό κόσμο τον οποίο προσφέρει με πολύ θετική ενέργεια.

-Με το Mihalis Kalkanis Group κλείνουμε ραντεβού στο Half Note Jazz Club. Τι θα ακούσουμε εκεί;

Είναι η πρώτη φορά που παίζουμε στον ιστορικό χώρο του Half Note Jazz Club και ανυπομονούμε! Θα παίξουμε όλα τα κομμάτια από το “Emotions”, παλαιότερες μουσικές, αλλά και νέες που δεν έχουν κυκλοφορήσει. Σας περιμένουμε όλους με χαρά!

Διαβάστε επίσης: 

Emotions: Ο Μιχάλης Καλκάνης μαζί με το σχήμα του στο Half Note