Μουσική με ταμπεραμέντο από την ΚΟΑ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Η συναυλία που δίνει η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών την Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου (20.30) στο Μέγαρο Μουσικής, υπό τον τίτλο «Μυθιστόρημα» και τη μουσική διεύθυνση του έγκριτου αρχιμουσικού Λουκά Καρυτινού κρύβει μία μεγάλη έκπληξη για το φιλόμουσο κοινό: την παγκόσμια πρεμιέρα της Συμφωνικής Σουίτας από την όπερα «Η Φόνισσα» του Γιώργου Κουμεντάκη.

Οι περιπέτειες ενός επίσης αρχετυπικού (όπως και η Φραγκογιαννού) μυθιστορηματικού ήρωα, του Τάρας Μπούλμπα που γεννήθηκε το πρώτο ήμισυ του 19ου αιώνα από την πένα του Νικολάι Γκόγκολ, ενέπνευσαν τη συναρπαστική ομώνυμη Ραψωδία του Λέος Γιάνατσεκ. Εντάσσεται και αυτή στο πρόγραμμα της συναυλίας, όπως άλλωστε και το Κοντσέρτο για αγγλικό κόρνο του σύγχρονου Λετονού συνθέτη Πέτερις Βασκς που θα παιχτεί με σολιστ την εξαιρετική μουσικό της Κ.Ο.Α. Χριστίνα Παντελίδου.

Η πρόσφατη επιτυχία του ανεβάσματος της όπερας του μείζονος σύγχρονου Έλληνα συνθέτη Γιώργου Κουμεντάκη «Η φόνισσα» από την Εθνική Λυρική Σκηνή (η πρεμιέρα έγινε το Νοέμβριο του 2014 και η παράσταση επαναλήφθηκε τον Απρίλιο του 2016), σε λιμπρέτο του Γιάννη Σβώλου, βασισμένο στην αριστουργηματικό ομώνυμο «κοινωνικό μυθιστόρημα» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, οδήγησε τον συνθέτη στη δημιουργία μίας Σουίτας για ορχήστρα, ύστερα και από την προτροπή του καλλιτεχνικού διευθυντή της Κ.Ο.Α. Στέφανου Τσιαλή. Ουσιαστικά η Σουίτα επιτυγχάνει μία «περίληψη» του βασικού θεματικού υλικού της όπερας, όπου τα μουσικά όργανα αντικαθιστούν τα φωνητικά μέρη, φέροντας τα χαρακτηριστικά της προσωπικής μουσικής γλώσσας του συνθέτη που διατηρεί μία λεπτή γραμμή ισορροπίας μεταξύ δύο μεγάλων παραδόσεων: της ευρωπαϊκής παράδοσης και της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής.

Ο Πέτερις Βασκς έχει καθιερωθεί ως ο πλέον προβεβλημένος σύγχρονος Λετονός συνθέτης με διεθνή ακτινοβολία. Το πλούσιο δημιουργικό του έργο, με σαφή εθνική ταυτότητα και εμπνευσμένο από τη λετονική φύση και παράδοση, συμπορεύθηκε εξ αρχής με τους αγώνες της πατρίδας του για ανεξαρτησία από τη Σοβιετική Ενωση. Το συγκεκριμένο Κοντσέρτο του, επικεντρωμένο γύρω από τον οξύ αλλά και σκοτεινό συνάμα, μελωδικό ήχο του αγγλικού κόρνου, γράφτηκε το 1989 κατόπιν παραγγελίας του Τόμας Στέισυ, εκτελεστή του αγγλικού κόρνου στη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης. Ο ίδιος ο Στέισυ το ερμήνευσε για πρώτη φορά με την Ορχήστρα Δωματίου του Στάμφορντ, το Μάιο του 1990, υπό τη μουσική διεύθυνση του Λάρυ Γκίλγκορ.

Ο Λέος Γιάνατσεκ έτρεφε μεγάλη αγάπη για τη ρωσική λογοτεχνία και κουλτούρα εν γένει. Εξ ου και η Συμφωνική Ραψωδία «Τάρας Μπούλμπα», την οποία εμπνεύστηκε βέβαια από το διάσημο ομώνυμο διήγημα (και αργότερα μυθιστόρημα) του Νικολάι Γκόγκολ. Οι πρώτες σκέψεις σύνθεσης του έργου από τον Γιάνατσεκ ανάγονται στο 1905. Συστηματικά όμως ο Τσέχος συνθέτης καταπιάστηκε με το έργο το 1915 και ολοκλήρωσε την εργασία του το 1918. Στο μυθιστόρημα του Γκόγκολ ο Τάρας Μπούλμπα είναι ένας άγριος, πολεμοχαρής κοζάκος στη μεσαιωνική Ουκρανία, που μυεί τους δύο γιους του, Αντρέι και Όσταπ στον πόλεμο κατά των κατακτητών Πολωνών. Στους τρείς αυτούς λογοτεχνικούς ήρωες (πατέρας και γιούς) αναφέρεται καθένα από τα τρία μέρη της Ραψωδίας του Γιάνατσεκ. Επίσης ο Γκόγκολ υμνεί μέσα από τον «Τάρας Μπούλμπα» το ρωσικό έθνος, διάσταση που φαίνεται ότι άγγιζε ιδιαίτερα τον Τσέχο συνθέτη: ο Γιάνατσεκ εμφορείτο από αγνό πατριωτισμό, σε μία περίοδο μάλιστα (Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος), που οδήγησε στη διάλυση της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας και την πολυπόθητη ανεξαρτησία των Τσέχων. Η πρεμιέρα του «Τάρας Μπούλμπα» δόθηκε τον Οκτώβριο του 1921, στο Μπρνο, υπό τη μουσική διεύθυνση του Φράντισεκ Νόιμαν.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ (γεν.1959)
Συμφωνική Σουίτα από την όπερα «Η Φόνισσα»

ΠΕΤΕΡΙΣ ΒΑΣΚΣ (γεν. 1946)
Κοντσέρτο για αγγλικό κόρνο και ορχήστρα
1. Ελεγεία Ι
2. Παραδοσιακή Μουσική
3. Ελεγεία ΙΙ
4. Ποστλούδιο

ΛΕΟΣ ΓΙΑΝΑΤΣΕΚ (1854–1928)
Τάρας Μπούλμπα, συμφωνική ραψωδία
1. Ο θάνατος του Αντρέι
2. Ο θάνατος του Όσταπ
3. Η προφητεία και ο θάνατος του Τάρας Μπούλμπα

Σολίστ: Χριστίνα Παντελίδου, αγγλικό κόρνο
Μουσική Διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός

Tης συναυλίας θα προηγηθεί (στις 19:45) δωρεάν εισαγωγική ομιλία από το Χαράλαμπο Γωγιό για τους κατόχους εισιτηρίων.