Μουσείο Μπενάκη: Πινακοθήκη Ν. Χατζηκυριάκου Γκίκα – Έναρξη λειτουργίας

Το Μουσείο Μπενάκη με αφορμή την έναρξη λειτουργίας της Πινακοθήκης Ν. Χατζηκυριάκου Γκίκα στην οδό Κριεζώτου …

3, παραχώρησε σήμερα Δευτέρα, 21 Μαΐου 2012 Συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση του κτιρίου.

Το κτήριο της οδού Κριεζώτου 3, όπου έζησε και εργάστηκε για σαράντα χρόνια ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας (1906-1994), αποτελεί δωρεά του ίδιου προς το Μουσείο Μπενάκη. Το 1989 ολόκληρο το κτήριο κληροδοτήθηκε στο Μουσείο από τον καλλιτέχνη, μαζί με το περιεχόμενο του εργαστηρίου και της κατοικίας του. Η «Πινακοθήκη Γκίκα» εγκαινιάστηκε το 1991 και λειτούργησε ως παράρτημα του Μουσείου Μπενάκη μέχρι το 2000.

Οι εργασίες  για την ανάπλαση του οικοδομήματος ξεκίνησαν το 2005 και ολοκληρώθηκαν το 2009. Το έργο συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και το Υπουργείο Πολιτισμού, και εντάχθηκε στο  Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αττικής του Γ\’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης 2000-2006.

Η ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΚΘΕΣΙΑΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΤΗΣ «ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗΣ ΓΚΙΚΑ»

1. Η ΔΩΡΕΑ ΤΗΣ ΛΙΤΣΑΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ. Στο ισόγειο εκτίθεται η δωρεά της Λίτσας Παπασπύρου, στη μνήμη του πατέρα της Gustave Boissière. Πρόκειται για ένα αστικό σαλόνι, από την πατρική της κατοικία στο Παρίσι, με έργα γαλλικής ζωγραφικής των πρώτων δεκαετιών του 20ού και έπιπλα 16ου-18ου αιώνα.

2. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΕ ΔΥΣΚΟΛΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ. Από το ισόγειο μέχρι τον τρίτο όροφο του κτηρίου εκτίθεται η πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία της Ελλάδας σε μία ιδιαίτερα κρίσιμη εποχή (από το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τη Μικρασιατική καταστροφή μέχρι τις παραμονές της Δικτατορίας του 1967), που αποτελεί ταυτόχρονα το κλίμα μέσα στο οποίο ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας έζησε και διαμόρφωσε εν πολλοίς τις καλλιτεχνικές του αντιλήψεις. Πρόκειται για την πρώτη στην Ελλάδα προσπάθεια να αποτυπωθεί συνθετικά η συνολική πνευματική δημιουργία, με την ανάδειξη της εσωτερικής διαλεκτικής σχέσης των ποικίλων εκφράσεων του ανθρώπινου πνεύματος. Η καλλιτεχνική δημιουργία (ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτική, μουσική, θέατρο, κινηματογράφος, φωτογραφία) συναντά την αρχιτεκτονική, την τέχνη του λόγου (πεζογραφία, ποίηση, φιλολογία, κριτική), αλλά και τον ιστορικό και φιλοσοφικό στοχασμό.

Υπερβαίνοντας, αλλά όχι παραγνωρίζοντας τις ειδολογικές διαφορές, στόχος της εκθέσεως είναι να αναδειχθούν οι ιστορικές συνθήκες, οι αισθητικές αντιλήψεις, τα λογοτεχνικά ρεύματα, οι ιδεολογικές επιλογές, μέσα από τις οποίες διαμορφώθηκε το «πρόσωπο» του ελληνικού κόσμου στις κρίσιμες εκείνες δεκαετίες. Μέσα από έργα τέχνης, χειρόγραφα, εκδόσεις, φωτογραφίες και προσωπικά αντικείμενα διακοσίων ενός καλλιτεχνών και πνευματικών ανθρώπων ο επισκέπτης συμμετέχει σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στον κόσμο των ιδεών στην Ελλάδα του εικοστού αιώνα. Το εκτιθέμενο υλικό αποτυπώνει εύγλωττα τις ανησυχίες, τις αγωνίες και τα επιτεύγματα των ελλήνων δημιουργών, αναδεικνύοντας τις μεταξύ τους σχέσεις, αλλά κυρίως τον διάλογό τους με τους αντίστοιχους προβληματισμούς στον υπόλοιπο ευρωπαϊκό χώρο. Κρίσιμη η τελευταία διάσταση, δεδομένου ότι σε αυτήν κυρίως την εποχή, με κομβική την παρουσία της Γενιάς του Τριάντα, εμπεδώθηκε η ανάγκη για μια διαρκή συνομιλία της Ελλάδας με την υπόλοιπη Ευρώπη, συντελώντας στην ανανέωση του προσανατολισμού και στην αναζωογόνηση του πνευματικού μας κόσμου.

