Στο Θέατρο Δρόμος από τις 30 Ιανουαρίου ένας κατηγορούμενος υποβάλλεται σε μια εξονυχιστική ανάκριση. Επί σκηνής ένας τριαντάχρονος άντρας, ντυμένος στα λευκά, με αλυσίδες στα χέρια, καθώς και ένας ανακριτής.
Το γραφείο της αστυνομίας βρίσκεται στην Κυψέλη, εκεί όπου βρισκόμαστε και εμείς – οι θεατές –, αλλά κυρίως εκεί που σύμφωνα με το έργο «Πετετεριάν» τελέστηκε και το έγκλημα.
Μα, τι έγκλημα έχει διαπράξει ο κατηγορούμενος;
Και τι μπορεί να σημαίνει αυτό το «Πετετεριάν»;
Το νέο έργο του Μιχάλη Τακτικάκη ξεκινάει in media res, και σταδιακά μας αποκαλύπτει τα πάντα. Ένα κείμενο νεοελληνικής δραματουργίας που φέρνει μέσα από μια πρωτότυπη ιστορία, ζητήματα που μοιάζουν να απασχολούν όλο και περισσότερο κόσμο στις πόλεις.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Λίλα λόγια για την υπόθεση
Ένας τριαντάχρονος γιός αναλαμβάνει εξ’ ολοκλήρου την περίθαλψη του ψυχικά ασθενή πατέρα του, δοκιμάζοντας έναν απρόβλεπτο τρόπο νοσηλείας. Κλείνει με τέντες το διαμέρισμα του στην Κυψέλη, μετατρέποντας το σε «μικρογραφία χωριού». Το «ΠΕΤΕΤΕΡΙΑΝ» είναι η θεωρία και η πράξη αυτού του εγχειρήματος. Το έργο διαδραματίζεται μέσα σε ένα αστυνομικό γραφείο. Καθώς ο ανακριτής ξεδιπλώνει τις λεπτομέρειες αυτής της απόφασης, οι θεατές παρακολουθούν μια βαθύτερη συζήτηση για τις συνέπειες αυτής της πράξης και τη σύγκρουση ανάμεσα στις κοινωνικές συμβάσεις και την ατομική ελευθερία. Αγγίζει τις ακραίες θυσίες που μπορεί να κάνει κανείς για την οικογένεια, αλλά και την προσπάθεια του σύγχρονου ανθρώπου να βρει έναν τρόπο σύνδεσης με τη φύση, σε έναν κόσμο που ολοένα απομακρύνεται από αυτήν.
-Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε μια συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, με την οικογένεια να καλείται να καλύψει τα διάφορα κενά. Υπήρχε κάποιο συγκεκριμένο συμβάν-λόγος που σε έκανε να στραφείς στο ζήτημα της ψυχικής υγείας;
Χαίρομαι που θίγεις αυτό το θέμα. Είναι αλήθεια πως το κοινωνικό κράτος έχει συρρικνωθεί, αφήνοντας την οικογένεια να καλύψει κενά που δεν θα έπρεπε να της αναλογούν.
Η ψυχική υγεία είναι ένα ζήτημα που με απασχολεί βαθιά, όχι λόγω κάποιας προσωπικής εμπειρίας, αλλά εξαιτίας όσων έχω δει και βιώσει μέσα από την εργασία μου σε νοσηλευτικά ιδρύματα. Εκεί διαπίστωσα καταστάσεις και ιστορίες που, αν τις εξιστορήσω, θα είναι στην καλύτερη περίπτωση άβολες και στη χειρότερη, αποκαλυπτικές για το πώς αντιμετωπίζουμε τους ψυχικά ασθενείς ως κοινωνία.
Το Πετετεριάν δεν γεννήθηκε από ένα μεμονωμένο γεγονός, αλλά από μια συσσωρευμένη ανάγκη να μιλήσουμε για αυτά που συνήθως μένουν στο περιθώριο.
-Συνήθως το ρόλο του φροντιστή, λόγω κοινωνικών προτύπων, τον αναλαμβάνουν θηλυκότητες. Εσύ, συνειδητά βάζεις έναν άντρα, το γιό, σε αυτόν τον ρόλο;
Τα κοινωνικά πρότυπα και στερεότυπα είναι κάτι που, στην καθημερινότητά μου, προσπαθώ να αποδομώ. Δεν ήταν μια επιλογή που έγινε για να «κάνει τη διαφορά» ή να αμφισβητήσει συνειδητά το καθιερωμένο.
Έχω δει γιους να αναλαμβάνουν την περίθαλψη του πατέρα ή της μητέρας τους, όπως έχω δει και κόρες, συζύγους, αδέρφια. Η ουσία για μένα δεν βρίσκεται στο φύλο του φροντιστή, αλλά στη βαθιά και αναπόφευκτη οικογενειακή σχέση, που φέρνει τον άνθρωπο μπροστά σε ακραίες αποφάσεις. Αυτό ακριβώς ήθελα να εξερευνήσω στο Πετετεριάν: τι σημαίνει να αναλαμβάνεις έναν τέτοιο ρόλο, ανεξαρτήτως φύλου, και μέχρι πού μπορείς να φτάσεις για την οικογένειά σου.
-Τι ρόλο παίζει η γειτονιά της Κυψέλης στην παράσταση;
Η Κυψέλη δεν είναι απλώς το σκηνικό του έργου, αλλά κομμάτι της ίδιας της αφήγησης. Οι δρόμοι που αναφέρονται είναι πραγματικοί και όποιος ψάξει στο κείμενο μπορεί να βρει ακριβώς το σημείο όπου εκτυλίσσονται τα γεγονότα.
