Μουσική Βιβλιοθήκη: Έκθεση και Διάλεξη για τον Ιάννη Ξενάκη

Την Τρίτη 31 Μαΐου στις 19:00, η Μουσική Βιβλιοθήκη, διοργανώνει τη διάλεξη του καθηγητή πληροφορικής, και διευθυντή τμήματος Πληροφορικής στις Τέχνες του Πανεπιστημίου Τσάρλεστον των ΗΠΑ Βασίλη Μάναρη με τίτλο «Ιάννης Ξενάκης και Αλγοριθμική Μουσική», που συνοδεύεται από σύντομη διαδραστική performance. Την ίδια ημέρα στις 18.30 θα γίνει ξενάγηση στην έκθεση «Xenakis³: Ο μουσικός, ο μαθηματικός, ο μηχανικός», που ανοίγει επίσημα την 1η Ιουνίου, από την επιμελήτριά της Gabriella Spanò. Στην έκθεση εκτίθενται βιβλία, παρτιτούρες, ηχογραφήσεις, χειρόγραφα και προγράμματα συναυλιών από τη συλλογή της Βιβλιοθήκης.

Ο Ιάννης Ξενάκης ήταν πρωτοπόρος στη χρήση αλγοριθμικών τεχνικών και μαθηματικών μοντέλων σε σύνθεση μουσικής και εικαστικών έργων με πολυμέσα. Συνδύασε αρχιτεκτονική, μαθηματικά, μουσική και τέχνη για να δημιουργήσει avant garde συνθέσεις και εικαστικά έργα που δεν θα ήταν δυνατά χωρίς τις βαθύτερες αλγοριθμικές και μαθηματικές του γνώσεις, και την χρήση ελεγχόμενης τυχαιότητας και στοχαστικών διαδικασιών. Η ομιλία θα χρησιμοποιήσει παραδείγματα από έργα αλγοριθμικής και στοχαστικής μουσικής του Ξενάκη, όπως το Concret PH, Metastasis, και UPIC, για να εξερευνήσει τους τρόπους που πιθανώς θα έγραφε σήμερα ο Ξενάκης μουσική έχοντας πρόσβαση στη μοντέρνα τεχνολογία του σήμερα, όπως τα κινητά τηλέφωνα και άλλες φορητές υπολογιστικές συσκευές.

Αυτή η ομιλία/μουσική εκτέλεση – στη διασταύρωση επιστήμης και καλών τεχνών – θα εξηγήσει μερικές από τις τεχνικές του Ξενάκη στο ευρύ κοινό, και θα παρουσιάσει πώς έχει εξελιχθεί ο χώρος της αλγοριθμικής και στοχαστικής μουσικής σε αυτά τα είκοσι χρόνια από τον θάνατό του. Ενώ οι ιδέες και οι τεχνικές που εισήγαγε και χρησιμοποίησε ο Ξενάκης είναι πλέον καλά κατανοητές, η σημερινή μουσική τεχνολογία έχει εξελιχθεί σημαντικά, λόγω της ενσωμάτωσης τεχνητής νοημοσύνης, προηγμένων αλγορίθμων, και αλληλεπίδρασης ανθρώπου-υπολογιστή, τεχνικές και τεχνολογία που δεν ήταν διαθέσιμες στον Ξενάκη.

Η ομιλία θα επικεντρωθεί σε θέματα και παραδείγματα που καλύπτει η διεθνής δράση Meta-Xenakis. Αυτά συμπεριλαμβάνουν: τον συνδυασμό μουσικής, επιστήμης, και τεχνολογίας – την ζωντανή αναβίωση ενός από τα πρώτα έργα του Ξενάκη, το Concret PH, μέσω της χρήσης ηχείων και οθονών κινητών τηλεφώνων – το UPIC (ένα σύστημα που ανέπτυξε ο Ξενάκης για τη σύνθεση μουσικής μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών) – τις μεθόδους και τεχνικές σύνθεσης του Ξενάκη, και το πώς αυτές μπορούν να ενισχυθούν με νεότερες ιδέες σχετικές με την δημιουργία υπολογιστικών μοντέλων της ανθρώπινης αισθητικής και δημιουργικότητας – το πώς οι μουσικές χειρονομίες και η σημειογραφία μπορούν να εξελιχθούν με την πρόοδο στους αισθητήρες, τη μετάφραση δεδομένων σε άλλα μέσα, και τις τεχνικές αλληλεπίδρασης ανθρώπου-υπολογιστή – και το πώς η στοχαστική μουσική και η τέχνη μπορούν να εξελιχθούν μέσω άλλων μαθηματικών μεθόδων και μοντέλων που δεν χρησιμοποίησε ο Ξενάκης, για να συνδυάσουν ιδέες και τεχνικές από κλασική μουσική θεωρία με το σύνολο των τεχνικών που εισήγαγε ο ίδιος.

