Η έννοια του μυστικισμού στην εποχή μας ταυτίστηκε με την επιδίωξη των μυστικών να φτάσουν στην ένωση με το θείο και με αυτόν τον τρόπο περιορίστηκε, καθώς η μυστική γνώση αφορά πολύ περισσότερα ζητήματα. Ένα από αυτά, είναι η σημασία της μουσικής και του ήχου μέσα σε ένα πυκνό πλέγμα αποκάλυψης του θείου και των ενεργημάτων του. Κάθε μυστική διδασκαλία είναι στενά συνδεδεμένη με το επίσημο θρησκευτικό δόγμα εντός του οποίου αναπτύσσει μια νέα ανάγνωση. Η παρούσα μελέτη αφορά τις διδασκαλίες των μυστικών που έζησαν, έδρασαν και ταξίδεψαν στην περιοχή της Μεσογείου εντός των τριών μονοθεϊστικών παραδόσεων, του Ιουδαϊσμού, του Χριστιανισμού και του Ισλάμ. Η μουσική και ο ήχος εξετάζονται στα κείμενα της εβραϊκής Kabbalah και ειδικότερα στο έργο του Abraham Abulafia, στο Ζohar της μεσαιωνικής Ισπανίας και στο Sepher Yirah. Στον πρώιμο Χριστιανισμό, η μουσική και ήχος διερευνώνται μέσα από κείμενα της Καινής Διαθήκης και από τα κείμενα του Ωριγένη και του Γρηγορίου Νύσσης. Η σημασία του ήχου και η θέση της ψαλμωδίας μελετώνται μέσα από τα κείμενα των ησυχαστών. Ιδιαίτερα πλούσια είναι η νοηματοδότηση της μουσικής και του ήχου στα κείμενα των σούφι από τον χώρο του ισλαμικού μυστικισμού. Εξετάζονται, ανάμεσα σε άλλα, η έννοια της sama‘ (ακρόαση) στο έργο του al-Ghazali, οι μεταφυσικές διαστάσεις του ήχου στον Ibn al-?Arabi και η σχέση μουσικής και ήχου στον σούφι ποιητή Jalal ad-Din Muhammad Rumi. Το καταληκτικό κεφάλαιο αυτής της μελέτης, συνοψίζει μέσω μιας «κάθετης» ανάγνωσης, το χαρακτήρα της μουσικής και του ήχου σε κάθε μυστικιστικό ρεύμα ξεχωριστά και επιχειρεί μέσω μιας «οριζόντιας» ανάγνωσης το σχεδίασμα μιας ερμηνείας του μυστικισμού της μουσικής και του ήχου.
(…Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Μαρία Παπαπαύλου
Η Μαρία Παπαπαύλου είναι καθηγήτρια Εθνομουσικολογίας-Μουσικές της Μεσογείου στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών Του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης και διδάκτωρ του Institut für Ethnologie του Πανεπιστημίου της Λειψίας στη Γερμανία. Έχει διεξάγει επιτόπιες Εθνομουσικολογικές έρευνες στην Ισπανία και την Ελλάδα. Έχει δημοσιεύσει τις ακόλουθες μονογραφίες: Der Flamenco als Πräsentation von Differenz. Gitanos und Mehrheitsbevölkerung Westandalusien in Ethnologischer Perspektive, Cuviliier Verlag (2000), Η Εμπειρία της Πλατείας Συντάγματος. Μουσική, συναισθήματα και νέα κοινωνικά κινήματα, Εκδόσεις των Συναδέλφων (2015) και μαζί μα τη Β. Λαλιώτη το βιβλίο …γιατί κυλά στο αίμα μας. Από το Αρχαίο Δράμα στο Φλαμένκο: Επιστρέφοντας την ανθρωπολογία στο πεδίο της εμπειρίας, Εκδόσεις Κριτική (2010). Μελέτες και άρθρα της έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά, αγγλικά, γερμανικά και ισπανικά επιστημονικά περιοδικά. Τα τρέχοντα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν τη σχέση της μουσικής με το υπερβατικό στη φαινομενολογία της μουσικής και του ήχου στις ιστορικές και εθνογραφικές αλληλεπιδράσεις των μουσικών της δυτικής Μεσογείου.