Είναι μια γειτονιά με έντονη ταυτότητα, όπου το παλιό και το νέο συνυπάρχουν. Αυτή η δυναμική ταιριάζει απόλυτα με το Πετετεριάν και τα θέματα που εξερευνά.
-Συγχρόνως, θα μπορούσε να εξελίσσεται και σε κάποια άλλη περιοχή της Αθήνας, ή ακόμα κι άλλης μεγαλούπολης, μιας και στην παράσταση νιώθω πως κυριαρχεί ένα αίσθημα ασφυξίας από τον αστικό τρόπο ζωής γενικότερα.
Ναι, το Πετετεριάν θα μπορούσε να διαδραματίζεται και σε κάποια άλλη περιοχή της Αθήνας ή ακόμα και σε άλλη μεγαλούπολη. Η ασφυξία της πόλης είναι μια αίσθηση που δεν περιορίζεται σε μια συγκεκριμένη γειτονιά – είναι παντού.
Ήταν απόλυτα πρόθεσή μου να αναδείξω αυτή τη σύγκρουση του ανθρώπου με το αστικό περιβάλλον και την έλλειψη επιλογών για μια ουσιαστική επιστροφή στη φύση. Το έργο μιλά για την ανάγκη διαφυγής, αλλά και για το πόσο δύσκολο –ίσως και αδύνατο– είναι να ξεφύγει κανείς πραγματικά.
-Γιατί επέλεξες η ιστορία να ξεκινάει in media res σε ένα αστυνομικό γραφείο;
Θες την αλήθεια..; Γιατί το έργο είναι Arte Povera.
Η επιλογή να ξεκινήσει η ιστορία in media res σε ένα αστυνομικό γραφείο δεν είναι απλώς αφηγηματική, αλλά και πρακτική. Το Πετετεριάν είναι ένα έργο που στηρίζεται στη λιτότητα των μέσων και στη δύναμη του περιεχομένου. Ένα αστυνομικό γραφείο είναι ένας συγκεντρωτικός, ουδέτερος χώρος, όπου ο θεατής καλείται να ανακαλύψει σταδιακά τα γεγονότα, χωρίς περιττούς σκηνογραφικούς περισπασμούς.
Επιπλέον, η δομή αυτή δίνει ένταση και αμεσότητα. Δεν υπάρχει «χτίσιμο» προς το γεγονός – ο θεατής βρίσκεται από την πρώτη στιγμή μέσα στην κρίσιμη στιγμή της αφήγησης και καλείται να συνθέσει το παρελθόν μαζί με τον ανακριτή. Είναι μια επιλογή που ταιριάζει με το ύφος του έργου και το θεματικό του βάρος.
-Υπάρχει κάτι που μπορείς να μας αποκαλύψεις για τον τίτλο της παράστασης;
Το μόνο που μπορώ να πω είναι πως επινόησα αυτήν την λέξη.
-Η ιστορία σου έχει στοιχεία από νουάρ και μαγικό ρεαλισμό – οπότε εικάζω υπάρχει μια αγάπη για πένες από Λατινική Αμερική. Θες να μας πεις μερικά έργα και καλλιτέχνες που σε έχουν εμπνεύσει;
Από τη Λατινική Αμερική, σίγουρα ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Στο Έρωτας στα χρόνια της χολέρας, η σκηνή με τον παπαγάλο που δραπετεύει από το κλουβί είναι κάτι που ζει μέσα μου ακόμα έντονα.
Ωστόσο, αν είμαι ειλικρινής, με έχουν επηρεάσει περισσότερο ο Παύλος Παυλίδης και ο ΔΠΘ.
-Καθόλου ο Μίσσιος;
Ο Χρόνης Μίσσιος είναι σιγουρα μέσα μου. Πολλές είναι οι επιρροές μου σίγουρα. Δεν μπορώ να τις απαριθμήσω.
-Στο «Πετετεριάν» παίζεις τον κατηγορούμενο – ενώ υπογράφεις και το κείμενο της παράστασης. Η σκηνοθεσία είναι όμως της Ίριδος Κατσούλα. Πώς είναι να βλέπεις ένα έργο σου, και μέσα από τα μάτια άλλων;
Στην αρχή, δεν ήθελα να παίξω. Ήθελα να το παρακολουθήσω από έξω, να δω πώς λειτουργεί το κείμενο στη σκηνή. Η Ίρις όμως με έπεισε – κι έτσι ξεκίνησα και γυμναστική (γέλια).
Είναι συγκινητικό να βλέπεις πώς άλλοι άνθρωποι αντιλαμβάνονται το έργο σου, γιατί μέσα από αυτό καταλαβαίνεις αν λειτουργεί πραγματικά. Χαίρομαι πολύ που το Πετετεριάν πήρε ζωή μέσα από τα μάτια της Ίριδας, ειδικά γιατί δεν το αντιμετώπισε απλώς επαγγελματικά, αλλά το ένιωσε καλλιτεχνικά και το έκανε δικό της.
-Για κλείσιμο, θες να μας πεις κάποια ατάκα ή στιχομυθία από το «Πετετεριάν»;
ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΣ: Πόσα παιδιά γεννιούνται και δεν μπορούν να πάνε φροντιστήριο;
ΑΝΑΚΡΙΤΗΣ: Πόσα;
ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΣ: Πολλά! Πάρα πολλά! Αμέτρητα!
Διαβάστε επίσης:
Πετετεριάν, του Μιχάλη Τακτικάκη σε σκηνοθεσία Ίριδας Κατσούλα στο Θέατρο Δρόμος