Η ομιλία θα παρουσιάσει επίσης μια ανασκόπηση του πρόσφατου διήμερου συνεδρίου για Αλγοριθμικές Τέχνες, εμπνευσμένο εν μέρει από τον Ξενάκη, με τη συγχρηματοδότηση του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών (National Science Foundation – NSF) και του Εθνικού Κληροδοτήματος για τις Τέχνες (National Endowment for the Arts – NEA), των ΗΠΑ.

Κατά το πρώτο μέρος της ομιλίας, ο Βασίλης Μάναρης θα παρουσιάσει τα διάφορα θέματα. Μαζί του θα είναι οι ερευνήτριες των Αλγοριθμικών Τεχνών (AlgoArts), Annie Forgette και Sammi Ramsden, οι οποίες θα παρουσιάσουν μερικές από αυτές τις τεχνικές, με ζωντανά παραδείγματα με χρήση τεχνολογίας. Στο δεύτερο μέρος της ομιλίας, η εκτέλεση του κομματιού «On the Fractal Nature of Being…» θα αναδείξει και ανακεφαλαιώσει όσα παρουσιάστηκαν. Θα ερμηνεύσουν οι μουσικοί (με σειρά εμφάνισης) Ιωάννης Μπαφαλούκας στο πιάνο, Leslie Jones και Daniel Brown στο τσέλο, και η Devon Wyland στο φαγκότο. Η παράσταση θα συμπεριλάβει συμμετοχή κοινού μέσω κινητών τηλεφώνων, χρησιμοποιώντας τα ηχεία και δεδομένα από τα επιταχυνσιόμετρα αυτών. Η βραδιά θα ολοκληρωθεί με ερωτήσεις και απαντήσεις από το κοινό.

Κεντρικός Ομιλητής:

Βασίλης Μάναρης, καθηγητής πληροφορικής, διευθυντής τμήματος Πληροφορικής στις Καλές Τέχνες του Πανεπιστημίου Τσάρλεστον, ΗΠΑ

Ομιλητές:

Annie Forgette, γραφίστρια, απόφοιτος τμήματος Πληροφορικής στις Καλές Τέχνες του Πανεπιστημίου Τσάρλεστον, ΗΠΑ
Sammi Ramsden, μουσικός, απόφοιτος τμήματος Πληροφορικής στις Καλές Τέχνες και μεταπτυχιακή φοιτήτρια τμήματος Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Τσάρλεστον, ΗΠΑ

Μουσικοί (με σειρά εμφάνισης)

Ιωάννης Μπαφαλούκας, πιάνο
Leslie Jones, τσέλο
Daniel Brown, τσέλο
Devon Wyland, φαγκότο
Βασίλης Μάναρης, κιθάρα

Ελεύθερη είσοδος με δελτία προτεραιότητας κατόπιν ηλεκτρονικής κράτησης εδώ.

Έκθεση

Xenakis³: Ο μουσικός, ο μαθηματικός, ο μηχανικός (1/6 – 30/11)

Επιμέλεια και σχεδιασμός: Gabriella Spanó
Διάρκεια περιήγησης στην έκθεση: 45 λεπτά
Ξεναγήσεις:
Τρίτη 31 Μαΐου, 18.30
Τετάρτη 15 Ιουνίου, 18.00
Τετάρτη 6 Ιουλίου, 18.00

Απαραίτητη η κράτηση θέσης

Φουαγιέ και Αναγνωστήριο Βιβλιοθήκης
01/06 – 30/11
ΔΕ, ΤΡ, ΠΕ, ΠΑ 10:00-16:45
ΤΕ 10:00-19:00

