Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης: Έκθεση χαρτών

Το Αρχείο Χαρτογραφίας του Ελληνικού Χώρου ιδρύθηκε το 2002 με τη δωρεά στο ΜΙΕΤ (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης) της συλλογής …

παλαιών χαρτών του ζεύγους Βίκτωρος και Νιόβης Μελά. Από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα, το Αρχείο έχει οργανώσει 8 εκθέσεις με παλαιούς χάρτες, που προκάλεσαν το μεγάλο ενδιαφέρον του κοινού και τις οποίες επισκέφθηκαν, με ειδικές ξεναγήσεις, σπουδαστές των Ανωτάτων Σχολών και μαθητές.

Κατά το διάστημα αυτό, έγιναν και διάφορες  άλλες εκδηλώσεις σχετικές με τη χαρτογραφία.

Στις 11 Νοεμβρίου 2010, εγκαινιάζεται στο Μέγαρο Εϋνάρδου, Αγίου Κωνσταντίνου 20 και Μενάδρου, στις 8.30 μ.μ., η νέα έκθεση παλαιών χαρτών με θέμα το Αιγαίο Πέλαγος, με βάση τη συλλογή του Αρχείου, και με τίτλο: «Το Αιγαίο Πέλαγος: Χαρτογραφία και ιστορία: 15ος – 17ος  αιώνας».

Η έκθεση οργανώνεται σε στενή συνεργασία με τη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, την Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος, το Μουσείο Μπενάκη, την ALPHA BANK, την Αγιορειτική Χαρτοθήκη, το SYLVIA IOANNOU FOUNDATION και τους συλλέκτες Μαργαρίτα Σαμούρκα και Αντώνη Ι. Τάντουλο. Όλοι οι προαναφερθέντες φορείς και ιδιώτες μετέχουν στην έκθεση με ιδιαίτερα αξιόλογα και σπάνια εκθέματα.

Με την έκθεση των παλαιών χαρτών του Αιγαίου πελάγους, με γενική επιμέλεια Βίκτωρος Μελά και με επιστημονική επιμέλεια Γιώργου Τόλια, το ΜΙΕΤ επιδιώκει- όπως και στις προηγούμενες εκθέσεις της Κρήτης, της Πελοποννήσου  και του Ιονίου Πελάγους – να αναδείξει τους χάρτες της εποχής εκείνης ως σημαντικά τεκμήρια για την ιστορία της περιοχής που απεικονίζουν, συμπληρώνοντας τις άλλες ιστορικές πηγές που διαθέτουμε, αλλά ακόμα και ως τεκμήρια των συνειδήσεων της κοινωνίας στην οποία ανήκαν οι χαρτογράφοι που τους εκπόνησαν.

Η εποχή που αποτελεί αντικείμενο της έκθεσης είναι μια καθοριστική περίοδος, δεδομένου ότι, από τον ύστερο μεσαίωνα, στο πλαίσιο της λατινικής κυριαρχίας σε ακτές και νησιά του Αιγαίου, οικοδομείται και σταδιακά παγιώνεται η γεωγραφική έννοια και η χαρτογραφική εικόνα του « Αρχιπελάγους », της λειτουργικής ενότητας των ακτών και των νησιών του Αιγαίου, ενότητας με οικονομικό, γεωγραφικό και εξουσιαστικό χαρακτήρα.
Έτσι, η χρονική περίοδος που καλύπτεται από την έκθεση αρχίζει με την εμφάνιση του Αιγαίου ως ειδικού θέματος στη δυτική χαρτογραφία κατά τον ύστερο μεσαίωνα και σταματά με την ένταξή του στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία θα μετατρέψει το Αρχιπέλαγος των Λατίνων σε Οθωμανική Λίμνη.

Το υλικό της έκθεσης είναι μοιρασμένο σε τέσσερις ενότητες, που η κάθε μια αντιστοιχεί σε μια ξεχωριστή  χαρτογραφική παράδοση. Μια τελευταία ενότητα περιλαμβάνει τις προσπάθειες σύνθεσης των διαφορετικών προσεγγίσεων σε μια νέα, ολοκληρωμένη πρόταση.

Η παρούσα έκθεση αποτελεί την πρώτη για το πλούσιο υλικό που υπάρχει για το Αιγαίο. Θα ακολουθήσει, στο άμεσο – ελπίζουμε – μέλλον η δεύτερη, που θα καλύψει τη χρονική περίοδο από τα τέλη του 17ου ως τις αρχές του 19ου αιώνα.