μόνον εσέ, Ρωτόκριτε: ένας εικαστικός διάλογος με το έργο του Βιτσέντζου Κορνάρου στο Τελλόγλειο Ίδρυμα

Με πρωτοβουλία του Τομέα Μεσαιωνικών και Νεοελληνικών Σπουδών του Τμήματος Φιλολογίας Α.Π.Θ., και αφορμή τη διδασκαλία του εμβληματικού κειμένου της Κρητικής Λογοτεχνίας Ερωτόκριτος, γεννήθηκε και εξελίχθηκε η σκέψη μιας συνεργασίας με την ιστορικό τέχνης Ίριδα Κρητικού, που θα είχε ως αντικείμενο μια εικαστική έκθεση με θέμα το έργο.

Κιανείς δεν την εκάτεχε τη σγουραφιάν εκείνη,

          γιατί από του Pωτόκριτου τα ίδια χέρια εγίνη.

Η εικαστική έκθεση με τίτλο “«μόνον εσέ, Ρωτόκριτε”: ένας εικαστικός διάλογος με το έργο του Βιτσέντζου Κορνάρου», που από τις 29 Απριλίου έως τις 15 Ιουνίου 2015 παρουσιάζεται στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ. στη Θεσσαλονίκη, στη συνέχεια, με την υποστήριξη των Δήμου Σητείας και Ηρακλείου θα μεταφερθεί στην Κρήτη φιλοξενούμενη αρχικά στη Σητεία (γενέτειρα του Βιτσέντζου Κορνάρου) και κατόπιν στο Ηράκλειο, ενώ αργότερα θα μεταφερθεί στο Ρέθυμνο, τα Χανιά και την Αθήνα.

Στο πλαίσιο της έκθεσης θα διεξαχθεί επίσης ένα Διεθνές Συνέδριο για τον Ερωτόκριτο διοργανωμένο από τον Τομέα Μεσαιωνικών και Νεοελληνικών Σπουδών του ΑΠΘ τον προσεχή Μάιο στη Θεσσαλονίκη (28/29 Μαΐου 2015).

Στο πλαίσιο της δράσης, και υπό την επίβλεψη της Διευθύντριας του Τομέα Μεσαιωνικών και Νεοελληνικών Σπουδών Μαίρης Μικέ, η επίκουρη καθηγήτρια Τασούλα Μαρκομιχελάκη και η ιστορικός τέχνης Ίρις Κρητικού συνεργάστηκαν προκειμένου να προχωρήσουν στη σύσταση ενός αυτοτελούς οργανικού πεδίου όπου η φιλολογική και ιστορική έρευνα πλαισιώθηκε από τη δημιουργία εικαστικών έργων. 

Στην έκθεση περιλαμβάνονται κυρίως νέα, πρωτότυπα ζωγραφικά και γλυπτά έργα, αλλά και κάποια παλαιότερα με σχετική θεματική.

Στην έκθεση «μόνον εσέ Ρωτόκριτε» συμμετέχουν:

Σπύρος Αγγελόπουλος, Ελένη Αγγέλου, Χριστίνα Ακτίδη, Στέλιος Αλεξάκης, Δημήτρης Ανδρεαδάκης, Γιώργος Αυγέρος, Χρύσα Βέργη, Αλέξης Βερούκας, Μαριλίτσα Βλαχάκη, Μάριος Βουτσινάς, Μαίρη Γαλάνη-Κρητικού, Ανδρέας Γεωργιάδης , Σάββας Γεωργιάδης, Μανόλης Γιανναδάκης, Μαρία Γιαννακάκη, Λεωνίδας Γιαννακόπουλος, Γεωργία Δαμοπούλου, Σοφία Δατσέρη, Γιάννης Δέδες, Μάρκος Καμπάνης, Μηνάς Καμπιτάκης, Βούλα Καραμπατζάκη, Δημήτρης Κατσιγιάννης, Γιώργος Κόρδης, Εύα Κουτσούκου, Κώστας Λάβδας, Βασίλης Λιαούρης, Μιχάλης Μαδένης, Θανάσης Μακρής, Αλεξία Μαρούλη, Κωνσταντίνος Μάσσος, Τίμος Μπατινάκης, Γιάννης Μπεκιάρης, Χαρίτων Μπεκιάρης, Λαμπρινή Μποβιάτσου, Χρήστος Παλλαντζάς, Μαρία Παπαδημητρίου, Στέλιος Πετρουλάκης, Δημήτρης Πολυχρονιάδης, Γιώργος Ρόρρης, Γιώργος Σαλταφέρος, Σταμάτης Σκλήρης, Δημήτρης Σκουρογιάννης, Πηγή Σπυράτου, Αντώνης Στάβερης, Γιώργος Ταξίδης, Αντώνης Τσακίρης, Αντώνης Χουδαλάκης 

Στον εικαστικό διάλογο για τον Ερωτόκριτο που θα παρουσιαστεί στο Τελλόγλειο Ίδρυμα, συμμετέχουν επίσης σε παράλληλη έκθεση με τίτλο «20+1 εικαστικές προσεγγίσεις στον Ερωτόκριτο», οι εξής φοιτητές του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών του εργαστηρίου Χαρακτικής του Α.Π.Θ. υπό τον συντονισμό και την επιμέλεια του Μανόλη Γιανναδάκη, καθηγητή Χαρακτικής:

Ζωή Αντωνιάδη, Μιχάλης Βαφόπουλος, Μπόρις Γεωργιτσέλη, Έλενα Ζέππου, Κυριάκος Θεοχάρους, Δώρα Κουρτέσα, Μάριον Ιγγλέση, Σωτηρία Καλλία, Θανάσης Καφετζής, Δέσποινα Ματζάρη, Δημοσθένης Μπογιατζής, Ανθούλα Μπουρνά, Ελένη Νικολακοπούλου, Ιωάννα Παπαδημητρίου, Ισιδώρα Παπαδούλη, Πόλυ Σχοινά, Ιωάννα Ταιγανίδου, Αυγή Τόπακα, Κατερίνα Τσίτσελα, Ελένη Χατζηνεοφύτου

Με αφορμή την έκθεση εκδόθηκε από την «Έλιξ» κατάλογος με τα κείμενα των συντελεστών και τα έργα των συμμετεχόντων καλλιτεχνών.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

Ο Ερωτόκριτος είναι ένα έμμετρο μυθιστόρημα, μια «μυθιστορία», γραμμένη στην Κρήτη την εποχή της Βενετοκρατίας. Χρονολογείται στις αρχές του 17ου αιώνα, και μέχρι το 1713, που τυπώθηκε για πρώτη φορά, κυκλοφορούσε σε χειρόγραφα. Έχει έκταση περίπου 10.000 στίχους και είναι γραμμένος στο δημοφιλές ομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο δίστιχο της νεοελληνικής παράδοσης. Ο ποιητής του ήταν ένας μορφωμένος άνθρωπος, με γνώσεις, μεταξύ άλλων, ρητορικής και ποιητικής. Πήρε την υπόθεση από μια ιταλική διασκευή μιας γαλλικής ιπποτικής μυθιστορίας, του 15ου αιώνα, και τη μεταμόρφωσε σε ένα θερμό ποιητικό δημιούργημα, με δραματικές και συγκινητικές σκηνές, μετρικά άψογους στίχους, μια καταπληκτική ποικιλία από σχήματα λόγου, και πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες που κερδίζουν, ανάλογα με τις περιστάσεις, το θαυμασμό, τη συμπάθεια και την αγάπη μας. Η αφήγηση στον Ερωτόκριτο εναλλάσσεται με εκτεταμένους διαλόγους μεταξύ των προσώπων, κάτι που έχει διευκολύνει τις πολυάριθμες διασκευές του έργου για το θέατρο, σε πρόζα ή με μελοποίηση.

Η δράση τοποθετείται στην Αθήνα, στους «περαζόμενους καιρούς», σ’ έναν α-χρονικό ελληνικό κόσμο με στοιχεία που παραπέμπουν σε διάφορες σημαντικές εποχές του ελληνικού παρελθόντος. Ο ποιητής αφηγείται την άδολη αγάπη της Αρετούσας, της κόρης του βασιλιά, με το Ρωτόκριτο, το γιο ενός συμβούλου του πατέρα της, αγάπη που θα έμενε καταδικασμένη από τις κοινωνικές συμβάσεις, αν ο νέος δεν επέστρεφε από την εξορία για να πολεμήσει και να νικήσει ηρωικά τον εχθρό που απειλούσε το βασίλειο, και αν η κοπέλα δεν ήταν εξοπλισμένη με υπομονή και ελπίδα τα πέντε χρόνια που τον περίμενε, φυλακισμένη από τον πατέρα της για την άρνησή της να δεχτεί μια πρόταση γάμου με το βασιλόπουλο του Βυζαντίου. Το έργο είναι χωρισμένο σε πέντε μέρη, στα οποία κυριαρχεί εναλλάξ το ερωτικό και το πολεμικό στοιχείο, αν και ο έρωτας βρίσκεται συνεχώς πίσω από όλη τη δράση των προσώπων.

Ο Ερωτόκριτος του Βιτσέντζου Κορνάρου, που ζωγραφίζει, καθώς σημειώνει ο Σεφέρης, «και τις ρίζες και το λουλούδι μαζί» των μικρών πραγμάτων του τόπου, σέρνει τις μνήμες και τα αρώματα της Κρήτης ολόκληρης. Και ασφαλώς δεν είναι τυχαίο που αγαπήθηκε τόσο από τους ζωγράφους της γενιάς του ’30, υπέρμαχους της ελληνικής πρωτογένειας στην τέχνη: ο Θεόφιλος, ο Μποστ και ο Ευγένιος Σπαθάρης, ο Γιάννης Τσαρούχης και ο Νίκος Εγγονόπουλος ζωγράφισαν την ένδοξη αγάπη του Ερωτόκριτου, εμφυσώντας της μια καινούρια νεότητα.  

Με την ίδια λαχτάρα καταπιάστηκαν τώρα μαζί του οι 50 σημαντικοί αλλά και νεότεροι συμμετέχοντες καλλιτέχνες. Εξερευνώντας την αιώνια αγάπη και τους φραγμούς, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο ο Ερωτόκριτος και η Αρετούσα, προσμένοντας ο ένας τον άλλον, επιχειρούν να ανακαλύψουν τον εαυτό τους. Ζωγραφίζοντας τη χλωρή κρητική φύση και το αμάθητο άγουρο που με τρόπο ανιδιοτελή ανακαλύπτει τον έρωτα και εξ αυτού, αναπόφευκτα, την οδύνη. Την ορμητική γενναιότητα της τροπαιούχου νεότητας που, συγκρουόμενη με τη φρόνηση, θριαμβεύει.