Βιογραφικά

Ο Βασίλης Μάναρης είναι ερευνητής των αλγοριθμικών καλών τεχνών και της επιστήμης υπολογιστών, εκπαιδευτικός, και μουσικός. Είναι καθηγητής Επιστήμης Υπολογιστών και Διευθυντής του τμήματος Πληροφορικής στις Καλές Τέχνες, στο Πανεπιστήμιο Τσάρλεστον των ΗΠΑ. Εργάζεται στην διασταύρωση της επιστήμης υπολογιστών (συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης, των μεγάλων δεδομένων (big data), και της αλληλεπίδρασης ανθρώπου-υπολογιστή) με τη μουσική και τις καλές τέχνες. Το εργαστήριό του διερευνά της σχεδίαση αλληλεπίδρασης, τη μοντελοποίηση της ανθρώπινης αισθητικής και της δημιουργικότητας, τη χωροταξία ήχου, και την τηλεματική. Με τους μαθητές του σχεδιάζει συστήματα για ανάλυση, σύνθεση, και εκτέλεση με τη βοήθεια υπολογιστή στη μουσική και τις τέχνες.

Η Annie Forgette είναι γραφίστρια και εικαστική σχεδιάστρια, απόφοιτος τμήματος Πληροφορικής στις Καλές Τέχνες του Πανεπιστημίου Τσάρλεστον, ΗΠΑ (Μάιος 2022). Ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το συνδυασμό εικαστικών τεχνών, γραφιστικής, ψηφιακών μέσων, προγραμματισμού ηλεκτρονικών υπολογιστών, και τεχνολογίας. Έχει επικεντρωθεί στη δημιουργία νέων εγκαταστάσεων τέχνης μέσων και παραστάσεων, χρησιμοποιώντας μια προσέγγιση σχεδίασης εμπειριών με επίκεντρο τον χρήστη.

Η Sammi Ramsden είναι μουσικός, απόφοιτος τμήματος Πληροφορικής στις Καλές Τέχνες (Μάιος 2022), και μεταπτυχιακή φοιτήτρια τμήματος Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Τσάρλεστον, ΗΠΑ. Εξερευνά τη σχέση μεταξύ μουσικής σύνθεσης και προγραμματισμού, και έχει αναπτύξει διάφορες τεχνικές για τη αυτοματοποιημένη δημιουργία μουσικής μέσω της ηχοποίησης υφών και χρωμάτων από εικόνες με αισθητική αξία. Στόχος της είναι να σχεδιάζει αποκαταστατικές, διαδραστικές εμπειρίες που συνδέουν τους χρήστες μέσω της κοινής δημιουργίας ηχητικών τοπίων.

Οι δράσεις εντάσσονται στο Meta-Xenakis για τον διεθνή εορτασμό των 100 χρόνων από τη γέννηση του Ιάννη Ξενάκη.

Το Meta-Xenakis μια αποτελεί διεθνή συνένωση ιδρυμάτων και φορέων με στόχο τον εορτασμό της επετείου των 100 χρόνων από την γέννηση μεγάλου Έλληνα συνθέτη και στοχαστή Ιάννη Ξενάκη (1922-2001).

Η πρωτοβουλία ανήκει στην στενή συνεργάτιδα του Ξενάκη και προέδρου του CIX (Centre Iannis Xenakis) Sharon Kanach και ξεκίνησε με την συνεργασία μεταξύ των δύο φορέων που είχε ιδρύσει ο Ξενάκης, το CIX (διάδοχος του CeMAMU) στη Γαλλία και το ΚΣΥΜΕ (Κέντρο Σύγχρονης Μουσικής Έρευνας) στην Ελλάδα. Σύντομα προστέθηκαν και το Ωδείον Αθηνών, ο Οργανισμός Μεγάρου Μουσικής, Ο Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής/Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη», η Ένωση Ελλήνων Μουσουργών, το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και το Γαλλικό Ινστιτούτο της Ελλάδας, και σε διεθνές επίπεδο, τα Xenakis Project of the Americas (ΗΠΑ), Universidad Nacional Autonoma de Mexico (Mεξικό) και Nagoya City University (Ιαπωνία).

Οι εκδηλώσεις, που θα διατρέχουν ολόκληρο το 2022, περιλαμβάνουν διεθνές υβριδικό συνέδριο, συναυλίες, εκθέσεις, διαλέξεις, σεμινάρια, ντοκιμαντέρ, διαγωνισμό σύνθεσης, κ.ά., και θα προβάλλονται από τον κοινό ιστότοπο. Εκτός από τις βασικές δράσεις που διοργανώνουν τα βασικά μέλη του consortium, στο Meta-Xenakis εντάσσονται και δράσεις συνεργαζόμενων φορέων.