3. Η ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΓΚΙΚΑ

Στον τρίτο όροφο εκτίθενται πίνακες, σχέδια, γλυπτά, σκηνικά, χειρόγραφα, εικονογραφημένες εκδόσεις, φωτογραφίες, καθώς και έπιπλα από το σπίτι του Ν. Χατζηκυριάκου-Γκίκα στην Ύδρα και στην Κριεζώτου. Οι δύο επόμενοι όροφοι, οι οποίοι διατηρήθηκαν στην αρχική τους μορφή, επιτρέπουν στον επισκέπτη να γνωρίσει τον προσωπικό κόσμο του καλλιτέχνη: το εντυπωσιακό σαλόνι με τον πρωτοποριακό αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, το καθιστικό με τη συλλογή από κινέζικα φιαλίδια ταμπάκου, το γραφείο του πατέρα του με τα οικογενειακά πορτραίτα και κειμήλια, την τραπεζαρία με τη μνημειακή ελαιογραφία Κηφισιά και φυσικά το ατελιέ του καλλιτέχνη, έναν επιβλητικό χώρο, όπου τα καβαλέτα και τα σύνεργα ζωγραφικής συνυπάρχουν με παλιά έπιπλα και αντικείμενα από τα ταξίδια του.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Κατά την προετοιμασία της «Πινακοθήκης Γκίκα» και με αφορμή την επανέναρξη της λειτουργίας της, το Μουσείο Μπενάκη πραγματοποίησε μια σειρά από εκδόσεις και οπτικοακουστικές εφαρμογές.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ:

1. Κλεάνθη-Χριστίνα Βαλκανά, Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας. Το ζωγραφικό του έργο, Αθήνα 2012.
2. Εβίτα Αράπογλου, Κριεζώτου αρ. 3. Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας: Το Σπίτι, το Εργαστήρι και η Πινακοθήκη, Αθήνα 2011. Κυκλοφορεί και στα αγγλικά.
3. Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν, Ν. Χατζηκυριάκος-Γκίκας. Ο Απολλώνιος – Ο Διονυσιακός  / N. Hadjikyriakos-Ghika. The Apollonian – The Dionysian, Αθήνα 2006.
4. Jean-Pierre De Rycke, Νίκος Παΐσιος (επιμ.), Ghika και η ευρωπαϊκή πρωτοπορία του Μεσοπολέμου / Ghika and the Avant-Garde in Interwar Europe, Αθήνα 2004.
5. Ιωάννα Κριτσέλη-Προβίδη, Ghika. Τα εργαστήρια του καλλιτέχνη / Ghika. The artist’s studios, Αθήνα 1999.
6. Jean-Francois Bonhomme, Ghika. Φωτογραφίες 1989-1994 / Ghika. Protographies 1989-1994, Αθήνα 1997.
7. Πίτσα Τσάκωνα, Ν. Χατζηκυριάκος-Γκίκας. Εργογραφία – Βιβλιογραφία (1923-1996), Αθήνα 1997.
8. Ιωάννα Κριτσέλη-Προβίδη, Η αρχαία Ελλάδα του Ν. Χατζηκυριάκου-Γκίκα / Ancient Greece as seen by N. Hadjikyriakos-Ghika, Αθήνα 1995.

ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ:

1. Ο Ν. Χατζηκυριάκος-Γκίκας και η Γενιά του ’30: Μια δίγλωσση εφαρμογή πολυμέσων, που θα λειτουργεί ως ένα ηλεκτρονικό έκθεμα-εφαρμογή, εμπλουτίζοντας τη βασική έκθεση με επιπλέον στοιχεία, πληροφορίες και εικόνες.
2. Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο πολύτροπος. Η ταινία, σε σκηνοθεσία Χαρίλαου Σισμάνη, προσφέρει μια συνολική εικόνα της ζωής του καλλιτέχνη, με πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό.

3. Γιώργος Δάμπασης, Η Πινακοθήκη του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα και η Γενιά του Τριάντα (στο στάδιο της τελικής επεξεργασίας).

4. Άννα Κεσίσογλου, Ένα Μουσείο γεννιέται (στο στάδιο της τελικής επεξεργασίας).
5. Πάνος Ζενέλης, Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, η ζωή και το έργο του, 2000

Φωτογραφία θέματος 5:
Ghikas – PHG26.tif
Ν. Χ. Γκίκας, Αυτοπροσωπογραφία, 1942
Ελαιογραφία σε καμβά
Ανήκει σε μια σειρά από πορτρέτα της δεκαετίας του ’40, που ακολουθούν πρότυπα της παραδοσιακής προσωπογραφίας με ρεαλιστικές τάσεις.